Składka solidarnościowa do zwrotu? Górnicy z JSW: To nasze pieniądze, my je wypracowaliśmy

Jastrzębska Spółka Węglowa liczy na zwrot tzw. składki solidarnościowej w wysokości 1,6 mld zł. Czekają na to także zatrudnieni w spółce. - Składkę pobrano niesłusznie - mówią zapytani przez nas górnicy z JSW.

JSW już w kwietniu tego roku złożyła wniosek do Ministerstwa Klimatu i Środowiska o zwrot kwoty 1,6 mld zł, zapłaconych w latach 2023-2024 w ramach tzw. składki solidarnościowej. Ta została wprowadzona ustawą z 27 października 2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r.

Jednak MKiŚ odmówiło wszczęcia postępowania w tej sprawie argumentując, że organ nie ma kompetencji do oceny zgodności ustawy z Konstytucją RP i jest to wyłączne uprawnienie Trybunału Konstytucyjnego. Postanowienie wydano 11 czerwca. Zgodnie z przysługującym prawem, JSW zwróciła się do ministra o ponowne rozpatrzenie sprawy nadpłaty i zwrotu tzw. składki solidarnościowej.

Dlaczego zapłaciliśmy?

Przypomnijmy. JSW była jedynym podmiotem w Polsce zobowiązanym do zapłaty składki solidarnościowej, której naliczenie i zapłata skutkowały podwójnym obciążeniem dochodu spółki za 2022 r. – najpierw 19% podatkiem CIT, a dodatkowo 25% składką solidarnościową. Zapłata składki solidarnościowej znacząco zwiększyła obciążenia publicznoprawne dochodu JSW za 2022 r.

Jerzy Markowski, ekspert górniczy i były wiceminister gospodarki, mówi wprost: Składka solidarnościowa to incydentalny podatek, wymyślony dla jednego podmiotu w całym kraju z tytułu jego „ponadnormatywnych zysków”. To absurdalne stwierdzenie, karać powinno się za zyski przestępcze, a nie za to, że ktoś trafia w koniunkturę i czerpie z niej korzyści, prowadząc legalne i zgodne ze statutem spółki działania. Gdyby państwo tak traktowało wszystkich, to nikt nie prowadziłby w Polsce działalności gospodarczej.

Jak podkreślają przedstawiciele Jastrzębskiej Spółki Węglowej, odzyskanie środków ze składki solidarnościowej jest istotnym elementem stabilizowania sytuacji finansowej Grupy Kapitałowej JSW w perspektywie najbliższych miesięcy i lat.

– Potencjalny zwrot tych środków umożliwi realizację kluczowych inwestycji oraz zwiększenie odporności spółki na trudne warunki rynkowe. Utrzymujące się niskie ceny węgla i niekorzystne kursy walutowe powodują znaczącą presję na wyniki finansowe. W obecnym otoczeniu priorytetem JSW jest ochrona płynności oraz budowa długoterminowej stabilności biznesowej – podkreśla Remigiusz Krzyżanowski, zastępca prezesa zarządu JSW ds. ekonomicznych.

Jak dodaje Jerzy Markowski, zaangażowanie JSW w odzyskanie 1,6 mld zł jest „absolutnie zrozumiałe”. – To pokaźna kwota, która bardzo by się teraz przydała, zwłaszcza że spółka nie jest objęta umową społeczną ani żadną pomocą z tytułu redukcji zdolności wydobywczej kopalń wydobywających węgiel energetyczny – podkreśla były wiceminister gospodarki.

W Jastrzębiu wściekłość

Jastrzębie jest wściekłe. Zarząd, związkowcy, pracownicy spółki, eksperci branży i zwykli mieszkańcy mówią jednym głosem. – Te gigantyczne pieniądze powinny być nam zwrócone, i tyle – komentują górnicy wychodzący z szychty pod kopalnią Zofiówka.

– Jesteśmy zdeterminowani, by składkę odzyskać. Te pieniądze są potrzebne naszej spółce, jak woda rybie – denerwuje się Karol Granatyr, przewodniczący WZZ Sierpień 80 KWK Borynia-Zofiówka-Bzie. – Od samego początku, już wtedy, gdy podatek był nakładany na JSW, protestowaliśmy przeciwko temu, nasz związek i Związek Zawodowy „Jedność”. Pomimo wówczas historycznych wyników, przeczuwaliśmy, że pojawią się kłopoty. I tak się stało – zwraca uwagę.

– Warto zaznaczyć, że nie mówimy tu o żadnym „dosypywaniu pieniędzy spółce górniczej”, które budzi emocje w mediach, ale po prostu zwrocie uczciwie wypracowanych zysków. 1,6 mld zł to kwota, która podreperowałaby budżet firmy, zważywszy na to, że w ostatnich latach JSW zmagała się ze zdarzeniami losowymi, które zatrzęsły zdolnościami produkcyjnymi naszych kopalń – dodaje Leszek Modzelewski, przewodniczący Związku Zawodowego Ratowników Górniczych w Polsce.

Trudno znaleźć w spółce kogoś, kto nie zna sprawy i nie denerwuje się na decyzję o pobraniu składki.

– Rozmawiam z kolegami i wszyscy mówią jedno: Te pieniądze muszą wrócić do nas. To były nasze pieniądze, my je wypracowaliśmy – komentuje Piotr Kuligowski, który pracę zaczynał ponad 16 lat temu na kopalni Krupiński. Teraz pracuje na oddziale wydobywczym KWK Pniówek. – Pobranie tej składki nie było zasadne. Teraz w spółce jest zła sytuacja, my potrzebujemy czasu na jej ulepszenie. Zwrot składki na pewno nam by pomógł, dałby czas na poprawę i na to, żeby wszystko wróciło do normalności – uważa.

Nastroje w kopalniach minorowe

Piotr Kuligowski nie ukrywa, że nastroje w kopalniach są minorowe. –Cały czas pojawia się temat zwolnień, tego, że spółka sięga po oszczędności – wylicza górnik. – Z dnia na dzień lepiej nie będzie, naprawienie czegoś to kwestia miesięcy. Przecież takie przygotowanie ściany, żeby później móc z niej wybierać i zacząć czerpać zyski, trwa ponad rok.

Podobne zdanie ma Paweł Wawrzyńczyk, który pracuje na oddziale przygotowawczym w ruchu Zofiówka. Ma 11-letni staż pracy. – Moim zdaniem ta składka to niekompetentność poprzedniego zarządu spółki. Co to za argumentacja o nadzwyczajnym podatku. Bo zobaczono zyski? – pyta nasz rozmówca. – Takiej składki nikt nie zapłacił, nasza spółka wiodła prym w wydobyciu i nagle rząd przykręcił kurek. Dzisiaj dla nas byłby to zastrzyk pieniędzy, pomógłby nam przetrwać ten gorszy okres.

Paweł Wawrzyńczyk dodaje, że wszystkim zależy na tym, by JSW stanęło na nogi. – Chłopaki pracują, starają się ze wszystkich sił, żeby osiągnąć próg i uzyskać premię, biorą udział w programach pilotażowych. Mają kredyty, rodziny, zależy im na pracy – mówi.

Karol Granatyr uważa, że składka solidarnościowa została niesłusznie pobrana. – Mamy nadzieję, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska, gdzie JSW złożyła kolejny wniosek o odzyskanie składki, przychyli się do niego – mówi związkowiec. – 1,6 mld zł to dla nas spokojne funkcjonowanie przez sześć miesięcy. Pamiętajmy, że spółka jest w trudnej sytuacji, a za chwilę wejdzie w życie dyrektywa metanowa. To będzie dla JSW kolejne obciążenie – przypomina.

Zatrudnieni w JSW zwracają uwagę na jeszcze jedną rzecz. – Tyle się mówi o węglu koksującym jako surowcu strategicznym i strategicznym znaczeniu naszej spółki. Jak się cieszyliśmy, gdy Komisja Europejska go za taki uznała. Myśleliśmy: Będzie dobrze. A jest, jak jest – komentują.

Kto nam teraz pomoże?

Ostatni ruch spółki to odpowiedź na czerwcowe postanowienie Ministerstwa Klimatu i Środowiska. JSW argumentuje, że temat wymaga ponownego rozpatrzenia przez uprawniony organ administracyjny.

Przedstawiciele spółki podkreślają, że przepisy naruszały fundamentalne zasady prawa krajowego i unijnego, w tym zakaz retroaktywności, zasadę równości wobec prawa oraz sprawiedliwości i powszechności opodatkowania. Poza tym wbrew założeniom ustawy, spółka nie była beneficjentem nadzwyczajnych zysków z rynku energii, lecz poniosła istotne koszty w związku z wysokimi cenami energii elektrycznej, której zużywa znaczne ilości w procesach produkcyjnych.

– Kwestia oceny zgodności przepisów ustawy z konstytucją oraz prawem międzynarodowym nie stanowi w naszej ocenie przesłanki do odmowy wszczęcia postępowania. Przede wszystkim organy administracji publicznej, w tym minister, mają kompetencję do oceny przepisów ustawy i dokonywania ich prokonstytucyjnej wykładni. Ponadto, spółka na tym etapie nie jest uprawniona do występowania do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności przepisów ustawy z konstytucją, bo taką kompetencję ma m.in. sąd administracyjny – wyjaśnia Stanisław Gordziałkowski z Kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak, reprezentującej JSW.

Jak podkreśla Jerzy Markowski, w przypadku wniosku o zwrot składki solidarnościowej problematyczne jest samo wskazanie adresata takiego dokumentu.

– Moim zdaniem właściwe byłoby tu Ministerstwo Aktywów Państwowych – to ten resort reprezentuje Skarb Państwa w Jastrzębskiej Spółce Węglowej, a w dodatku to na jego czele stał wicepremier Jacek Sasin w momencie, w którym ustanowiono składkę – argumentuje Jerzy Markowski.

Resort klimatu i środowiska: Nie możemy rozpatrywać wniosku o zwrot składki

Zapytaliśmy Ministerstwo Aktywów Państwowych, czy zna sprawę składki solidarnościowej i widzi jakiekolwiek szanse na odzyskanie jej przez JSW. Do tej pory czekamy na odpowiedź.

Do Ministerstwa Klimatu i Środowiska zwróciliśmy się z pytaniami o stanowisko w sprawie ponownego wniosku o zwrot „składki solidarnościowej”.

– Obowiązujące przepisy nie dają możliwości podjęcia innych działań niż te, które zostały już dokonane – poinformowało nas biuro prasowe MKiŚ.

– Resort działa jako dysponent Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny i jest zobowiązany do działania w granicach obowiązującego prawa. Z tego względu nie może rozpatrywać wniosku o zwrot składki solidarnościowej, ponieważ ustawa z 2023 r. nie przewiduje takiej możliwości – kwitują przedstawiciele ministerstwa.

JSW odpowiedź na wniosek otrzyma w ciągu miesiąca od dnia jego wpływu do resortu.

***

Jak spółka dobrze prosperowała, to pomagała wszystkim

Sprawę składki solidarnościowej świetnie znają rodziny górnicze.

– Na górniczych osiedlach rozmawia się na różne tematy, sprawa składki też jest znana – mówi Ida Padula, mieszkająca w Jastrzębiu-Zdroju.

– Jak spółka dobrze prosperowała, to pomagała wszystkim. Teraz więc niech ktoś nam pomoże. W interesie wszystkich leży, by ją ratować. Ileż tu osób powiązanych jest z górnictwem, ile spółek okołogórniczych stara się utrzymać – dodaje.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.