Ile tak naprawdę potrzebujemy węgla?

Górnictwo musi być powiązane organizacyjnie z energetyką. Nie może być tak, że energetyką zarządza jedno ministerstwo, a górnictwem drugie - podkreśla w rozmowie z Trybuną Górniczą Grzegorz Tobiszowski, śląski poseł PIS.

Jak oceniłby Pan w skali 10-punktowej kondycję poszczególnych spółek węglowych?
LW Bogdanka - 7 punktów. JSW - choć ma kłopoty, to na dziś dałbym 5 punktów. KHW - 2 punkty. Kompania? Aż się boję oceniać... też dałbym 2 punkty. Takiego chaosu organizacyjnego w branży węgla kamiennego, jak sięgam pamięcią wstecz, moim zdaniem nie przeżywaliśmy.

No to już wiadomo, kogo PiS miałby ratować, uzdrawiać w pierwszej kolejności, gdyby zaczął rządzić po wyborach w 2015 r. Macie pomysł na wyciąganie branży z czarnej dziury?
Mamy wpływ na to, ile wydobywamy węgla. Górnictwo musi być powiązane organizacyjnie z energetyką. Nie może być tak, że energetyką zarządza jedno ministerstwo, a górnictwem drugie. Do czego zmierzam...

Do wzorców sprawdzonych w dawnych czasach, gdy funkcjonowało Ministerstwo Górnictwa i Energetyki...
I PiS z przyczyn organizacyjnych chce zmierzać do stworzenia takiego ministerstwa. Ameryki nie odkrywam. Prezes Kaczyński na kongresie partii w zeszłym roku ogłosił, że gdy PiS obejmie rządy, to stworzy resort energetyki i surowców.

Po co?
Po to, byśmy przede wszystkim ustalili proporcje: ile będzie energetyki bazującej na węglu kamiennym, ile na brunatnym, gazie itd. To jest rolą państwa. Trzeba w końcu zbilansować potrzeby energetyczne państwa i jego możliwości ich realizowania. Uważamy, iż karygodnym błędem tego rządu jest to, iż po wejściu w życie pakietu energetyczno-klimatycznego nie redefiniował bezpieczeństwa energetycznego Polski. Nie wiadomo, ile potrzebujemy węgla energetycznego dla zapewnienia tego bezpieczeństwa. A to jest ważne, bo odpowiedź na takie pytanie określa struktury organizacyjne, w których działa, ma działać górnictwo węgla kamiennego. Holding? Samodzielne kopalnie? Jaka rola firm kooperujących z górnictwem, np. Węglokoksu? Umowy wieloletnie z energetyką - jeśli tak, to jakie? Ważna jest konieczność inwestowania w górnictwie...

O tym w spółkach wiedzą. Tylko nie ma pieniędzy na inwestycje. Co innego w energetyce. Tam mają za co inwestować.
Ponoć jeszcze przez jakiś czas ceny węgla będą zniżkowały. W tym miejscu pojawia się pytanie: czy na ten czas musimy utrzymywać wobec górnictwa obciążenia finansowe, których nie ma konkurencja? Jeśli zadałby pan pytanie o efektywność wykorzystania maszyn górniczych, to powiedziałbym to, o czym wiedzą prawie wszyscy: jest bardzo niska. Czy to jest wina górnika? Czy jego winą jest to, że nim dotrze do miejsca pracy, to trochę czasu minie? Czy obecna forma organizacyjna jest właściwa? Tylko proszę mnie nie posądzać o to, że optuję za pracą w niedziele. Z drugiej strony nie może być tak, jak wykazał ostatnio WUG, że maszyny w ciągu zmiany pracują przez 3,5 godziny. Proszę zwrócić uwagę, że ta efektywność w kopalni Silesia jest bez porównania wyższa. Powiem tak: od ustawiania efektywności są zarządzający kopalnią, spółką.

Rozumiem, że PiS nie jest zadowolony z działania obecnego zarządzania spółkami. Należy rozumieć, że gdyby PiS doszedł do władzy, to za nieefektywne działanie menedżer dostanie, jak to lud mawia, po łapkach?
Złe jest to, że dziś menedżerowie zarządzający spółkami Skarbu Państwa nie ponoszą odpowiedzialności za złe decyzje. Nie może być tak, że menadżer, który się nie sprawdził odchodzi z pokaźną odprawą, nijak przystającą do tego, co w tej spółce uczynił. Dobry menedżer jest godny dobrego wynagrodzenia. Musimy jednak wreszcie zacząć oceniać zarządy za efektywność działania.

Zakładam, że PiS przejmuje władzę i co? Szykuje wielką wymianę prezesów zgodnie z ugruntowanym zwyczajem?
Powiem tak: pojawi się wówczas pytanie: jakie decyzje i z jakim skutkiem w ostatnich, dajmy na to, dwóch latach podjął dany zarząd. Przy takiej ocenie ważna będzie sytuacja, jaką taki zarząd zastał, gdy rozpoczął kierowanie spółką. I to będzie podstawowym miernikiem służącym dalszemu budowaniu wizji zarządzania sektorem górnictwa węgla kamiennego. Zastanawiamy się, jak dalej ma funkcjonować KHW, czy w ogóle jest potrzebny. I proszę zobaczyć, że nikt z menedżmentu nie wypowiada się w tej kwestii. Dziś Roman Łój nie jest już prezesem Holdingu, ale bardzo chciałbym poznać jego opinię w tej sprawie.

Czy KHW ma połączyć się z Kompanią?
Jedni mówią, że z dwóch trupów powstanie wtedy jeden. Inni mają odmienne zdanie. Racje są rozłożone. Musimy te racje, in plus oraz in minus, wziąć pod uwagę, choćby ze względu na to, gdzie może się pojawić pieniądz niezbędny do odnowienia parku maszynowego w naszych kopalniach...

A skąd go wziąć? Ze zwałów z milionami ton węgla? Kto da kopalniom kredyt?
I właśnie dlatego trzeba się zastanowić nad wieloletnimi umowami z energetyką. Nie ukrywam, że postrzegamy energetykę jako ważny instrument, pomocny w naprawieniu górnictwa. Bo po co ono jest? Ano po to, by ta energetyka...

Już widzę ten sprzeciw. Wieloletnie umowy oparte na jednej cenie! A gdzie wolny rynek i tak dalej?
A kto powiedział, że na jednej cenie? W tej koncepcji chodzi o to, by ta czy inna kopalnia miała przez jakiś czas rynek zbytu, a to może stać się podstawą do zaciągnięcia zobowiązań kredytowych pod inwestycje. A bez reformy inwestycyjnej w górnictwie, która w mojej opinii jest najbardziej konieczna, to wie pan, co może być z branżą?

Mam takie odczucie, że gdyby PiS przejął rządy, to Pan będziesz tym, kim dziś jest Tomasz Tomczykiewicz.
To pańskie odczucie. Proszę zauważyć, że PiS przyjęło, jako jedyna partia w Polsce, strategię rozwoju górnictwa. Jeśli w 2012 r. zaczęliśmy dostrzegać, że na rynku światowym coś się dzieje, to powinno się wówczas podjąć decyzje, umożliwiające przejście przez ten czas kryzysu suchą nogą. Brakowało mi takiego perspektywicznego patrzenia nadzoru właścicielskiego.

OK. To teraz nasi Czytelnicy wiedzą już, czym się różni PiS od Kongresu Nowej Prawicy. Użyję porównania natury medycznej. Czasem, gdy trzeba pacjenta wyleczyć z choroby, to trzeba użyć bolesnej terapii. Da się wyleczyć górnictwo, nie na rok czy dwa, tak, by to leczenie nie bolało górników?
Nie ma jednej recepty. To nie znaczy, że nie możemy sobie z tym problemem poradzić. Czy słuszne jest to, że tacy choćby dyrektorzy w wieku 50 lat idą, mogą iść na emeryturę?

Z drugiej strony jest tak, że jeszcze młodsi górnicy też idą na emeryturę, po czym, zdarza się to nierzadko, parę dni później idą pracować do tzw. spółki...
Żeby sprawa była jasna: jeśli osoby pracujące na ścianie, 25 lat pracy i emerytura, mają na tyle szczęścia i zdrowia, że mogą gdzieś jeszcze pracować, to tylko mogę pogratulować. Wrócę jednak do grupy specjalistów, którzy przechodzą na emeryturę wówczas, gdy mają pełnię umiejętności i doświadczenia. Uważam to za niezbyt fortunne rozwiązanie tak samo, jak niepokoi mnie duża fluktuacja w kadrach kierowniczych kopalń. Zauważmy to, że takie osoby przechodzą do sektora okołogórniczego, głównie prywatnego. A to jest już dużą stratą dla górnictwa. Druga sprawa: kwestia szkolnictwa zawodowego...

Ależ pięknie mi Pan ucieka od odpowiedzi na pytanie, czy reformowanie górnictwa górnicy odczują na własnej skórze!
A co to znaczy bezboleśnie?

A to, że reformowanie branży nie będzie skutkowało tzw. niepokojami społecznymi i kontrakcjami związków zawodowych.
To kwestia czytelnego komunikowania i niezmieniania zdania po miesiącu czy dwóch. Jestem przekonany, że budowanie nowej wizji górnictwa nie musi i nie powinno sprowadzać się do zwalniania z roboty osób pracujących w górnictwie.

Pozwolę sobie nie zgodzić się z Panem, bo gdybym był górnikiem, któremu w sposób szczery i bezpośredni zakomunikowano by, że w ramach reformowania branży stracę pracę, bo powiedziano by, że jest za dużo górników, to raczej nie byłbym spokojny.
A kto powiedział, że górników jest za dużo? Skoro Kompania w 2012 r. ogłosiła nabór na 1,5 tys. pracowników, to chyba z czegoś to wynikało.

Może ówczesny zarząd coś źle policzył?
To w takim razie wracamy do hasła "menedżer i jego odpowiedzialność". Uważam, że jeśli przede mną jest perspektywa spadających cen, to wydobywam więcej, by poprzez mniejszą marżę znaleźć się, że tak powiem, w tej cenie. U nas stała się rzecz niewiarygodna. W takiej sytuacji zmniejszyliśmy wydobycie. Dlaczego? Zauważam, że od wielu lat mamy wciąż tych samych doradców, którzy radzili w czasach AWS, gdy zamykano kopalnie, i którzy doradzają teraz. Jeśli te osoby doradzają i nadal jest źle, to rodzi się pytanie, czy one doradzają właściwie.

Odpowiedź na to pytanie pozostawiamy naszym Czytelnikom. Tak samo jak i na to które zgrabnie unikał Pan odpowiedzi, czyli: czy reformowanie branży będzie bolało górników? Dziękuję.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.