Australijski dziennik The Sydney Morning Herald pisze, że brytyjski i chiński kryzys energetyczny jest jednym z elementów globalnego deficytu energii. Każdy z nich ma swoje własne szczegółowe uwarunkowania, ale u ich podstaw leżą te same przyczyny, które mają powszechny charakter.
Dowodzą tego nieskuteczne próby jego przełamania w Wielkiej Brytanii sprowadzone do działań administracyjnych, przyjęcia z kontynentu kierowców ciężarówek do przewożenia paliwa. Ci zaś tego rodzaju propozycje odrzucają, bo uważają, że są instrumentalnie wykorzystywani do zażegnania tegoż kryzysu.
Natomiast rządy europejskie subsydiują odnawialną energię i nakładają limity cenowe. Na skutek tego przemysł energetyczny paliw kopalnych zmniejsza produkcję. Sytuacja dojrzała do tego, że na całym świecie coraz częściej mówi się o ponownym otwarciu pól gazowych i elektrowni węglowych.
Chiński kryzys energetyczny wywołany został przez władze państwowe, które próbują zmniejszyć zużycie energii i emisje dwutlenku węgla, zmuszając przemysł do zamykania lub ograniczania produkcji. Kopalnie węgla są likwidowane, a elektrownie i oświetlenie uliczne są wyłączane.
Niedobór gazu i węgla
Wspólną przyczyną kryzysu w Wielkiej Brytanii, Europie i Chinach jest niedobór gazu, a nawet węgla energetycznego przy gwałtownie rosnących ich cenach. Za wzrostem cen energii stoi skomplikowana zbieżność czynników, z nieco innymi składnikami w każdej z gospodarek, ale wspólną przyczyną jest to, że koszty energii gwałtownie wzrosły. Na przykład ceny ropy naftowej rozpoczęły rok od ok. 50 dolarów za baryłkę, ale teraz sięgają 80 dolarów.
W tym samym czasie ceny LNG związane z ropą naftową wynosiły ok. 2,60 USD za milion brytyjskich jednostek cieplnych (mmBtu), ale od tego czasu podwoiły się, a ceny spotowe LNG dla Europy i Azji wzrosły dd ok. 25 USD za mmBtu. Ceny gazu Henry Hub w USA wzrosły ponad dwukrotnie.
Na początku roku australijski węgiel energetyczny był sprzedawany po 86 USD za tonę, ale obecnie jest sprzedawany po ponad 180 USD za tonę. Europejczycy są podejrzliwi wobec Rosji, sugerując, że dostarczając ponad 60 proc. europejskiego gazu, wykorzystuje ona swoją sytuację do podkreślenia wartości jej kontrowersyjnego gazociągu Nord Stream 2. Rosja ma jednak swój własny problem z niezwykle niskim poziomem magazynowania i desperacko próbuje odbudować swoje rezerwy krajowe przed zimą.
Polityka energetyczna i liczne awarie systemowe
Niektóre problemy w Wielkiej Brytanii i w Europie wynikają z ich polityki energetycznej – stopniowego wycofywania węgla i energii jądrowej oraz zwiększonej zależności od odnawialnych źródeł energii i gazu. Niestety, niezwykle słabe wiatry na Morzu Północnym ograniczyły podaż z morskich farm wiatrowych w Wielkiej Brytanii i w Europie. Najniższe poziomy magazynowania w ciągu dekady po zeszłorocznej mroźnej zimie, doprowadziły do zwiększenia podaży i silnego popytu na LNG w Azji. Łącznie spowodowało to niedobory energii, gdy Europa przygotowuje się do zimy. Poważne zimowe burze, które wywołały kryzys energetyczny w Teksasie, huragany, które zablokowały około jedną czwartą produkcji ropy i gazu w Zatoce Meksykańskiej, oraz długotrwała eksploatacja najbardziej produktywnych zasobów łupkowych w USA, prawdopodobnie przekroczyła swój szczyt, przyczyniając się do globalnej nierównowagi podaży i popytu.
Zaspokojenie popytu na energię nie nastąpi szybko
Chiny zobowiązały się do obniżenia energochłonności o trzy procent w tym roku w ramach osiągnięcia neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla do 2060 r., a szczyt emisji mają one osiągnąć do 2030 r. Około dwie trzecie energii elektrycznej w tym kraju obecnie wytwarzane jest z węgla. Odrodzenie się światowej gospodarki i gwałtownie rosnący popyt na dobra konsumpcyjne drastycznie zwiększyły chińskie zapotrzebowanie na energię, mimo że zakaz importu australijskiego węgla spowodował niezamierzone skutki podniesienia kosztów energii. Znacznie zwiększyły one import LNG – według S&P Global Platts o prawie 20 proc. – co z kolei zwiększa problemy z dostawami i kosztami gazu do Wielkiej Brytanii i Europy.
Kwestie po stronie podaży nie zostaną zatem szybko rozwiązane. Katar ma w planach masowe projekty ekspansji LNG, ale pojawią się one na rynku dopiero w drugiej połowie tej dekady. Australia też ma nowe projekty, ale nie zmienią one istotnie krótkoterminowych niedoborów podaży. OPEC, który ustabilizował rynek ropy dzięki cięciom produkcji, nie będzie się spieszyć, aby znacząco ją podnieść, pomimo presji ze strony USA i UE.
Strategia XXI wieku
W dłuższej perspektywie globalne zobowiązania w zakresie zmian klimatycznych będą wiązać się z mniejszymi inwestycjami w paliwa kopalne oraz coraz mniejszą produkcją ropy naftowej, gazu i węgla. Doświadczenia Europy i Wielkiej Brytanii – gospodarek najbardziej zaawansowanych w zastępowaniu paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii, mimo że nadal są od nich uzależnione – wskazuje, że odejście od paliw kopalnych będzie musiało być starannie zarządzane, jeśli tego rodzaju destrukcyjne kryzysy jak obecny, nie mają stać się trwałą cechą świata o niskiej emisji dwutlenku węgla. Wyłączanie prądu i światła nie może być zrównoważoną strategią w XXI wieku.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
