Śląsk stoi dziś w obliczu jednego z największych wyzwań gospodarczych w swojej historii, określanego mianem sprawiedliwej transformacji. To proces, który ma doprowadzić do przekształcenia gospodarki opartej na paliwach kopalnych w gospodarkę nowoczesną, zieloną i zdywersyfikowaną, zachowując jednocześnie miejsca pracy i lokalne społeczności.
Ale jak ten ambitny plan wygląda w praktyce? Czym jest sprawiedliwa transformacja na poziomie pojedynczego przedsiębiorstwa, które przez dekady budowało swoją pozycję w oparciu o sektor wydobywczy? Doskonałym przykładem jest historia Centrum Badań i Dozoru (CBiD), firmy z Lędzin, która postanowiła stawić czoło nieuchronnej zmianie. Realizowany przez nią projekt, współfinansowany z Funduszy Europejskich, to konkretny plan na dywersyfikację działalności, skok w cyfrową przyszłość i dowód na to, że przyszłość Śląska pisze się na nowo.
1. Wielki zwrot:
Jak firma o 60-letniej tradycji uczy się nowych rynków
Centrum Badań i Dozoru to firma o imponującej historii, sięgającej lat 60. XX wieku. Jej obecny kształt jest wynikiem integracji dwóch wyspecjalizowanych ośrodków. Od 2000 roku funkcjonuje jako Spółka Skarbu Państwa. Co więcej, w 2009 roku została wpisana na listę przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa. Przez dekady jej działalność i przychody były nierozerwalnie związane z przemysłem wydobywczym, a do kluczowych klientów należą takie spółki, jak Polska Grupa Górnicza, Jastrzębska Spółka Węglowa, Południowy Koncern Węglowy czy Lubelski Węgiel „Bogdanka”. W obliczu planowanego w Polsce odejścia od wydobycia węgla do 2049 roku strategiczna zmiana stała się nie wyborem, a koniecznością.
Spółka stanęła przed fundamentalnym problemem, jakim jest systematyczny spadek zapotrzebowania na usługi dla górnictwa. Z przeprowadzonych analiz wynika, że do 2030 roku przychody firmy z tego sektora mogą spaść o co najmniej 30%, co bezpośrednio mogłoby skutkować likwidacją miejsc pracy dla około jednej trzeciej załogi. Celem projektu współfinansowanego przez UE stała się więc dywersyfikacja działalności przedsiębiorstwa i świadome przejście do sektorów niezwiązanych z górnictwem, aby utrzymać stabilność i zapewnić pracownikom przyszłość.
foto: CBiD
2. Transformacja to przede wszystkim ludzie:
Ratowanie miejsc pracy, nie tylko biznesu
Głównym celem projektu, finansowanego z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, jest ochrona pracowników. To nie tylko restrukturyzacja biznesu, ale przede wszystkim inwestycja w kapitał ludzki. Zgodnie z założeniami, realizacja przedsięwzięcia pozwoli na utrzymanie istniejących etatów. Co istotne, plan zakłada, że 35 osób wewnątrz firmy zdobędzie nowe kompetencje i dzięki temu zmieni swoje stanowiska pracy.
Kluczowym elementem tej strategii jest utworzenie nowoczesnego ośrodka szkoleniowego. Będzie on służył przekwalifikowaniu własnych pracowników CBiD. Jak podkreślono w dokumentacji projektu: „Celem projektu jest dywersyfikacja działalności uzależnionej od sektora górnictwa węgla kamiennego zlokalizowanej w podregionie górniczym oraz utrzymanie miejsc pracy”.
3. Od czarnego węgla do zielonej i cyfrowej przyszłości:
Podwójna rewolucja w CBiD
Transformacja CBiD opiera się na dwóch filarach: dywersyfikacji w kierunku zielonych usług oraz głębokiej cyfryzacji modelu biznesowego. To kompleksowa rewolucja, która zmienia nie tylko to, co firma sprzedaje, ale również jak prowadzi działalność.
Pierwszy filar to świadome przejście od usług wspierających przemysł wydobywczy do specjalistycznych badań na rzecz ochrony środowiska i gospodarki obiegu zamkniętego. Firma wykorzystuje swoje ogromne doświadczenie laboratoryjne, aby wejść na nowe, perspektywiczne rynki. Nowe usługi, które zostaną wprowadzone, obejmują między innymi:
• pomiary hałasu impulsowego,
• badania wodoru, azotu, węgla i siarki w próbkach środowiskowych,
• badania wartości opałowej oraz ciepła spalania w próbkach stałych, takich jak biomasa, odpady czy paliwa alternatywne.
Drugi, równie ważny filar, to transformacja cyfrowa. Projekt zakłada wdrożenie nowoczesnych rozwiązań informatycznych, które zautomatyzują i usprawnią kontakt z klientem. Obejmuje to stworzenie platformy do sprzedaży usług w relacji B2B z w pełni cyfrowym obiegiem dokumentów, uruchomienie aplikacji e-commerce dla klientów indywidualnych (B2C) oraz gruntowną modernizację firmowej sieci LAN, aby sprostać wymogom bezpieczeństwa i szybkiej transmisji danych.
4. Świadomy krok w stronę równości:
Nowe szanse w nowej branży
Projekt CBiD ma również istotny wymiar społeczny, aktywnie promując równość kobiet i mężczyzn. Sektor górniczy jest historycznie zdominowany przez mężczyzn – udział kobiet wynosi w nim zaledwie około 10%. Jednak CBiD już teraz stanowi pozytywny wyjątek od tej reguły. Firma zatrudnia 156 mężczyzn i 110 kobiet, co pokazuje jej otwartość i nowoczesne podejście do polityki zatrudnienia.
Projekt ma na celu dalsze wzmacnianie tej wartości. Nowo tworzony ośrodek szkoleniowy będzie aktywnie zachęcał pracownice CBiD do korzystania z jego oferty, kładąc szczególny nacisk na dotarcie do nich z informacją o możliwościach przekwalifikowania. Ponadto, jak zaznaczono w dokumentacji, firma prowadzi politykę wspierającą równowagę między życiem zawodowym a prywatnym (work-life balance) i zapewnia równy dostęp do szkoleń oraz rozwoju zawodowego dla wszystkich pracowników, niezależnie od płci.
5. Cena zmiany:
Prawdziwy koszt sprawiedliwej transformacji
Transformacja gospodarcza na taką skalę wymaga znacznych inwestycji. Projekt realizowany przez CBiD jest tego doskonałym przykładem. Skala finansowa przedsięwzięcia pokazuje, że zmiana modelu biznesowego to nie tylko deklaracje, ale realne, kosztowne działania:
• Całkowite wydatki kwalifikowalne: 6 342 960,00 PLN
• Wnioskowane dofinansowanie z Funduszy Europejskich: 2 723 916,00 PLN.
Liczby te ilustrują zaangażowanie środków publicznych w łagodzenie społecznych i gospodarczych skutków odchodzenia od węgla. Wsparcie finansowe pozwala firmom, takim jak CBiD, podjąć odważne kroki inwestycyjne, które bez pomocy zewnętrznej mogłyby być realizowane w znacznie mniejszym zakresie lub wcale.
Projekt Centrum Badań i Dozoru to namacalny, dobrze zaplanowany przykład transformacji w działaniu. To historia, która pokazuje, że odejście od węgla nie musi oznaczać końca działalności. Może być początkiem nowego rozdziału opartego na podwójnej rewolucji – zielonej i cyfrowej. To proces, który obejmuje nie tylko technologię i ekonomię, ale przede wszystkim ludzi – ich miejsca pracy, kompetencje i przyszłość.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
