Rzeczywista sytuacja i historia tej wyspy w jakiejś mierze przypomina popularną, choć całkowicie zmyśloną powieść Roberta Stevensona "Wyspa skarbów". Z tą różnicą, że jest ona dużo bardziej tragiczna, prawdziwa i z widocznym już szczęśliwym zakończeniem. Wystarczy wspomnieć, że udział największych koncernów w zagospodarowaniu tamtejszych złóż ropy i gazu ziemnego spowodował, że średnia płaca przekracza tu 1200 dolarów, a bezrobocie wynosi 2 proc.! Planowane w najbliższych latach inwestycje komunikacyjne i eksploatacyjne godne są XXI w.
Na końcu świata
Położona na krańcu Dalekiego Wschodu kojarzy się z licznymi gułagami, nieludzkimi warunkami życia i zabójczym klimatem. Więźniowie żyli tu krótko, dlatego stale musiały napływać nowe ich transporty, aby wykonać narzucone plany. Dziś po tej ponurej przeszłości wyspy pozostały tylko ślady rozwalających się baraków i część wykonanych przez więźniów robót inżynieryjno-górniczych. W nowych warunkach gospodarki globalnej wyspa przeżywa swój nie notowany nigdy rozwój.
Od dawna wiadomo było, że jest ona niezatapialnym rosyjskim zbiornikowcem, pełnym ropy naftowej i gazu ziemnego. Skarby te należało zagospodarować i wykorzystać. Za czasów carskich usiłowano to zrobić przy pomocy zsyłanych tu najcięższych przestępców i więźniów politycznych. Potem użyto do tego celu wspomnianego systemu gułagów. W latach 60. minionego stulecia podjęto logistyczne przygotowania do wypełnienia tego zadania. Jednym z nich było dotarcie trasy kolejowej BAM do najbliższego centrum na kontynencie azjatyckim - Komsomolska nad Amurem. Stąd do Łazariewa, położonego w najwęższym miejscu cieśniny między wyspą a lądem, było "tylko" ok. 350 km w linii prostej. Końcowa stacja BAM Sowietskaja Gawań znajduje się na wprost tej wyspy. Od ważnego portu Cholmsk na południu wyspy dzieli ją odległość ok. 250 km. Na tej trasie kursuje regularny prom.
Wyspa za mgłą
Pod względem geograficznym wyspa Sachalin, o powierzchni ok. jednej trzeciej powierzchni Polski, jest najbardziej na północ wysuniętym elementem w ciągu wysp japońskich. Historycznie należała ona czasowo w całości do Japonii oraz po połowie do Rosji i do Japonii. Po drugiej wojnie światowej wraz z Wyspami Kurylskimi znalazła się pod panowaniem rosyjskim. Jest ona długa na ok. 950 km. W najwęższym miejscu od kontynentu oddziela ją Cieśnina Tatarska o szerokości 7,3 km. Jej powierzchnia to 72,5 tys. km kwadratowych. Na południu Sachalin od japońskiej wyspy oddziela ok. 17-kilometrowej szerokości Cieśnina La Pérouse'a. Klimat wyspy jest umiarkowanie chłodny, z suchą zimą i wilgotnym latem.
Dominuje jodłowo-świerkowa tajga. Na nizinach liczne są bagna i torfowiska. W lecie panują tu warunki tropikalne. Bujna roślinność, bagna i stałe deszcze i mgły z rojami jadowitych komarów i wszelkich innych insektów dopełniają reszty. Na terenie wyspy występują liczne wulkany błotne. Ich erupcje powodują gazy, powstające podczas przepływu ropy naftowej przez warstwy skalne. Poprzez szczeliny gazy te wynoszą na powierzchnię wodę wymieszaną ze zwietrzeliną skalną i osadami ilastymi. Po deszczu błota te są praktycznie nie do przebycia. Błoto to od niepamiętnych czasów było używane w medycynie ludowej. Wyspę nawiedzają liczne trzęsienia ziemi. Po jednym z nich, w 2007 r. jej powierzchnia powiększyła się o ok. 4,5 km kw. Otaczające wyspę Morze Ochockie oddziela od Oceanu Spokojnego ciąg Wysp Kurylskich z ok. 40 czynnymi wulkanami. Od czasu do czasu na Sachalinie pada czarny śnieg wymieszany z pyłem wulkanicznym.
Zasoby surowców
W południowej części wyspy występują liczne trzeciorzędowe pokłady węgla kamiennego sięgające do głębokości 8 tys. metrów. Ich zasoby ocenia się na ok. 2 mld t. Dalej na północ odkryto liczne złoża ropy i gazu ziemnego. Jest ich 73. Większość z nich znajduje się na lądzie, ale największe na szelfie mórz Ochockiego i Japońskiego. Łączne zasoby węglowodorów tego regionu szacuje się na ok. 4 miliardy ton ropy i przeszło 1 bln m sześć. gazu. Na 46 z tych złóż przyznano już koncesje; reszta znajduje się w tzw. niepodzielonym funduszu zasobów naturalnych Federacji Rosyjskiej.
W 35 złożach prowadzi się prace. W większości z nich prowadzone są prace przygotowawcze, badania i próbne wiercenia, a tylko pięć złóż jest w fazie eksploatacji. Odkrycia dużych zasobów gazu ziemnego i ich zagospodarowanie spowodowało kryzys w kopalniach węgla kamiennego. Wydobycie wynosi ok. . 2 miliony ton rocznie przy zbycie 0,4 miliona. Reszta ma być eksportowana do Chin, Japonii i Korei. Brak portów przeładunkowych utrudnia eksport tego surowca.
Gaz i ropa naftowa
Trudności z odprowadzeniem możliwej do eksploatacji ilości gazu spowodowały, że zdecydowano się tu na budowę pierwszej w Rosji instalacji skraplania gazu (LNG). Oddano ją do użytku na początku 2009 r. Realizacji tej inwestycji podjęło się międzynarodowe konsorcjum zachodnich koncernów Sakhalin Energy (brytyjsko-holenderskiego Royal Dutch Shell i japońskich Mitsubishi i Mitsui). W jej końcowym etapie przejął nad nią kontrolę wspierany przez państwo Gazprom. Docelowa wydajność tego zakładu wynosi ok. 10 mld m sześć. gazu, co stanowi ok. 5 proc. światowego obrotu gazem skroplonym.
Obecna produkcja to 2 mln t., która wkrótce ma być powiększona do 5 milionów ton. Cała produkcja jest już zakontraktowana na 20-25 lat naprzód przez firmy japońskie (przeszło 60 proc.), południowokoreańskie i amerykańskie. Program eksploatacji i zagospodarowania kolejnych złóż ropy i gazu został podzielony na kolejne etapy, określone kryptonimami Sachalin-1 do 8. Realizowany jest program 3, 4 i 5. Na stałe zadomowił się tu jeden z największych amerykańskich koncernów naftowych Exxon, który w 2011 r. odwiercił tu najgłębszy otwór na świecie, o głębokości 12 km i 345 m. Warto zauważyć, że pierwszy ropę naftową na Sachalinie odkrył jeszcze w XIX w. polski geolog i zesłaniec syberyjski Leopold Bacewicz.
Tunele, czy mosty?
Pierwsza próba trwałego połączenia Sachalinu z lądem poprzez Cieśninę Tatarską została podjęta w połowie minionego wieku. Miał to być tunel przeznaczony do celów wojskowych łączący na ladzie Przylądek Lazariewa z Przylądkiem Pogubi na wyspie. Tunele wykonywano przy pomocy 27 tys. więźniów gułagu. W kierunku tunelu prowadzono linię kolejową z Chabarowska. Po wykonaniu wstępnych prac zostały one przerwane wraz ze śmiercią Stalina i rozwiązaniem gułagów. Teraz ze względów gospodarczych powrócono do tego rodzaju koncepcji, choć już w innych wersjach.
Pierwsza z nich została zrealizowana w 2011 roku położeniem gazociągu o długości 1300 km, łączącego wyspę poprzez Chabarowsk z Władywostokiem. Podczas przechodzenia Cieśniny Tatarskiej pod jej dnem na długości 2,8 km, odwiercono poziomy tunel o średnicy 762 mm, którym przeprowadzono dwie nitki rurociągu. Jego przepustowość wynosi 30 mls m sześć. rocznie. Obecnie zamiast tunelu rozważa się budowę mostu o długości ok. 17 km, który byłby prawdopodobnie tańszy i mniej narażony na częste tu trzęsienia ziemi. Linia kolejowa w tym kierunku jest już wykonana na długości 120 km od Chabarowska. Pozostało jeszcze około dwa razy tle do jej doprowadzenia do Cieśniny Tatarskiej. Nie mniej ambitny jest drugi podobny projekt połączenia z japońską wyspą Hokkaido. Na jego realizację od wielu lat nalegają Japończycy.
Chcieliby oni, aby gaz i ropa naftowa z Sachalinu mogły być bezpośrednio dostarczane na wyspy Japońskie. Jest to o tyle ważne, że Japonia w surowce te zaopatruje się za pośrednictwem tankowców i gazowców z odległego Kataru. Wydaje się, ze sprawa ta staje się coraz bardziej aktualna. Pod koniec kwietnia tego roku gubernator Sachalinu podczas wizyty w Tokio oficjalnie zaproponował wspólną realizację tej inwestycji. Powiedział on, że jeżeli wspomniany projekt zostanie zrealizowany, to region ten stanie się kluczowym ośrodkiem współpracy między Rosją w regionie Azji i Pacyfiku.
Polska tradycja
Wczesną wiosną kto żyw na Sachalinie wybiera się na ryby. Jest ich tu niebywała obfitość. Łowi się je w przeręblach na zamarzniętym morzu. Zajęcie to należy do tradycyjnego rytuału, w którym udział biorą całe rodziny. Jest to jednak zajęcie bardzo niebezpieczne i stresujące tamtejsze służby ratownicze. W sezonie łowienia najbardziej poszukiwanej tu ryby stynki od brzegu odrywają się kry, które płyną na pełne morze razem z wędkarzami. Ci na ogół na nic nie zważają i nadal łowią ryby mając pełne zaufanie, że ratownicy zawsze ich znajdą i wyciągną z każdej opresji. To chyba również polska tradycja, która pozostała po syberyjskich zesłańcach.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
odwiercono tunel... " Jego przepustowość wynosi 30 mls m sześć. rocznie." Co to znaczy? Ja pospolity pospolitańczyk nie rozumiem ile to jest.