Przylgnęło do nich określenie „górnicza rodzina”. I jest w tym wiele prawdy. Bractwo Gwarków – bo o nim mowa – jest stowarzyszeniem osób identyfikujących się z wartościami i etosem pracy górniczej i zawsze pragnęło być rzecznikiem aspiracji oraz interesów braci górniczej. Z czasem jego działalność stawała się coraz szersza.
Dziś u podstaw działalności tej organizacji leży zamiar obrony wartości kulturowych i cywilizacyjnych Śląska.
– W sposób szczególny chcemy zajmować się kulturą i wartościami cywilizacyjnymi, jakie dla regionu wniosło i dalej wnosi górnictwo. Jesteśmy organizacją otwartą, zapraszającą do swoich szeregów ludzi o podobnych poglądach – mówi inż. Jerzy Mańka, obecny prezes zarządu Bractwa Gwarków, zachęcając wszystkich, nie tylko górników, do włączenia się w działania Bractwa.
Stowarzyszenie bowiem zrzesza nie tylko górników lub byłych górników, ale też sympatyków, którzy identyfikują się z wartościami i etosem pracy górniczej.
– Gwarek to dawna nazwa górnika pracującego pod ziemią, a to właśnie etos pracy skupia ludzi, którzy pracują w tym niebezpiecznym zawodzie. Czujemy się rodziną. Staramy się integrować środowiska przez ocalenie zwyczajów i tradycji górniczych, organizujemy koncerty orkiestr górniczych, pochody historyczne, archiwizujemy ślady pamięci o regionie – podkreśla Jerzy Mańka.
Gwarkowie za digitalizacją
Dość powiedzieć, że Bractwo Gwarków skupia w swych szeregach osoby znane i cenione w górniczym środowisku. Działają w nim m.in.: prof. inż. Józef Dubiński – były dyrektor Głównego Instytutu Górnictwa, prof. inż. Stanisław Prusek – jego następca na tym stanowisku, prof. inż. Krystian Probierz – były dziekan Wydziału Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej, dr inż. Jacek Korski – były wiceprezes Kompanii Węglowej, Roman Łój – były prezes Katowickiego Holdingu Węglowego, dr inż. Piotr Buchwald – były prezes Wyższego Urzędu Górniczego, a następnie prezes Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, prof. inż. Krzysztof Cybulski – długoletni dyrektor Kopalni Doświadczalnej Barbara w Mikołowie (GIG), Marian Filipek – emerytowany prezes WUG, Andrzej Tor – były wiceprezes zarządu Jastrzębskiej Spółki Węglowej, prof. inż. Piotr Czaja – dziekan Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach jego świetności, czy też Mirosław Skibski – obecny dyrektor oddziału Agencji Rozwoju Przemysłu w Katowicach.
Bractwo Gwarków to jednak nie tylko organizacja zajmująca się historią górnictwa i hołdująca górniczej tradycji. Pewnie niewielu z naszych Czytelników wie, że zwłaszcza w ostatnich latach katowiccy Gwarkowie przyczynili się do procesu digitalizacji różnego rodzaju wydawnictw, celem bezpłatnego ich udostępniania poprzez internet.
– Dokładnie 5 grudnia 2011 r. w sali audytoryjnej „Parnassos” Biblioteki Śląskiej w trakcie V Zebrania Uczestników Śląskiej Biblioteki Cyfrowej nowym uczestnikiem Śląskiej Biblioteki Cyfrowej zostało Bractwo Gwarków Związku Górnośląskiego. Przedstawiciele zarządu Bractwa z rąk prof. Jana Malickiego, dyrektora Biblioteki Śląskiej, przyjęli dyplom i szklaną statuetkę z emblematem ŚBC – sięga pamięcią wstecz Mirosław Skibski, członek siedmioosobowego Zespołu Koordynacyjnego Śląskiej Biblioteki Cyfrowej.
– Od tego momentu Bractwo zaczęło aktywnie realizować cele ŚBC, którymi jest prezentacja w internecie kulturowego dziedzictwa Śląska w jego historycznej i współczesnej różnorodności, publikowanie naukowego dorobku regionu oraz wspieranie działalności dydaktycznej i edukacyjnej. Wszyscy użytkownicy internetu nieodpłatnie, przez 24 godziny na dobę, mogą korzystać z udostępnianych zasobów publikowanych w ŚBC, a jej instytucjonalny charakter gwarantuje ciągłość działania bez względu na ewentualne zawirowania na komercyjnym rynku. Opisy publikacji są indeksowane i dostępne przez globalne wyszukiwarki internetowe – wyjaśnia dalej Mirosław Skibski.
Godne partnerstwo
Po ponad sześciu latach digitalizacja i udostępnianie zasobów kultury stanowi obecnie istotny element działań Bractwa Gwarków. Każda publikacja np. książki, albumu czy grupy pojedynczych materiałów, np. gazet, poprzedzana jest podpisaniem z autorem czy wydawcą stosownej umowy, której celem jest zgoda na opublikowanie w ŚBC i nieodpłatne udostępnienie danego zasobu każdemu bez wyjątku użytkownikowi.
Ostatnim dużym działaniem Bractwa było partnerstwo z Biblioteką Śląską w Katowicach oraz Śląskim Związkiem Chórów i Orkiestr przy realizacji projektu pn. „Poszerzenie i usprawnienie dostępu do zasobów ŚBC wraz z digitalizacją i udostępnieniem piśmiennictwa regionalnego”, dofinansowanego ze środków programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kultura cyfrowa”.
– Udostępniono 8234 nowe publikacje, wykonując 128 417 skanów. Projekt zakończył się w grudniu 2017 r., a objął regionalne czasopisma, ilustrujące bieżące wydarzenia i najnowszą historię regionu na poziomie społeczności lokalnych, a także unikatowe dokumenty Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr oraz najstarszych śląskich zespołów muzycznych. Dzięki staraniom Bractwa zostały zeskanowane i udostępnione papierowe numery dziewięciu największych czasopism lokalnych, które od swego początku nigdy nie posiadały wersji cyfrowej – wskazuje dalej Mirosław Skibski.
Są one – jak podkreśla – unikatowym i bezcennym świadectwem dokonań prężnego stowarzyszenia amatorów chóralnego śpiewu oraz zespołów muzycznych regionu. Zachowanie na wypadek ewentualnego zniszczenia w wyniku nieprzewidywalnych zdarzeń losowych – oryginały są bowiem przechowywane przez zespoły – poprzez cyfryzację tego unikatowego zbioru jest niezwykle ważnym działaniem.
Biblioteka XXI w. wykracza poza tradycyjne wypożyczanie książek. Powoli komunikuje swojemu otoczeniu, że chce być postrzegana jako miejsce spotkań, spędzania czasu, poszukiwania inspiracji czy doświadczeń i – co ważne – by społeczeństwo dzięki programom masowej digitalizacji uzyskiwało coraz szerszy i łatwiejszy dostęp do dziedzictwa kulturowego.
– Materiały te – jak dodaje Mirosław Skibski – prezentują często w bardzo ciekawy sposób rzeczywistość czasów, w których powstały. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu, a już na pewno jeszcze wcześniej, z pewnością nikt nie mógł przewidzieć, że będą one dostępne w nieograniczonym niemal zakresie, a cyfrowa forma będzie inspiracją do tworzenia na ich podstawie nowych treści.
Bractwo Gwarków jest dumne z tego, że dzięki zbudowanym kontaktom, zrozumieniu oraz zaangażowaniu lokalnych zaprzyjaźnionych firm, dysponuje trzema urządzeniami skanującymi do maksymalnie formatu A3+, w tym jednym skanerem fotograficznym pozwalającym na digitalizację w maksymalnym stopniu chroniącym pozyskane materiały dzięki tzw. V-pulpitowi, czyli półce, na której np. książka nie musi być rozkładana całkiem płasko, ale właśnie tylko w około 120 st.
– Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej i komisarz europejski ds. agendy cyfrowej Neelie Kroes powiedziała kiedyś: „Jeżeli zaprzepaścimy możliwości, jakie oferuje digitalizacja, staniemy przed groźbą upadku kultury” – podsumowuje Mirosław Skibski.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
