Górnictwo: w 2013 roku branża miała 430 mln zł zysku

Rekordowe spadki cen, dotyczące szczególnie węgla koksującego, drastycznie ograniczone przychody ze sprzedaży, zwiększenie się zobowiązań pociągające za sobą utratę płynności oraz rosnący import surowca do Polski to najważniejsze tendencje charakteryzujące polskie górnictwo w 2013 r. Raport o sytuacji polskiego górnictwa węgla kamiennego w 2013 r. przygotował katowicki oddział Agencji Rozwoju Przemysłu.

Wydobycie i sprzedaż
Jak informuje Henryk Paszcza, dyrektor katowickiej ARP, polskie kopalnie wydobyły w ub.r. 76,5 mln t węgla. To 4,5 proc mniej niż w roku 2012. Wydobycie węgla energetycznego wyniosło 64,4 mln t (o 3,1 mln t mniej niż w 2012 r.), natomiast węgla koksowego 12,1 mln t (wzrost wydobycia o 400 tys. t). Z tej wielkości na duże spółki węglowe: Kompanię Węglową, Katowicki Holding Węglowy, Jastrzębską Spółkę Węglową, Tauron Wydobycie i LW Bogdankę przypadło 74,9 mln t. Mniejsi producenci: ZG Siltech, PG Silesia oraz Eko-plus wydobyli łącznie 1,6 mln t węgla, czyli 2,1 proc. krajowej produkcji.

Jak wyjaśnia dyrektor Paszcza, charakterystyczną tendencją dla sytuacji polskiego węgla w ub.r. był spadek wydobycia i zwiększona sprzedaż, która w 2013 r. wzrosła o 5,6 mln t i wynosiła 77,5 mln t. Z tej wielkości na rynku krajowym sprzedano 66,9 mln t, natomiast na wywóz i eksport 10,6 mln t. Sprzedaż krajowa utrzymała się mniej więcej na poziomie ubiegłorocznym, natomiast eksport wzrósł o 3,2 mln t. Wzrost sprzedaży dotyczył sortymentów grubych (700 tys. t ) i miałów (3,2 mln t).

Największym odbiorcą węgla w minionym roku była energetyka zawodowa i przemysłowa, do której trafiło 38,2 mln t węgla (o 1,1, mln t więcej niż rok wcześniej). Ten wzrost sprzedaży praktycznie nie przełożył się na zwiększenie produkcji energii elektrycznej z węgla kamiennego. O ile w 2012 r. elektrownie zawodowe wyprodukowały w oparciu o to paliwo 84,5 TWh energii, to w roku kolejnym jedynie o 0,1 TWh więcej. O 600 tys. t surowca więcej niż w roku 2012 kupiły także koksownie, do których trafiło 10,4 mln t węgla.

Zbliżenie się poziomów wydobycia i sprzedaży przełożyło się na zmniejszenie zapasów węgla na zwałach kopalń, które pod koniec 2013 r. wynosiły 6,6, mln t, czyli o 2,2 mln t mniej niż rok wcześniej. Zapasy spółek węglowych wynoszą zaledwie 400 tys. t węgla koksującego i 6,2 mln t węgla energetycznego. Niestety, zapasy energetyki 31 grudnia 2013 r. wynosiły aż 7,5 mln t, a 20 lutego 7 mln t węgla.

- Tegorocznym problemem branży nie będzie wydobywanie węgla, ale dystrybucja, sprzedaż i alokacja surowca - podsumował tę sytuację Henryk Paszcza.

Z danych ARP wynika także, że spadła produkcja i sprzedaż sortymentów ekologicznych.

- Kraków wprowadza ograniczenia spalania węgla, Katowice idą za tym przykładem, a my nie umiemy produkować i sprzedawać węgla ekologicznych. Może zamiast wprowadzania zakazów trzeba by wprowadzić zachęty do spalania węgla ekologicznego - zastanawia się dyrektor katowickiej ARP.

W minionym roku Polska nadal była importerem węgla netto. Henryk Paszcza wskazuje, że grudzień był rewelacyjnym miesiącem dla importerów węgla, a gros surowca napływającego do naszego kraju pochodziło zza naszej wschodniej granicy. Jego zdaniem to właśnie z węglem rosyjskim powinni konkurować polscy producenci, zamiast koncentrować się na rywalizacji pomiędzy krajowymi spółkami.

Ceny mocno w dół
Niekorzystną tendencją, która dotknęła w minionym roku polskie górnictwo był spadek cen. Średnia cena zbytu surowca spadła o 46,2 zł na tonie, czyli aż o 13,6 proc, osiągając średnią wartość 292,74 zł/t. Cena węgla energetycznego osiągnęła średnio 262, 31 zł/t (spadek o 10,3 proc.), węgla koksowego 450,08 zł/t (spadek o 23,6 proc.), średnia cena węgla na rynku krajowym to 294,02 zł/t, a w eksporcie 284,09 zł/t.

W opinii Henryka Paszczy poziom cen jest głównym problemem w relacjach górnictwa z energetyką. Energetyka oczekuje, by cena węgla nie przekraczała 10 zł za 1 GJ wyprodukowanej w oparciu o ten surowice energii, dla górnictwa ceną do przyjęcia jest 11 zł za 1 GJ.

- W roku 2012 średnia cena węgla dla energetyki wynosiła 12,2 zł/GJ, rok później cena spadła do 10,95 zł/GJ. Przekłada się to zmniejszenie rocznych przychodów górnictwa na dostawach do energetyki o ok. 800 mln zł - wylicza dyrektor katowickiej ARP.

Co więcej, ceny węgla nadal spadają. Tylko w ciągu ostatnich dwóch miesięcy cena na transakcjach spotowych w DES ARA zmniejszyła się o 15 dolarów, do 72,69 dolarów za t. Paszcza przewiduje, że będzie to wyznacznik dla odbiorców węgla.

Inwestycje i zatrudnienie
Nakłady inwestycyjne górnictwa (z wyłączeniem wyrobisk ruchowych) w 2013 r. wyniosły 3,2 mld zł, co oznacza spadek o 12,7 proc. Z tej wielkości 1,36 mld zł wydatkowano na wyrobiska górnicze i w tej kategorii nakłady nie spadają. O ile w roku 2012 wydrążono 371,5 km wyrobisk, to przed rokiem o niespełna 10 km mniej.

- Ogółem, we wszystkich polskich kopalniach jest ponad 3800 km wyrobisk. W prostej linii mogłyby doprowadzić na wschód do Kazachstanu, a na południe na Saharę - wskazuje Henryk Paszcza.

Niższe, o niemal 600 mln zł wydatki poniesiono natomiast na zakup gotowych dóbr. Kwota wydatkowana na ten cel w roku 2013 wyniosła 1,1 mld zł.

Zatrudnienie, wynoszące pod koniec 2012 r. 113 256 osób, spadło w ciągu roku do 106 693 osób (87 tys. pracuje pod ziemią). Wśród pracowników górnictwa znajduje się obecnie 3958 osób, które posiadają uprawnienia emerytalne.

- Zmniejszenie zatrudnienia wyniosło 9219 osób, w tym na emerytury odeszło 7298 pracowników. Ubytek zatrudnienia jest znaczący, pomimo, że do pracy w kopalniach przyjęto 2656 osób, w tym 831 absolwentów kierunków górniczych.

Do bezpłatnego węgla uprawnionych jest 341,5 tys. emerytów i rencistów. Koszty, jakie ponoszą z tytułu wypłaty tego świadczenia kopalnie i ZUS wynoszą rocznie 559,3 mln zł.

Spadek przychodów to brak płynności
Przychody ze sprzedaży węgla wyniosły 22,7 mld zł i były niższe od osiągniętych rok wcześniej o 1,7 mld zł. Dyrektor Paszcza wyjaśnia, że to właśnie spadek przychodów wpłynął na brak płynności finansowej i kłopoty polskich producentów węgla kamiennego.

Koszty operacyjne górnictwa pozostały praktycznie na tym samym poziomie co przed rokiem, a koszty jednostkowe sprzedanego węgla (czyli tzw. akumulacja) spadły o 8,28 zł /t do 301,36 zł/t. Mimo tego, przy drastycznym spadku cen, górnictwo na tonie sprzedanego węgla traciło w ub.r. 6,41 zł. Jeszcze rok wcześniej zysk ze sprzedaży tej samej tony węgla przekraczał 30 zł.

Spadek przychodów ze sprzedaży przełożył się na wynik finansowy branży, który z 1,6 mld zł zarobionych przez branżę rok wcześniej zmniejszył się do 430 mln zł w roku 2013.

- Słychać głosy powątpiewania, że jakim cudem w polskim górnictwie może być źle, skoro wynik finansowy jest dodatni. W przedsiębiorstwach górniczych to nie wynik jest ważny. Wzrost zobowiązań o 2,2 mld zł powoduje brak płynności. Dlatego górnictwo emituje obligacje i poszukuje dodatkowych środków na funkcjonowanie. Firmy nie upadają ze względu na wyniki finansowe, ale ze względu na brak płynności - podsumowuje dyrektor Paszcza.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.