Województwo śląskie, historycznie nierozerwalnie związane z węglem i ciężkim przemysłem, przechodzi obecnie bezprecedensową przemianę. Nie jest to proces gwałtowny czy chaotyczny, lecz starannie zaplanowana i wieloletnia transformacja, której celem jest płynne przechodzenie od gospodarki opartej na węglu do modelu zrównoważonego rozwoju. Kluczowym narzędziem tej zmiany jest Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST).
Powiedzmy sobie wprost: sprawiedliwa transformacja to proces, który wymaga nie tylko ogromnych nakładów finansowych, ale przede wszystkim jasnej wizji i konsekwentnego działania. Środki z FST nie powinny być jednak traktowane jako „rekompensata”, lecz realna inwestycja w przyszłość regionu, która pozwala na odzyskiwanie terenów poprzemysłowych i tworzenie na nich zupełnie nowych możliwości.
- W całym regionie realizowane są inwestycje z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, dzięki którym tereny i zakłady pracy związane niegdyś z szeroko pojętym przemysłem ciężkim oraz górnictwem dostają drugie życie i już zaczynają tworzyć miejsca pracy w zupełnie nowych sektorach. Możemy także się przekonać, jak unijne środki pracują w praktyce. Bo to są realne pieniądze, dzięki którym możemy kreować zupełnie nową przyszłość województwa śląskiego - mówi marszałek województwa śląskiego Wojciech Saługa.
Jednym z najbardziej widocznych efektów transformacji jest odradzanie się zdegradowanych i zanieczyszczonych obszarów poprzemysłowych. Miejsca, które przez lata szpeciły krajobraz, teraz stają się centrami innowacji, nowoczesnymi parkami biznesowymi czy nawet strefami rekreacji.
Środki z FST kluczowe dla gmin pogórniczych
Fundusz Sprawiedliwej Transformacji jest kluczowy zwłaszcza dla gmin o silnych tradycjach górniczych. Bez niego wiele strategicznych projektów w regionie nie mogłoby zostać zrealizowanych.
Z puli wynoszącej 9 miliardów złotych niemal 90% jest już w użyciu, co świadczy o skali i dynamice prowadzonych działań.
W Jaworznie, mieście z silnymi korzeniami górniczymi, realizowane są trzy projekty, które mają na celu rewitalizację terenu dawnego kamieniołomu wapieni i dolomitów na Sadowej Górze. Dzięki temu GEOsfera, jedna z głównych atrakcji turystycznych, zyska na atrakcyjności.
Podobne zmiany zachodzą na obszarze po KWK Kazimierz-Juliusz. Projekt ten, z dofinansowaniem 70 milionów złotych, ma za zadanie odnowić historyczne budynki i nadać im nowe funkcje.
Na terenie kopalni w Sosnowcu powstaną żłobek i przedszkole, inkubator przedsiębiorczości oraz lokale usługowe, a wieża szybu Kazimierz I stanie się punktem widokowym.
Nowe miejsca pracy w nowych sektorach
Transformacja na Śląsku to przede wszystkim zmiana struktury zatrudnienia. Tam, gdzie kiedyś dominowały miejsca pracy w kopalniach i hutach, dziś pojawiają się stanowiska w sektorach takich jak Odnawialne Źródła Energii (OZE), IT, logistyka oraz usługi i turystyka. To pokazuje, że Śląsk aktywnie i świadomie buduje swoją przyszłość.
Jednym z flagowych przykładów jest powstający na terenach po KWK Wieczorek w Katowicach hub gamingowy. To nie tylko centrum nowych technologii i e-sportu, ale również przestrzeń, która przyciąga innowacyjne firmy. Zrewitalizowana przestrzeń hubu będzie oferować zaplecze dla nowoczesnych firm, przestrzenie wspólne, sale konferencyjne i strefy kreatywne. W kolejnych etapach ma powstać hala o powierzchni 5 tys. mkw., która będzie mogła być wykorzystywana jako studia telewizyjne i filmowe czy miejsce rozgrywek e-sportowych. Ponadto w obiekcie znajdą się m.in. reżyserki, pokoje do obsługi produkcji, sale treningowe dla graczy. W podziemiach obiektu - które będą połączone holem z zabudowaniami z pierwszego etapu - zaprojektowano parking rowerowy i rowerownię. Co więcej, swoje biuro otwiera tam firma ICEYE, światowy lider technologii satelitarnych, co nadaje projektowi dosłownie „kosmiczny wymiar”.
Kluczowe wspieranie rozwojowych przedsiębiorstw
Marszałek województwa śląskiego Wojciech Saługa podkreśla, że środki z FST trafiają bezpośrednio do przedsiębiorstw. - Środki z FST to ogromne fundusze, które napędzają zmiany w naszym województwie. Głównie kierujemy je do małych i średnich firm, na badania i rozwój, startupy, ale także na rewitalizację terenów po zakładach przemysłowych. Działamy w tym zakresie na szeroką skalę, z setkami wniosków. Najważniejsze dla nas jest wspieranie rozwojowych przedsiębiorstw na Śląsku, które mają wizję nowych kierunków działalności - wyjaśnia.
W drugim naborze realizowanym przez Śląskie Centrum Przedsiębiorczości rozdysponowano ponad 277 milionów złotych z FST wśród 11 dużych firm. Inwestycje te dotyczą głównie nowych kompetencji produkcyjnych i zagospodarowania nieruchomości poprzemysłowych.
Wśród wspartych projektów znajdują się między innymi:
Transformacja Śląskiego przykładem dla innych regionów
Poza rewitalizacją dawnych zakładów realizowane są także projekty o strategicznym znaczeniu dla przyszłości regionu i kraju, jak budowa łącznika drogowego między DK94 a Euroterminalem w Sławkowie. To największa inwestycja w historii miasta, mająca ogromne znaczenie dla transportu i logistyki w skali ogólnopolskiej. Z kolei do celów kulturalnych adaptowany jest Wielki Piec Huty Pokój w Rudzie Śląskiej. Lista takich inicjatyw w regionie jest długa i ciągle się rozwija.
Mimo historycznych powiązań z przemysłem ciężkim, województwo śląskie dowodzi, że transformacja gospodarcza nie musi prowadzić do kryzysu. Region utrzymał bardzo niskie bezrobocie, które wynosi poniżej 4%, co świadczy o skuteczności i płynności procesu przechodzenia na nowe tory rozwoju. Motorem napędowym tych zmian nie jest już wyłącznie przemysł tradycyjny, lecz powstające w jego miejsce nowe branże i technologie. Jak podkreśla marszałek Wojciech Saługa, transformacja to nie rewolucyjne zamykanie starych zakładów, ale tworzenie nowych możliwości, które zastępują dawne.
- Transformacja to po prostu zmiana. Nie chodzi o nagłe zamykanie kopalni, jak niektórzy sądzą. W rzeczywistości polega to na tym, że w miejsce zamykanych działalności powstają nowe.
W województwie śląskim miejsc pracy nie brakuje. Mądrość władz i społeczeństwa polega na adaptacji - zastępowaniu starych stanowisk nowymi. Wtedy transformacja okaże się sukcesem - wyjaśnia marszałek Wojciech Saługa.
Transformacja w województwie śląskim może stać się wzorem dla innych regionów. Jego przemiany dowodzą, że rezygnacja z tradycyjnego przemysłu nie prowadzi do regresu, lecz może stać się katalizatorem dynamicznego postępu. Dzięki FST i determinacji regionalnych władz Śląsk buduje nową rzeczywistość, gdzie zrównoważony rozwój, innowacje i wysoka jakość życia harmonijnie się łączą. Ta ewolucja to nie tylko gospodarczy przełom, ale także zmiana mentalności. Śląskie pokazuje, że jest regionem elastycznym, gotowym do adaptacji i umiejętnego wykorzystywania nowych szans.
Województwo śląskie, jako największy region górniczy Unii Europejskiej, otrzymało ponad 2 miliardy euro w ramach Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
Środki te pomogą:
* rozwijać nowe i zmieniać funkcjonujące firmy i sektory gospodarki,
* szkolić pracowników i pomagać im znaleźć nową pracę,
* odnawiać tereny poprzemysłowe i pogórnicze,
* poprawiać jakość życia w miastach, na przykład przez rozwój terenów zielonych.
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji to szansa na nowe otwarcie dla regionu, który do tej pory opierał się na węglu i przemyśle ciężkim. Dzięki wsparciu z Unii Europejskiej Śląskie może budować nowoczesną gospodarkę, tworzyć lepsze miejsca pracy i dbać o środowisko.
Wszystkie działania odbywają się w ramach programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027.
Szczegółowe informacje na stronie https://funduszeue.slaskie.pl/
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
