Gdyby nie istniały, nie mogłaby działać również Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego. Pogotowia specjalistyczne, funkcjonujące w jej strukturach, biorą udział w akcjach ratowniczych wymagających użycia specjalistycznego sprzętu.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie ratownictwa górniczego CSRG dysponuje sześcioma pogotowiami specjalistycznymi. Dla przykładu pogotowie pomiarowe wykonuje pomiary powietrza i gazów pożarowych podczas akcji ratowniczych w wyrobiskach. Pogotowie wyposażone jest w nowoczesny sprzęt pomiarowy, taki jak mikrochromatografy i przyrządy podręczne, wykorzystywane podczas prac związanych z monitorowaniem i likwidacją zagrożenia pożarowego. Jeśli w którejś z kopalń pojawi się np. zagrożenie pożarowe, do akcji wyrusza natychmiast kolejne specjalistyczne pogotowie do inertyzacji powietrza kopalnianego. Do likwidacji zagrożenia ratownicy wykorzystują gazy inertne, w tym azot lub dwutlenek węgla. Azot, dzięki nowoczesnym urządzeniom, pozyskiwany jest bezpośrednio z powietrza atmosferycznego lub gazowany ze stanu ciekłego. Podczas akcji gazy wtłaczane są w miejsce zagrożenia i wypierają tlen. Dzięki temu minimalizowane jest zagrożenie pożarowe i wybuchowe bezpośrednio w wyrobisku.
Z kolei pogotowie górniczo-techniczne prowadzi specjalistyczne prace podczas akcji po zaistniałych zawałach i tąpnięciach. Ratownicy tego pogotowia docierają do zasypanych górników, wykonują specjalne otwory ewakuacyjne lub wykonują chodniki ratownicze, by dotrzeć do poszkodowanych.
Bardzo ważnym elementem ratownictwa górniczego jest pogotowie wodne, wykorzystywane do usuwania skutków niekontrolowanych wdarć wody do wyrobisk górniczych. Zadaniem pracujących w jego szeregach ratowników jest też likwidacja zagrożenia wodnego poprzez montaż specjalistycznych urządzeń. Pogotowie utrzymuje zastępy nurkowe, które prowadzą prace pod wodą w zalanych częściach wyrobisk i w zbiornikach wodnych na powierzchni.
Pogotowie przewoźnych wyciągów ratowniczych wykorzystywane jest podczas akcji w szybach kopalnianych i otworach wielkośrednicowych. Często do akcji używa samojezdnego wyciągu, za pomocą którego ratownicy opuszczani są do miejsca zdarzenia. W skład tego pogotowia wchodzi też grupa ratowników przeszkolonych w zakresie wykonywania prac w wyrobiskach pionowych lub też o dużym nachyleniu. To pogotowie wykorzystywane jest nie tylko do akcji ratowniczych, ale również m.in. do kontroli stanu obudowy i wyposażenia szybów kopalnianych.
Swoją działalność prowadzi także pogotowie przeciwpożarowe, którego zadaniem jest aktywne zwalczanie pożarów podziemnych lub izolowanie tych pożarów.
Trochę historii
W latach 70. XIX stulecia pojawiły się pierwsze wzmianki o działaniach zorganizowanych grup ratowników górniczych na Górnym Śląsku. Wraz z rozwojem przemysłu zaczęły powstawać zakłady górnicze, które dostarczały węgiel, główny surowiec do napędzanych parą urządzeń znajdujących się w fabrykach. Praca górnika od samego początku była nie tylko ciężka, ale też niebezpieczna. Dlatego wraz z rozwojem zakładów górniczych zaczęto organizować służby ratownicze. Czasami powstawały z inicjatywy samych górników, innym razem zastęp organizował właściciel zakładu górniczego.
Powstające zespoły działały samodzielnie. Brakowało scentralizowanej instytucji, która nadzorowałaby ich pracę, a także odpowiednich przepisów, które regulowałyby pracę zastępów ratowników górniczych. W tym czasie państwo polskie nie istniało. Górny Śląsk w całości należał do Prus.
1900 - Stworzone zostało pierwsze prawo regulujące ratownictwo górnicze. Na jego mocy w okręgu górnośląskim powstała VI sekcja Brackiego Stowarzyszenia Zawodowego z siedzibą w Tarnowskich Górach.
1906 - Zapada decyzja o utworzeniu ośrodka nadzorującego działania wszystkich służb ratowniczych na Górnym Śląsku po tragicznych wydarzeniach we francuskiej kopalni Courrieres w 1906 r., kiedy to zginęło 1099 osób, w tym wiele dzieci. 22 września 1906 r., podczas obrad zarządu VI sekcji Brackiego Stowarzyszenia Zawodowego, podjęto decyzję o budowie Górnośląskiej Głównej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu. Same prace budowlane rozpoczęły się rok później.
1908 - Mimo wciąż trwających prac budowlanych formalnie oddano do użytku Stację w Bytomiu. Wtedy zakończono prace m.in. przy budowie sztolni doświadczalnej. Stacja zmieniała nazwę na Górnośląską Główną Stację Ratownictwa Górniczego i Górnośląską Sztolnię Doświadczalną w Bytomiu. Zgodnie z przyjętym regulaminem Stacja została zobowiązana do udzielania pomocy zakładom górniczym w przypadku awarii czy akcji ratowniczych. Działania te nie zmieniły się nawet podczas trwania I wojny światowej. Po jej zakończeniu cały Górny Śląsk stał się terenem spornym między odrodzoną Polską a Niemcami.
1922 - Po trzech powstaniach śląskich i przeprowadzonym plebiscycie wytyczono granicę odrodzonej Rzeczypospolitej. Stacja, sam Bytom, jak i część zachodnia okręgu śląskiego zostały przydzielone administracyjnie do Niemiec. Część wschodnia okręgu śląskiego znalazła się w granicach Polski. Mimo to Stacja nadzorowała i koordynowała działania służb ratowniczych w całym okręgu, zmieniając pod koniec lat 20. XX w. nazwę na Górnośląską Główną Stację Ratownictwa Górniczego i Sztolnię Doświadczalną w Bytomiu.
1929 - W Górnośląskiej Głównej Stacji Ratownictwa Górniczego utworzono stałe górnicze pogotowie ratownicze.
1939 - Po wybuchu II wojny światowej na ziemiach polskich Górnośląskiej Głównej Stacji Ratownictwa Górniczego powierzone zostały nadzór i kontrola nad wszystkimi służbami ratownictwa górniczego.
1941 - Rozpoczęto tworzenie Górnośląskiego Związku dla Bezpieczeństwa Kopalń i Ratownictwa Górniczego, który przejął od Spółki Brackiej zarządzanie i utrzymanie Stacji w Bytomiu. Proces zakończono w 1942 r.
1945 - Po zakończeniu II wojny światowej cały Okręg Górnośląski znalazł się w administracyjnych granicach Polski. Utworzono wtedy Centralny Zarząd Przemysłu Węglowego, który nadzorował istniejące stacje ratownictwa nie tylko na Górnym Śląsku (Bytom, Mikołów), ale też na Pogórzu Zachodniosudeckim (Wałbrzych).
1947 - Decyzją CZPW zlikwidowano Stację w Mikołowie, a jej pomieszczenia przekazano Instytutowi Naukowo-Badawczemu Przemysłu Węglowego. W tym samym czasie podjęto decyzję o przekształceniu Stacji w Bytomiu, Sosnowcu i Wałbrzychu w Okręgowe Stacje Ratownictwa Górniczego. Stacji w Bytomiu powierzono rolę koordynatora działań ratowniczych.
1948 - Powołano do działalności przedsiębiorstwo pod nazwą: Stacja Ratownictwa Górniczego Przemysłu Węglowego w Bytomiu z okręgowymi oddziałami w Bytomiu, Sosnowcu i Wałbrzychu.
1958 - Stację Ratownictwa Górniczego Przemysłu Węglowego przemianowano na Centralną Stację Ratownictwa Górniczego, która zaczęła nadzorować i kontrolować ratownictwo we wszystkich zakładach górniczych. CSRG została też przedsiębiorstwem państwowym. W 1958 r. powstały również kolejne OSRG w Jaworznie, Tychach, Wodzisławiu Śląskim i Zabrzu.
1963 - Dzięki staraniom CSRG i przy wsparciu Wyższego Urzędu Górniczego zorganizowano kolejne OSRG dla kopalń surowców chemicznych z siedzibą w Kłodawie i Rudkach koło Kielc (zlikwidowana w 1972 r.), a w 1972 r. w Tarnobrzegu-Machowie. W 1965 r. dla kopalń rud żelaza w Częstochowie-Sabinowie, a w 1971 r. w Lubinie dla kopalń rud miedzi. W 1976 powstała OSRG dla kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego z siedzibą w Krakowie.
1974 - Zakończono rozpoczęte cztery lata wcześniej prace związane z budową nowego budynku Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego.
2005 - Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego została przekształcona w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
