Praktycznie każde ludzkie działanie przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych, których nadmierna ilość spowodowała kryzys klimatyczny. Do zmierzenia tego wpływu naukowcy stworzyli pojęcie śladu węglowego.
Czym jest ślad węglowy? To całkowita ilość gazów cieplarnianych, która została wyemitowana przy stworzeniu danego produktu lub wyemitowana przez daną osobę lub jej działanie. Naukowcy są zgodni, że to właśnie produkcja coraz większej ilości gazów cieplarnianych (w głównej mierze dwutlenku węgla) przez człowieka powoduje wzrost średniej temperatury na Ziemi i kryzys klimatyczny. Źródłami emisji dwutlenku węgla spowodowanymi przez człowieka są głównie: energetyka oparta na paliwach kopalnych i przemysł wydobywczy (blisko 40 proc.), przemysł (20 proc.), transport (20 proc.), budowa i eksploatacja budynków mieszkalnych, biurowych i handlowych (10 proc.), wylesianie i spalanie biomasy (10 proc.).
Jak podkreślają naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej, biorąc pod uwagę całkowity wpływ człowieka na środowisko, powinniśmy się posługiwać jednak pojęciem śladu środowiskowego.
- Pojęcie śladu węglowego jest jedynie pewnym zawężeniem całkowitego oddziaływania na środowisko. Jednak dziś, kiedy mówimy o oddziaływaniu na środowisko, to właśnie najczęściej mówi się właśnie o śladzie węglowym. Wszystko dlatego, że to właśnie zmiany klimatyczne i emisja gazów cieplarnianych zostały uznane za największe wyzwanie, z którym będziemy musieli się zmierzyć w kolejnych latach. Natomiast ślad środowiskowy jest pojęciem o wiele szerszym i wywodzi się z idei analizy cyklu życia. Ta koncepcja sprowadza się do tego, że każdy produkt, działalność czy usługa mają swój wpływ na środowisko – zaznacza jeden z naukowców z AGH.
Naukowiec zwraca również uwagę na to, że przy ocenie wpływu poszczególnych procesów i produktów na środowisko nie powinniśmy brać pod uwagę jedynie okresu użytkowania, ale cały okres obejmujący również wytworzenie aż po zneutralizowanie w środowisku naturalnym.
- Dopiero wtedy jesteśmy w stanie całkowicie ocenić wpływ danego produktu na środowisko. To jest trochę taka próba tego, jak podchodzi się do finansów i biznesu, czyli świata, w którym wszystko można przeliczyć na pieniądze. W tym wypadku możemy również mówić o środowiskowym koszcie wytworzenia czegoś. W tym ma właśnie pomóc analiza cyklu życia, która jest zresztą stałym elementem jednej z norm ISO. To wszystko idealnie wygląda w teorii, bo kiedy będziemy chcieli przejść do konkretnych obliczeń, sprawa nie jest już taka prosta, jak w przypadku świata finansów. Możemy na przykład spróbować ocenić, jaki wpływ na środowisko ma fotel, na którym siedzimy. Oczywiście musimy zacząć od początku, czyli od wszystkich surowców, z jakich został wytworzony, w jaki sposób zostały one pozyskane i jaki to miało wpływ na środowisko. Jak to zrobić? Patrząc na konkretny fotel, widzimy np. również elementy stalowe, czyli dochodzimy do kopalni rudy. Dziś tego typu zakłady w większości starają się już analizować i raportować swój wpływ na środowisko. Przykładowo, wiadomo, że taka kopalnia generuje konkretną ilość ścieków, zużywa określony zasób energii, wytwarza ileś tam odpadów itd. Teoretycznie można oszacować, ile z tego przypada na element naszego fotela. Jednak tu zaczyna się kolejny kłopot. Jak porównywać ze sobą te wszystkie nieprzystające do siebie wskaźniki. To karkołomne zadanie. Dlatego też ślad węglowy, który jest dużym uproszczeniem i małym wycinkiem śladu środowiskowego, stał się tak popularnym i dobrym wskaźnikiem. Popularność śladu węglowego to wynik konsensusu międzynarodowego związanego z kryzysem klimatycznym, a z drugiej strony dużej uniwersalności tego wskaźnika. To właśnie wskaźnik emisji CO2 stał się czymś w rodzaju waluty środowiskowej. Zdobył ogromną popularność, tak jak pieniądz. Dlaczego? Bo najłatwiej jest nam podawać jedną cenę w konkretnym środku przeliczeniowym. Oczywiście są gazy, które mają większy wpływ na efekt cieplarniany, ale wspólną cechą wszystkich emisji jest to, że jesteśmy w stanie je przeliczyć na emisję CO2. Podobnie jest z innymi wpływami na środowisko – je również, oczywiście w dużym uproszczeniu, jesteśmy również w stanie przeliczyć na emisję CO2. Natomiast trzeba przy tym wszystkim pamiętać, że emisja gazów cieplarnianych nie jest jedynym zagrożeniem dla środowiska, z jakim musimy sobie poradzić. Wśród innych poważnych zagrożeń są m.in.: zanieczyszczenie, nadmierne wykorzystanie plastiku czy dostępność do wody – zaznacza naukowiec.
Jak argumentuje, budzące kontrowersje opłaty za emisję CO2 w Unii Europejskiej mają jedną niezaprzeczalną zaletę. Dzięki nim udało się w ścisły sposób powiązać działania środowiskowe z kwestiami ekonomicznymi.
- Cena emisji kosztuje konkretne i to niemałe pieniądze, a to w ogromnym stopniu motywuje do wdrożenia działań obniżających tę emisję. Zawsze, kiedy przygotowuje się jakieś projekty badawczo-rozwojowe dla biznesu, to przedsiębiorcy pytają o bilans i o to, kiedy ta inwestycja się zwróci. Wszystkie projekty prośrodowiskowe mają w takim ujęciu biznesowym jedną podstawową wadę – często trudno mówić o jakichś wymiernych i przeliczalnych korzyściach. Natomiast teraz opłaty za emisję CO2 wprowadziły twarde narzędzie, które jasno mówi, że zmniejszenie śladu węglowego przełoży się na uniknięcie konkretnych kosztów – dodaje.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
