Szkoła Podstawowa nr 48 im. Juliusza Ligonia w Katowicach może być jedyną podstawówką w Polsce, która ma na swoim terenie oryginalny górniczy wagonik. Placówka leży w dzielnicy Murcki, gdzie była pierwsza kopalnia w Katowicach.
Wagonik jest okazały, stoi tuż przed głównym budynkiem i pochodzi z Polskiej Grupy Górniczej. Ważący kilkaset kilogramów wagonik do 2006 r. służył do przewozu urobku w kopalni Wujek, wcześniej był wykorzystywany przez górników kopalni Staszic-Wujek. Pracownicy kopalni go odrestaurowali – wyszlifowali, odnowili i zabezpieczyli przed korozją.
W dzielnicy Murcki takich wagoników jest aż sześć. Nieżyjący już górnik i miejski radny Stanisław Węgliński mocno zabiegał o to, by je postawić w charakterystycznych punktach dzielnicy. Zwłaszcza że po kopalni Murcki nie ma dzisiaj śladu – nie ma wieży szybowej, została m.in. hałda i zabudowania po byłej łaźni.
– Do naszej szkoły chodzą dzieci z górniczych rodzin, ich dziadkowie i ojcowie pracowali bądź pracują na kopalni Murcki – Boże Dary czy kopalni Staszic – mówi Dorota Matlak, dyrektor SP nr 48. – Ten wagonik to piękna pamiątka, idealnie wpisuje się w nasze działania. Mamy zajęcia z edukacji regionalnej, podczas których opowiadamy dzieciom o górniczej tożsamości. Co roku oczywiście organizujemy Barbórkę, choć przyznam, że coraz trudniej jest zaprosić górnika w galowym mundurze. Gdy więc pomysłodawca postawienia w szkole wagonika przyszedł do nas z taką propozycją, od razu się zgodziliśmy – dodaje.
W murckowskiej szkole jest też izba regionalna, ze starymi sprzętami z wyposażenia kuchni śląskiej i izby. Nie brakuje tam lampek górniczych, jest mundur górniczy oraz przedwojenne zdjęcia załogi i budynków kopalni Murcki.
Pierwsze wzmianki o pokładach węgla w Murckach pochodzą z 1657 r., odkryto go na tzw. Wzgórzu Murckowskim. Sto lat później powstał pierwszy szyb wydobywczy Książę Emanuel. Węgiel wydobywano wtedy metodą odkrywkową. Powstanie zakładu górniczego i rozpoczęcie wydobycia sposobem podziemnym datuje się na rok 1769. Pierwsza nazwa kopalni to Błogosławieństwo Emanuela (Emanuelssegen). Przy uważanej za najstarszą w regionie kopalni zaczęła rozwijać się osada pod taką samą nazwą. W 1800 r. kopalnia miała 4 szyby wydobywcze, a przed doprowadzeniem kolei już około 30.
W 1852 r. doprowadzono do kopalni bocznicę kolejową z Katowic, a w 1863 otwarto szosę z Kobióra przez Tychy. Kilka lat później doprowadzono tam kolej. To przyspieszyło rozwój. W 1888 r. kopalnia wybudowała dom noclegowy dla górników, mogący pomieścić około 100 osób.
Po 1921 r., kiedy część Górnego Śląska przyłączono do Polski, Emanuelssegen przemianowano na Murcki.
W okresie międzywojennym na murckowskich terenach wydobywczych istniały dwie kopalnie: Książę Maria w Murckach i Boże Dary w Kostuchnie. W roku 1976 obie kopalnie połączono w jeden zakład górniczy Murcki. 1 stycznia 2010 r. kopalnia Murcki została połączona z kopalnią Staszic, odtąd nazywa się Kopalnią Węgla Kamiennego Murcki-Staszic.
Jeszcze w 1995 r. mówiono o dobrej kondycji kopalni Murcki. Pozycję kopalni, która była producentem węgla dla elektrowni, umocniło także oddanie znaczącej inwestycji, jaką był zakład wzbogacania węgla.
Kopalnia mocno współpracowała głównie z energetyką. Odbiorcami jej węgla były elektrownie Kozienice, Połaniec, elektrownie krajowe (w Poznaniu czy Słupsku, lokalne ciepłownie). Węgiel z kopalni Murcki miał znikomą ilość chlorków, małą zawartość siarki, był to typowy energetyczny węgiel. Po uruchomieniu zakładu przeróbki węgla ta kaloryczność wzrosła do poziomu 21-22 tysiące kJ.
W 1995 r. informowano, że ówczesne zasoby kopalni, które pozwalają wydobywać węgiel do głębokości 1200 metrów, to... 2 miliardy ton.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
