W Sali Marmurowej Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego zaprezentowano 13 kwietnia film pt. Kilof zamiast karabinu, wyprodukowany przez TVP3 w reżyserii Aleksandry Fudali-Barańskiej, a poświęcony przemilczanej historii represjonowanych politycznie górników-żołnierzy z lat 1949-1959.
Rozkaz tworzenia Batalionów Pracy wydał 5 sierpnia 1945 r. szef Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego Edward Ochab. Powołano je dla potrzeb górnictwa i kamieniołomów. W kopalniach powstał bowiem poważny deficyt rąk do pracy, gdy w latach powojennych deportowano do ZSRR 18 tys. śląskich górników, a po powstaniu NRD zwolniono z kopalń niemieckich jeńców. Bataliony za jednym zamachem rozwiązywały problem kadrowy polskiego górnictwa. W rekrutacji poborowych komendanci wojskowi ściśle współpracowali z PRL-owską bezpieką.
Do oddziałów roboczych wcielono poborowych uznanych za "element politycznie niepewny". Najczęściej byli to synowie bogatszych rolników, dawnych posiadaczy ziemskich, przemysłowców oraz byli działacze konspiracji. Przez tę formę represji w latach 1949-1959 przeszło blisko 200 tysięcy żołnierzy-górników. Zamiast karabinu dostali do rąk kilofy. Kierując ich do najcięższej pracy, uczono zasad socjalizmu i musztry wojskowej. Była to kara za poglądy polityczne sprzeczne z doktryną socjalizmu.
Ofiary tej morderczej dekady nie są do dziś policzone. W kopalniach węgła kamiennego i kamieniołomach, według szacunkowych danych, śmierć poniosło na skutek wypadków ponad 1 tys. żołnierzy-górników. Wielu zostało kalekami na skutek utraty zdrowia.
W 1991 r. powołano do działania Związek Represjonowanych Żołnierzy-Górników. Prowadzi on dziś aktywną działalność społeczno-patriotyczną. W ciągu 15 lat w kościołach, budynkach sakralnych, murach jednostek wojskowych i innych miejscach odsłonięto ponad 80 tablic pamiątkowych, wzniesiono liczne obeliski, m.in. w Bytomiu przy kopalni Rozbark, a także symboliczny Pomnik Żołnierza-Górnika na cmentarzu wojskowym w Warszawie.
Na prezentacji filmu w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim zjawili się przedstawiciele organizacji kombatanckich, a także młodzież. Obecni byli wicewojewodowie Jan Chrząszcz i Robert Magdziarz oraz doradca wojewody śląskiego Czesław Sobierajski.
Po projekcji głos zabrały osoby pracujące przy powstaniu obrazu oraz bohaterowie, Edmund Celoch, prezes Związku Represjonowanych Politycznie Żołnierzy Górników oddział w Katowicach, Czesław Siembiga, Jerzy Gruszka oraz syn żołnierza-górnika Roman Chytry. Uroczystość uwieńczył wykład o żołnierzach-górnikach, poprowadzony przez Zenona Szmidtke, historyka górnictwa, emerytowanego pracownika Muzeum Górnictwa w Zabrzu.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
