Do tych refleksji skłoniła mnie obecność na panelu węglowym, który odbył się w trakcie Europejskiego Kongresu Gospodarczego, i chociaż nieco czasu minęło, to ostatnie dyskusje prasowe, różne działania płynące z grona polityków i nie tylko upewniły mnie, że warto podzielić się nimi z gronem Czytelników portalu górniczego nettg.pl.
Refleksja 1.
Niestety od lat słyszymy na potrzeby głównie polityczne: "węgiel naszym dobrem", "węgiel decyduje o bezpieczeństwie energetycznym i będzie przez wiele lat decydował". I to wszystko prawda. Tylko tak jak i wtedy, tak też dziś niewiele czynimy, aby jego sytuacja była jasno określona. Zapominamy, że potrzebne są konkretne decyzje. Może teraz, w długodystansowym biegu przez kolejne kampanie wyborcze, uda się pewne oczywiste działania zrealizować.
Refleksja 2.
Z małymi wyjątkami, jeśli chodzi o wystąpienia szacownych uczestników panelu węglowego, można przenieść je 20 lat wstecz, kiedy to reformowaliśmy i restrukturyzowaliśmy górnictwo węgla kamiennego, i bynajmniej nie świadczy to źle o ich wiedzy. To świadczy tylko o tym, jak niewiele zrobiliśmy, aby sytuacji kryzysowej zapobiec. W przeciwieństwie do wielu nie mam wątpliwości, że dzisiaj mamy do czynienia z sytuacją kryzysową i Kompania Węglowa SA jest przykładem, ale tym najtrudniejszym. Pozostali są również w trudnej sytuacji.
Refleksja 3.
Domagamy się opracowania i przedstawienia strategii energetycznej Polski i konsekwentnej jej realizacji. I słusznie. Należy zdecydować np., iż węgiel kamienny będzie miał określony udział w miksie energetycznym i będzie on spadał, węgiel brunatny będzie miał określony udział i jego rola będzie rosła, bo jest tańszy w produkcji energii. Udział energetyki jądrowej, na którą się zdecydowaliśmy, będzie wynosił X proc. i będzie się utrzymywał na poziomie X proc. Popieramy udział energii odnawialnej w wymiarze Y na określonych warunkach, niezmiennych przez kilkanaście lat.
Refleksja 4.
Musimy też jasno powiedzieć — pozycja i udział polskiego węgla w bilansie energii będą spadać i powinny... spadać, bo przecież zasoby są nieodnawialne. Ale też słyszymy ciągłą licytację: "węgla mamy na 50 lat", albo też "węgla mamy na 100 lat". Warto może określić, w jakiej relacji koszty wydobycia - cena sprzedaży, ile go mamy, i podać oficjalnie. Musimy serio traktować opinię społeczną.
Refleksja 5.
Należy przestać dzisiaj karmić społeczeństwo mrzonkami o gazie łupkowym. Tym bardziej że tak wiele czasu straciliśmy na etapie rozwiązań formalnoprawnych, a i co nieco sknociliśmy. Do roku 2014 odwierciliśmy 55 otworów. Aby wypowiedzieć się na temat zasobów, trzeba ich wg różnych specjalistów 180-200. W 2014 r. minister środowiska zapowiedział odwiercenie 30 i poszukiwanie technologii innej niż ta, którą stosują Amerykanie. Jeżeli będzie gaz łupkowy, o jego zasobach i pewnie tylko tych, które mogą być przedmiotem ewentualnej technicznie eksploatacji, dowiemy się nie wcześniej niż — za jak łatwo obliczyć — 5-6 lat. Potraktujmy wówczas jego wydobycie jak mannę z nieba i nie spekulujmy o tym dzisiaj.
Refleksja 6.
Znowu rozmawiamy o siedmiodniowej pracy kopalń. Dla mnie nie ulega wątpliwości, iż mamy swoje 5 minut, aby wprowadzić ciągły czas pracy w kopalniach. Ma to strategiczne znaczenie w sytuacji, kiedy myślimy o zmniejszeniu liczby kopalń. Ciągły czas pracy wymaga wzrostu zatrudnienia, czyli innymi słowy te zakłady wydobywcze, które będą pracowały 7 dni, przejęłyby część zatrudnienia z kopalń ograniczających wydobycie. Cała operacja wpłynie na wzrost efektywnego czasu pracy, lepsze wykorzystanie majątku kopalń, a w konsekwencji wzrost wydajności i obniżenie kosztów (vide PG Silesia), ale także poprawę stanu... środowiska, co może budzić zdumienie, ale dla wielu nie ulega wątpliwości.
Refleksja 7.
Brak działań w obszarze ciągłego ruchu pracy kopalń to też problem naszej globalnej firmy KGHM Polska Miedź SA. Musimy rozważyć inne scenariusze niż tylko ten najbardziej optymistyczny. Dziś firma płaci podatek od niektórych kopalin, który jest nazywany w kręgach fachowców też miedziowym, a przez prezesa KGHM Polska Miedź SA Herberta Wirtha — słusznie — światowym dziwolągiem. Czy ustawodawca, szukający ciągle środków dla ratowania budżetu (KGHM Polska Miedź SA tylko z tytułu tego podatku wpłacił w 2013 r. do budżetu ok. 2,2 mld zł), zdaje sobie sprawę, co w przypadku, kiedy nie będzie mógł zapłacić, a przecież płaci też inne podatki? Spadek jakości rudy w urobku, postępujący od kilku lat, wymusza coraz większe wydobycie, które z coraz większym trudem realizuje KGHM Polska Miedź SA. Rosną koszty, bo spada efektywny czas pracy. Spada efektywny czas pracy, spada czas wykorzystania maszyn. Wydobywamy coraz głębiej i w coraz w trudniejszych warunkach. Musimy pamiętać, iż przeszłości nie da się zmienić, ale przyszłość wygląda całkiem nieźle pod warunkiem, że zrealizujemy przynajmniej to jedno z ważnych zamierzeń, którym jest otwarcie na inny sposób organizacji czasu pracy kopalń.
Refleksja 8.
Tylko wspólne myślenie i działanie na rzecz poprawy sytuacji ekonomiczno-finansowej górnictwa: właściciel Skarb Państwa — zarządy spółek — związki zawodowe — zarządy gmin i miast — eksperci i instytucje działające na rzecz górnictwa, może zmienić obecną sytuację. Wspólne działanie to klucz do sukcesu w każdym rodzaju działalności, a nie ulega wątpliwości, iż w dzisiejszych warunkach funkcjonowania górnictwa to konieczność.
Refleksja 9.
Kopalnie muszą zmienić system wynagradzania, który musi być powiązany z wynikami - wydajnością pracy. Uśmiecham się, pisząc to zdanie, bo jest to dla mnie "oczywista oczywistość", mówiąc językiem jednego z polityków. Warto też zauważyć, że stare polskie powiedzenie mówi: " Jaka praca, taka płaca". Powiedzenie to pojawiło się prawie 400 lat temu w "Przypowieściach polskich przez Salamona Rysińskiego zebranych" i wydanych nakładem Jakuba Wirawskiego w 1629 r.! Trzeba przyznać, że co nieco czasu upłynęło.
Refleksja 10.
Działać konsekwentnie, cierpliwie i zdecydowanie, pamiętając, że nie ma rzeczy niemożliwych. Stefan Bratkowski w niewielkiej uroczej książeczce, zatytułowanej "Kilka sposobów na niemożliwość, czyli krótki przewodnik dla tych, którzy nie wiedzą, że nic się nie da zrobić" (wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2006), tak pisze o bliskiej sobie, ale także i mnie teorii rzeczy niemożliwych. Postaram się, ją nieco uzupełnić: "Wedle mego życiowego doświadczenia rzeczy sensowne, a niemożliwe dzielą się na te, które po głębszym zastanowieniu przestają się wydawać niemożliwe, i na rzeczy całkowicie niemożliwe, które wymagają więcej czasu. Czasu — lub innymi słowy — cierpliwości". Ja dodałbym jeszcze - dużo więcej pracy, ale tej górnictwo się nie boi.
Zamiast podsumowania - refleksja końcowa
W trakcie prowadzonych działań restrukturyzacyjnych od początku lat 90. w jednym ze skromnych esejów pisałem o działaniach, które należy podjąć, aby skutecznie restrukturyzować branżę, i muszę stwierdzić, iż mimo upływu lat nie uległy one zmianie. I może zmieniam nieco ich kolejność, bo też i sytuacja nieco inna. Wg niektórych może nawet bardziej dramatyczna. Stracono już wiele czasu. Nie tak dawno pisałem, iż z sali wiało optymizmem, a tymczasem rzeczywistość skrzeczała.
A zatem jeszcze raz.... Przyjąć określony program działania. Podejmować decyzje szybko i nie chorować na strach podejmowania, reagując na wszelkie sygnały mogące zachwiać przyjętym programem. Realizować program w atmosferze permanentnego dialogu wszystkich ogniw związanych z programem, a wtedy "nie mogę wprawdzie powiedzieć, czy będzie lepiej, gdy będzie inaczej, ale tyle rzec mogę, iż musi być inaczej, o ile ma być dobrze" — jak pisał mój ulubiony aforysta niemiecki Georg Lichtenberg.
Autor jest adiunktem w Katedrze Górnictwa Podziemnego Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii Akademii Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, kierownikiem Pracowni Pozyskiwania Surowców Mineralnych w Instytucie Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, a także ojcem chrzestnym i przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego Szkoły Eksploatacji Podziemnej.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Odnośnie refleksja 9 Zgadzam się w stu procentach, jaka praca taka płaca. Od czego mamy pracowników KW ?? od sprzedaży węgla -tak? Jak to jest że nie sprzedali naszego węgla ? a Kopex zadeklarował że sprzeda go od ręki ? Więc proszę wypłacić pracowników KW według powiedzenia, jaka praca taka płaca. Pozdrawiam.
Doktorów i profesorów trudno jest zmusić do twórczego myślenia. Te 10 refleksji jest codziennie na tym forum, więc żadne odkrycie. Gdyby zarządzający wykorzystali opisane na tym forum i wdrożyliby je do zarządzania, dzisiaj nie byłoby kryzysu śląskiego górnictwa. Ale jak nic nie robiąc można cały czas wozić się bez skutków. Aż wstyd bierze, że niedołęstwo w zarządzaniu śląskim górnictwem, przedstawiane było na forum gospodarczym.
doktor a nie wie co to jest "efektywny czas pracy" . jaki jest związek pomiędzy ruchem ciągłym a wzrostem wydajności? w partyjnym GWK - żaden. to tak jak profesor Blaschke twierdzi , że eksport węgla po kosztach marginalnych był i jest opłacalny. Sorry, taki mamy klimat = stan wiedzy wśród szanownych doktorów i profesorów.
11. Gdzie jest praca dla absolwentów techników górniczych, którzy mieli podpisaną gwarancję pracy po ukończeniu szkoły. Podpisaną przez wtedy wiceprezesa zarządu Piotra R.??????????????????????????????????
Tyn mundrala może se gogać co chce i opowiadać o aforyzmach. Jednak my górniki wiymy jedno: momy układ zbiorowy i nom to lotto! Pyrsk!