- Polska mniejszość w Republice Czeskiej jest bardzo aktywna a jej pozycja coraz mocniejsza - powiedziała w rozmowie z Górniczą IZABELLA WOŁŁEJKO-CHWASTOWICZ, Konsulem Generalnym Rzeczypospolitej Polskiej w Ostrawie.
Jest pani absolwentką Uniwersytetu im. Karola w Pradze, więc dobrzepani zna Czechów. Czego powinniśmy się od nich uczyć, a czego oni od nas?
Tak. Miałam okazję poznać wielu Czechów i Polaków w różnych okolicznościach, uwarunkowaniach społecznych i politycznych. I pozwolę sobie wyróżnić dwie kategorie ludzi – dobrych i złych, którzy występują we wszystkich narodach. Mówienie o tym, że mamy się czegoś uczyć od Czechów a oni od nas, jest powielaniem stereotypów. Właśnie z tymi stereotypami walczymy, nie tylko jako konsulat, ale w ramach całego resortu spraw zagranicznych. W inności jest cała siła. Idealna sytuacja jest, kiedy się nawzajem uzupełniamy.
Okręg Konsulatu Generalnego RP w Ostrawie obejmuje województwa morawsko-śląskie, ołomunieckie, zlinskie, południowomorawskie. Jak duża jest w niech społeczność polska?
Na podstawie ostatniego spisu powszechnego z marca 2011 r. przynależność do narodu polskiego deklaruje 39 069 osób.
Od kilku lat wybory na burmistrza czeskiego Cieszyna, w którym 16 proc. mieszkańców przyznaje się do polskości, wygrywa Polka Gabriela Hřebačkova, która świetnie mówi po polsku. Czy polscy Czesi mają dobrą pozycję społeczną w Czechach?
Tak. Polska mniejszość w Republice Czeskiej jest bardzo aktywna a jej pozycja coraz mocniejsza. Mamy dwóch przedstawicieli polskiej mniejszości w Senacie Republiki Czeskiej - są to doc. inż. Jerzy Cieńciała, były dyrektor generalny Huty Trzynieckiej, rektor Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości w Ostrawie, w latach 2013–2014 minister przemysłu i handlu oraz Andrzej Feber, były wieloletni wójt Stonawy.
Natomaist w ostatnich wyborach samorządowych do Zarządu Województwa Morawskośląskiego wybrano kilkoro etnicznych Polaków. Również w gminach czy miastach mamy polskich wójtów, burmistrzów lub ich zastępców. Pani Gabriela Hřebačková jest przykładem pokazującym, jak organizm pod nazwą Zaolzie jest połączony, a wybory przodków i historia sprawiły, że rodzina została po stronie czeskiej. Pani burmistrz świetnie mówi po polsku, jak reszta absolwentów polskich szkół, które już ponad 100 lat działają po czeskiej stronie Śląska Cieszyńskiego.
Mówiąc o Polakach w Czechach koniecznie należy wsomnieć o Józefie Kożdoniu, zasłużonym dla Czeskiego Cieszyna przedwojennym burmistrzu tej części miasta. Czy Polacy są dobrze zorganizowani w Czechach?
Jeżeli wspominamy postać burmistrza Józefa Kożdonia, to należy również wspomnieć Wacława Olszaka – przedwojennego burmistrza Karwiny. Polacy na Zaolziu zawsze byli bardzo dobrze zorganizowani. Jeżeli chodzi o życie społeczne i świadomość obywatelską, to właśnie Polacy zakładali pierwsze organizacje pozarządowe, kółka sportowe czy partie polityczne. Jedna z najstarszych organizacji - Macierz Ziemi Cieszyńskiej powstała już 9 listopada 1885 r. i z przerwami działa do dnia dzisiejszego przy 25 polskich szkołach podstawowych i jednej szkole średniej, w których uczy się rocznie ponad dwa tysiące uczniów.
Najliczniejsza organizacja Polski Związek Kulturalno-Oświatowy w Republice Czeskiej zrzesza w 35 Kołach ponad 12 tys.y członków, oprócz tego działa ponad 20 zespołów tanecznych i folklorystycznych, 17 chórów, 16 amatorskich zespołów teatralnych.
Przy okazji teatru - w tym roku obchodzimy 75-lecie istnienia Sceny Polskiej w Teatrze w Czeskim Cieszynie. Jest to jedyna tego typu profesjonalna scena teatralna poza granicami Polski. Cały czas utrzymywana jest polskojęzyczna prasa – aktualne informacje w języku polskim można przeczytać na portalach lub w wersji drukowanej dwóch polskich wydawnictw Głos i Zwrot, które kontynuują tradycję polskojęzycznej prasy od 1848 r., kiedy to powstał Tygodnik Cieszyński. To tylko parę przykładów na to aktywność społeczną, obywatelską oraz kulturalną polskiej mniejszości narodowej w Czechach.
Jak widać, Polacy umieją się zorganizować i działać na rzecz utrzymania polskości na tych terenach. Wszystkie dokumenty i archiwalia dotyczące historii Polaków na Śląsku Cieszyńskim można odnaleźć w Ośrodku Dokumentacyjnym Kongresu Polaków w Republice Czeskiej.
Czesi od kilku lat odchodzą od węgla, dekarbonizują swój przemysł, energetykę. Czy mogą być dla nas wzorem?
Podczas uroczystego podpisania nowego porozumienia pomiędzy województwem śląskim a krajem morawskośląskim, które miało miejsce w Katowicach 9 czerwca tego roku, polska i czeska strona przedstawiły swoje strategie rozwoju regionu. Muszę przyznać, że zarówno Polska, jak i Czechy są na podobnym etapie przechodzenia z węgla na inne źródła energii. Jedyna różnica jest w wynegocjowanych okresach przejściowych. Podobnie modernizujemy obszary pokopalniane, śmiem nawet twierdzić, że w Polsce dzieje się to na większą skalę.
Od kilku lat na czeskim rynku przewozowo-logistycznym działa polska firma PKP Cargo International. Dobrze reprezentuję nas na czeskim rynku?
Czechy już kilka lat temu stały się bardzo interesującym rynkiem dla polskich firm. Liczba spółek i konsorcjów rejestrowanych w Czechach, zwłaszcza przy granicy, jest coraz większa. Zarówno małe, jak i duże przedsiębiorstwa rozpoczynają swoją działalność na czeskim rynku. Pozwolę sobie wymienić tylko te największe, jak: PKN-Orlen, CCC, Reserved, Inglod, Bank Millennium czy Bank PKO, które mają mocną pozycję na globalnym rynku.
Ich sukcesy oczywiście tworzą pozytywny obraz Polski, ale to jest ich ciężka praca i ich osobiste sukcesy. Nie możemy zapominać, że każdy z nas reprezentuje Polskę. Na ten obraz składają się też kierowcy, którzy nie przestrzegają przepisów; turyści którzy spożywają nadmierne ilości słynnego czeskiego piwa. Wszyscy, którzy przebywamy za granicą, reprezentujemy nasz kraj. I w myśl przysłowia „jak nas widzą tak nasz piszą” starajmy się pozostawić po sobie u gospodarzy dobre wspomnienia i pozytywny wizerunek.
W czasie pandemii w na granicy pojawiły się fajne, przyjazne hasła po polsku i czesku. Jak Pani ocenia współpracę przygraniczną?
Wprowadzenie tymczasowej kontroli na granicy polsko-czeskiej w ub.r. pokazało, jak silne więzi ekonomiczne i społeczne wytworzyły się na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat pomiędzy Polską i Czechami. Hasła, które pojawiły się w przestrzeni publicznej, dowodzą, że skutecznie wymazaliśmy ze świadomości mieszkańców przygranicza granicę na Olzie. Pokazują też, jak efektywne były projekty realizowane na tym terenie przez Euroregiony, których celem była integracja mieszkańców po obu stronach granicy.
Jeżeli chodzi o ruch turystyczny, to odbywa się on we dwie strony. Polacy zawsze chętnie jeździli do Czech, ale od kilku lat rośnie liczba czeskich turystów, którzy najczęściej wybierają się na krótkie jednodniowe wycieczki rowerowe. Również polskie muzea, hotele i ośrodki turystyczne otwierają się na czeskiego turystę. Konsulat Generalny w Ostrawie stara się wspierać promocję śląskich atrakcji turystycznych.
A współpraca samorządowa?
Jeżeli chodzi o współpracę samorządów, to mamy się czym chwalić. Tylko na liście miast i gmin partnerskich Kraju Morawskośląskiego znajduje się 46 miast i powiatów z Polski. Niektóre miasta współpracują ponad pół wieku, jak na przykład Katowice i Ostrawa, a umowa o współpracy pomiędzy tymi miastami została podpisana już w 1970 r.! Na poziomie regionalnym wspólne projekty wynikają z aktualnych potrzeb jego mieszkańców i są z sukcesem realizowane przez polskie i czeskie władze samorządowe.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Znam Zbyszka Cieńciałę z Chorzowa , ciekawe czy to kuzyn senatora doc. Cieńciały?