- Oprawcy chodzą na wolności, mają godne i dobre emerytury, a represjonowanych wysyła się do miejskich ośrodków pomocy społecznej. Czy udało się nam wypełnić testament górników z Wujka, robotników zastrzelonych na Wybrzeżu, ofiar represji stanu wojennego? - pytał Piotr Duda, przewodniczący Solidarności w poniedziałek wieczorem, 16 grudnia, pod Krzyżem-Pomnikiem przy kopalni Wujek w Katowicach.
Uroczystości 32 rocznicy pacyfikacji Wujka, w czwartym dniu stanu wojennego w 1981 r., rozpoczęła o godz. 16 msza św. koncelebrowana przez 6 biskupów w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Św. przy ul. Pięknej blisko kopalni.
Zabito sumienie
Głoszący homilę bp. Jan Kopiec z Gliwic przypomniał, że ta niewielka świątynia stała się już "górniczym sanktuarium", bo co roku 16 grudnia gromadzi górników i wiernych, którzy od 32 lat czczą modlitwą swoich zabitych współbraci i postanowili przechować pamięć grudniowych wydarzeń 1981 r.
- Wtedy zabito sumienie. Ważniejsze były ustalenia, numery, kodeksy, poprawność i własny interes. To boli niczym otwarta rana i dlatego tu jesteśmy - mówił pochodzący z Zabrza Rokitnicy ordynariusz gliwicki. Ocenił jasno, że rację mieli strajkujący górnicy, a nie władze. - Mimo zwycięstwa ciągle brakuje nam w Polsce poczucia braterstwa i współodpowiedzialności za siebie nawzajem. Polska, która ma prawo cieszyć się osiągnięciami, powinna być państwem uczciwym i dojrzałym - wytknął bp. Kopiec i dodał, że tylko pamięć, szacunek dla wszystkich obywateli i szczere wyjaśnienie sobie wszystkiego, może doprowadzić do pojednania.
W świątyni i na placu przed kościołem zgromadzili się działacze Solidarności 2010 z transparentem z wizerunkami m.in. gen. Jaruzelskiego oraz zabitych ofiar.
- Domagamy się chociaż symbolicznego ukarania oprawców. Ten podstawowy warunek sprawiedliwości nie zostal do dzisiaj spełniony - tłumaczyli.
Polski się nie wstydzimy...
W tym roku uroczystości w Wujku zdominowała młodzież. Do świątyni i pod kopalnię przyszły setki młodych ludzi, m.in. uczniowie klasy mundurowej z XV Liceum Ogólnokształcącego im. Rotm. Witolda Pileckiego w Katowicach przy ul. Obroki. Z dumą noszą zielone mundury, których - jak mówią - coraz częściej zazdroszczą im rówieśnicy. Chcą w przyszłości służyć w wojsku polskim, policji, straży pożarnej.
- Nie wstydzimy się Polski. Gdyby była potrzeba, nasze pokolenie potrafiłoby zapłacić najwyższą cenę, taką jak górnicy w 1981 roku. Jesteśmy skłóceni i podzieleni politycznie, ale w potrzebie my Polacy umiemy się zjednoczyć - mówili nam Patryk Wilk, dowódca plutonu klasy II i jego zastępczyni Aleksandra Maciejko, której o wydarzeniach sprzed 32 lat wiele opowiadał tata - górnik kopalni Staszic. Siedemnastolatkowie tłumaczyli, że czują się zaszczyceni, mogąc maszerować w mundurach, plutonem, pod pomnik w Wujku właśnie 16 grudnia. Doceniają wolności osobiste i obywatelskie, które ich zdaniem zawdzięczają m.in. bohaterom z kopalni Wujek. Wychowawcy licealistów zwracali uwagę, że nie wszyscy młodzi podzielają taką ambitną hierarchię wartości. - Króluje jednak tumiwisizm, chodzenie na łatwiznę, egoistyczne postawy i konsumpcja - zaznaczali.
Uszanować miejsce i czas
Czoło pochodu, który przy dźwiękach orkiesty wojskowej i górniczej, z pocztami sztandarowymi kopalń i Solidarności, wyruszył o godz. 17.30 spod kościoła ulicami Gallusa i Wincentego Pola, pod samą kopalnią powitał ulatniający się zapach gazów łzawiących, jakich nieco wcześniej użyły siły policji w trakcie bitwy między kibicami GKS Katowice a Ruchu Chorzów. Pierwsi - podobnie jak rok wcześniej - przyszli na uroczystość za zgodą organizatorów z Komitetu Pamięciu Górników z KWK Wujek, gdy drogę - według relacji Jerzego Wartaka, górnika i jednego z liderów strajkowych z 1981 r. - zastąpili im rywale ze zwaśnionego klubu. Policja szybko przerwała zadymę, aresztując 30 z około 200 napastników. Ale pozostał niesmak. W tłumie młodzi ludzie szeptali, że to skandal i przesada, by nie umieć uszanować takiego miejsca i czasu.
Dla nastolatków ze wsi Rostarzewo w Wielkopolsce wzruszającym przeżyciem było zaśpiewać z gitarą pod pomnikiem-krzyżem, przed tak tłumnie zgromadzonymi uczestnikami uroczystości, m.in. legendarne "Mury" Jacka Kaczmarskiego i piosenki, jakie rodzice i dziadkowie nucili w stanie wojennym. Przyjechali do Katowic ze szkoły, w której do dziś pamięta się o uczniu sprzed kilkudziesięciu lat. Zanim wyjechał na Śląsk do kopalni, do szkoły w Rostarzewie chodził Zenon Zając, jeden z dziewięciu zastrzelonych górników Wujka. Do dziś jest w niewielkiej miejscowości traktowany jak bohater. Dla młodych ze wsi pod Wolsztynem Katowice z kopalnią Wujek są wielkim symbolem i ważnym w Polsce miejscem, które starszemu koledze miało dać nowe szanse i dobrą pracę, a musiał oddać mu życie w wieku 22 lat.
Chcemy tylko godności i pracy
Stanisław Płatek, jeden z liderów strajku w Wujku, powiedział, że przelana krew górników stała się zaczątkiem zmian i otworzyła Polsce drogę do Europy. Oklaski rozległy się po słowach Piotra Dudy, szefa Solidarności, że nie można budować przyszłości Polski, bez rozliczenia przeszłości. - Nigdy nie przypuszczaliśmy, że człowiek człowiekowi może zgotować taki los, że ludzie mogą się tak daleko posunąć tylko dlatego, aby utrzymać władzę - mówił o otwarciu przez milicję ognia do strajkujących, zabiciu 9 z nich i ranieniu kilkudziesięciu innych. Duda przypomniał także ofiarę robotników, którzy zginęli wcześniej w 1970 r. w Gdyni i porównywał ówczesne postulaty pracowników z dzisiejszymi roszczeniami związkowców: - Chcieli tylko tyle, by godnie żyć, mieć pracę, godne wynagrodzenia. Tylko o tyle samo upominamy się dzisiaj! - wołał Duda, karcąc władze za zerwanie dialogu ze społeczeństwem i wytykając politykom hipokryzję, gdy podczas protestów na Majdanie w Kijowie potakują Ukraińcom, że władza powinna sluchać społeczeństwa. - Ci sami politycy w naszy kraju nie słuchają go! - wytykał i pytał retorycznie, czy na pewno udało się nam w Polsce wypełnić testament górników z Wujka i ofiar stanu wojennego.
Gwizdami, racami
Gwizdy, krzyki i driwny przerywały przemówienie eurodeputowanego Jerzego Buzka. - Od 32 lat spotykamy się tutaj z potrzeby serca, by powiedzieć to samo - pamiętamy... - rozpoczął Buzek, a z tłumu drwiono głośno: "O pieniądzach!".
Eurodeputowany dokończył wśród gwizdów, że chodzi o pamięć o narodowej tragedii, która jest "pomnikiem piękniejszym i trwalszym od tego ze spiżu", fundamentem tożsamości i jedności narodu. "Mówi jak nakręcony!", "Kończ już, oszczędź wstydu" - drwił tłum bezlitośnie.
Gdy zabrzmiał Mazurek Dąbrowskiego, kibice GKS okazali po swojemu dumę, zapalając race w wysoko wyciągniętych dłoniach. Skandowali gromko w kierunku pomnika-krzyża "Cześć i chwała bohaterom!" Rozwinęli też wielki baner z napisem "Pamiętamy".
Modlitwą, salwami, z pokłonem
Metropolita abp. Wiktor Skworc poprosił do zmówienie "najodpowiedniejszej chyba w takich okolicznościach modlitwy" Ojcze Nasz a potem po trzykroć pobłogosławił zebranych. Kapitan Wojska Polskiego poprowadził apel poległych, wzywając nań z imion i nazwisk m.in. dziewięciu górników z Wujka a kompania wojskowa oddała trzykrotnie salwę honorową. Kwiaty złożyły najpierw rodziny poległych górników, najmłodsze dzieci przodem niosły w dłoniach długą płachtę biało-czerwonej flagi.
Hołd pod pomnikiem w kopalni Wujek oddały poczty sztandarowe oraz m.in. delegacje Katowickiego Holdingu Węglowego, Kompanii Węglowej, władze Katowic i Bytomia, samorządowcy i liczne delegacje kopalń i związku zawodowego Solidarność, Prawa i Sprawiedliwości, członkowie organizacji Strzelec, przedstawiciele Górali z Żywiecczyzny, szkolnictwa, policji, wojska, straży pożarnej. Kwiaty złożył też w Katowicach m.in. ambasador Szwecji oraz przedstawiciele władz samorządowych regionu i władz wojewódzkich.
Po odśpiewaniu Roty rodziny ofiar i ich przyjaciele, górnicy, tradycyjnie zgromadzili się w pobliskim Domu Kultury kopalni Wujek na spotkaniu opłatkowym.
W galerii: uroczystości 32 rocznicy pacyfikacji kopalni Wujek, Katowice, poniedziałek 16 grudnia 2013 r. godz. 16-19 (zdjęcia Witold Gałązka - portal górniczy nettg.pl)
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Kopalnia WUJEK już zawsze będzie nosiła to brzemię i będzie się zmagała z historią. Młode pokolenie trzeba uświadamiać i mówić o przeszłości, żeby już nigdy się taka sytacja nie powtórzyła, że robotnicy muszą w słusznych ideach oddawać swoje życie. Tak często zapominamy, że dzieki tym wydarzeniom i temu, że im sie chciało chcieć mamy dzis wolność. Ilu ludzi dziś byłoby gotowych postąpić bez wahania jak Oni? Podejrzewam, że nie wielu, bo dziś zagościło wśród społeczeństwa wygodnictwo, znieczulica i najgorsze instynkty kierują ludźmi. Jestem dumny, że ludzie ciężkiej pracy poświęcili wszystko co mieli najcenniejsze i nie ulękli się terrorowi i przemocy. DZIĘKUJĘ śp. Janie, śp. Joachimie, śp. Józefie, śp. Krzysztofie, śp. Ryszardzie, śp. Bogusławie, śp. Andrzeju, śp. Zbigniewie, śp. Zenonie
Frustracja młodych ludzi no nie jak czytam takie bzdety to ogarnia mnie śmiech, to MY społeczeństwo jesteśmy sfrustrowani kibolami i nie chcemy WAS/ICH oglądać poza stadionami, tam demolujcie i niszczcie jak wam gospodarze obiektów na to pozwalają. 21 wiek i Policja nie potrafi sobie dać rady z bandą kretynów i bandziorów, to tez pokazujeże słaba jest ta formacja. Z czasów wydarzeń na wujku wystarczył by jeden batalion osławionego ZOMO i gówniarze nie wysunęli by nosa z domu jak by dostali pałami osiemdziesiątkami po plecach
Myślałem, że doszło tam do bójki kibiców, ale okazuje się, że winą tych z Chorzowa było zapalenie rac w obecności tych z Gieksy. Policja ogłosiła, że złamali prawo. Jak? Uczestniczyli "w nielegalnym zgromadzeniu". Policja chyba czuje, że zarzut się kojarzy z PRL, gdzie obficie milicja karała za bycie nie tam i nie wtedy, co wymagały władze. 16 grudnia pod kopalnią Wujek taki zarzut brzmi jak czarna komedia. Rzecznik KM Policji próbuje więc precyzować, na czym polegało "przestępstwo": "zachowanie wskazywało na dążenie do konfrontacji". Ściślej opisać by się nie dało? Pytam wprost: czy ktoś kogoś pobił, ilu jest pokrzywdzonych, ilu odniosło obrażenia, jakie straty materialne powstały w wyniku tych "chuligańskich wybryków"? Jeśli nie ma takich skutków, to znaczy, że de facto nie doszło do żadnej bitwy! Inaczej: doszło z inicjatywy stróżów prawa, którzy ganiając z pałami między blokami zrobili sobie historyczną rekonstrukcję. Jedną z grup policja określa słowami: "chuligani deklarujący sympatię do jednego z klubów". Dlaczego od razu chuligani i czy deklarowanie sympatii jest już w Polsce na liście występków? Rozumiem, że estetycznie kibice mogli się nie podobać po pomnikiem przy kopalni Wujek. Po co jednak w takim razie organizatorzy sami ich tam zaprosili? Dlaczego wyróżniono jeden klub, a spałowano drugi? Przecież to musi się skończyć prawdziwą eskalacją konfliktu. Czy użycie pałek i gazu przez funkcjonariuszy było proporcjonalne do faktycznych zachowań młodych ludzi? Obawiam się, że policja sama przyczyniła się do problemu. Miała prawo zagrodzić przemarsz chorzowian i zawrócić lub odseparować ich dużo wcześniej, zanim dotarli pod kopalnię Wujek. Miała też prawo kordonem rozdzielić potencjalnie grożące sobie grupy. Czy jednak w porę zrobiono dobre rozpoznanie operacyjne i czy siły skierowane do Wujka były adekwatne? Widocznie nie, jeśli sięgnięto po pałki, gaz łzawiący i aresztowania na 48h. Nie jestem kibicem i nie podoba mi się do końca ich ekspresja. Ale będę ich bronił, gdy próbuje się obarczyć ich winą, jakiej w rzeczywistości nie zaciągnęli. Nie wolno robić z kibiców chłopca do bicia i obciążać odpowiedzialnością za nieprofesjonalne błędy sił porządkowych oraz za nieroztropność organizatorów, którzy nawet nie zauważyli, że zapraszając jedno stadionowe środowisko, wywołują wilka z lasu. Nie wolno tej sprawy zostawić bez rzetelnego wyjaśnienia, bo to tylko powiększy frustrację tych młodych, która i tak już buzuje z powodów społecznych i ekonomicznych, które wszyscy znamy.
do gośia - I o tym własnie pisałem, tylko obrażanie drugich typu "śmierdziele", "niemcy" a TY kim jesteś że uzurpujesz sobie prawo do oceniania i nazywania drugich? to co sie stało było haniebne a Ci którzy się tego dopuścili to zwykli bandyci, którzy powinni być przykładnie ukarani. Moim zdaniem kibice nie powinni być w takich miejscach, ponieważ nie potrafia sie zachować i co róż dają temu wyraz
Śmierdziele z Ruchu Chorzów nie potrafili uszanować pamięci poległych górników. Kibice GKS wzorowo podobnie jak rok temu. Czyżby śmierdziele z Chorzowa pozazdrościli inicjatywy? ..a może RAŚ maczał w tym palce ? w końcu to dojcze i dla nich Polska się nie liczy.
Analizując co się stało zauważyłem, że górnicy troszkę chaotycznie bronili kopalni (trudno się dziwić by byli lepiej wyszkoleni niż ZOMO) ale zamiast rozdzielić się na 2 grupy, łatwiej byłoby się bronić, na barykady można było podstawić spychacze i inny sprzęt jeżdżący ze zwałów, ale to tylko moja hipoteza, skoro mówi się, że atakujący byli naćpani i pod wpływem środków odurzających trudno było coś więcej zrobić. Czytałem wypowiedź jednej z córek zabitych i nie zgodzę się, że jej ojciec był przypadkową ofiarą, bo był akurat z przodu, ZOMO miało rozpracowany atak i wiedziało kogo trafić by złamać opór strajkujących. Takie ponure czasy...to były...
W pełni się zgadzam z przedmówcą. Służby nie panują nad sytuacją a dopuszczanie kiboli z racami i flagami jest niepoważne...to nie stadion, do kościoła też nikt nie wchodzi z odpaloną racą. To miejsce kaźni i należy zadbać by byli tam ludzie odpowiedzialni a nie rozrabiacze i zadymiarze. Sama oprawa uroczystości wzruszająca i doniosła jak to co się tam wydarzyło przed laty. Jestem troszkę zniesmaczony zachowaniem ludzi kiedy przemawiał Premier Buzek, nieładne i prostackie zachowanie w takiej chwili i w takim miejscu. Swoje żale i niezadowolenie można w innym czasie i innym miejscu wyrażać. Dlatego w Polsce jest jak jest, bo ciągle ktoś do kogoś chowa urazy, nie ma wybaczenia, zgody ...
Pseudokibice a w zasadzie bandycie zakłócili i "skopiowali" wyczyn ZOMO sprzed 32 lat...przykro i smutno. Ziemia przykopalniana ciągle jest skrapiana krwią...jak długo jeszcze ??? Czy w tym chorym kraju nie może być normalnie ? czy nie ma już tolerancji i poszanowania drugiego człowieka???
Dziś kolejna rocznica tragicznych zajść pod Kopalnia WUJEK Mówi się że czas goi rany ale to nie prawda, im dłużej to trwa tym pojawia się więcej pytań, na które nie ma odpowiedzi... Wnioski są tragiczne, żyjemy w kraju gdzie morduje się swoich obywateli i pozostaje bezkarnym. Przeciwstawienie się ówczesnej władzy było bohaterskim zrywem, który został bestialsko stłamszony w zarodku ale stał się zarzewiem wolności i odzyskania godności przez ludzi pracy. I to jest właściwy sens tamtych, dramatycznych, grudniowych wydarzeń. Władza była spanikowana i przestraszona, bo cóż to była za władza ? marionetka w rękach Moskwy... Dziękuję poległym za oddanie swojego życia i przelanie swojej krwi, rodzinom i najbliższym gratuluję że mieli tak wspaniałych bohaterów w swoich domach. Strzelającym i wydającym wyroki wybaczam i proszę Boga o łaskawość dla nich... W pacyfikacji zginęło 9 górników: Jan Stawisiński, Joachim Gnida, Józef Czekalski, Krzysztof Giza, Ryszard Gzik, Bogusław Kopczak, Andrzej Pełka, Zbigniew Wilk, Zenon Zając... Pamiętamy również o wszystkich, którzy odnieśli rany i obrażenia...