W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 15 lipca br. opublikowano Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2024/1787 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym oraz zmieniające rozporządzenie UE 2019/942 - zwane rozporządzeniem metanowym.
Metan jest drugim gazem po CO2, którego emisje – zdaniem unijnych ekspertów – w największym stopniu przyczyniają się do ocieplenia klimatu. Według danych Polskiego Instytutu Ekonomicznego, ze względu na wysoką eksploatację złóż węgla, w Polsce udział sektora produkcji energii w całkowitych emisjach metanu w 2022 roku wynosił 44,3 proc. i jest cztery razy wyższy niż średnia Unii Europejskiej, gdzie – jak policzono – wynosi 10,9 proc. Pojawił się pomysł uregulowania tych kwestii w unijnym prawie.
Wymagające warunki
W efekcie powstało Rozporządzenie metanowe, którego celem jest ograniczenie emisji metanu z sektora energetycznego. Objęło sektory ropy naftowej, gazu i węgla. Wprowadziło wymogi w zakresie monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji. Ponadto sektory ropy naftowej i gazu objęte zostały obowiązkiem wykrywania nieszczelności i naprawy.
Warto przypomnieć, że w pierwotnej wersji, przedstawionej przez Komisję Europejską, projekt rozporządzenia zawierał niekorzystne dla polskiego górnictwa zapisy. Limit emisji miał wynosić 0,5 t metanu na kilotonę wydobytego w kopalniach węgla. Przyjęcie takiej normy oznaczałoby w praktyce rychłe zamknięcie kopalń węgla energetycznego.
– Na początku negocjacji nawet trudno było przypuszczać, że to się uda, ale się udało. Komisja postawiła bardzo wymagające warunki. Jeszcze w czasie negocjacji limity, jeśli chodzi o samą emisję metanu, zostały zwiększone wielokrotnie – mówił w tamtym czasie prof. Jerzy Buzek.
W listopadzie br., w ramach wynegocjowanego kompromisu, m.in. dzięki staraniom europosłów: prof. Jerzego Buzka, Adama Jarubasa i Łukasza Kohuta złagodzono propozycję Komisji Europejskiej i tym samym 10-krotnie zwiększony został dozwolony poziom emisji metanu. To 5 t na 1000 t wydobywanego węgla od 2027 r. Ponadto limity będą liczone na poziomie operatora, a nie kopalni, co pozwoli Polskiej Grupie Górniczej uśrednić emisje. I najważniejsze: w poprawkach zamieniono kary za łamanie przepisów na opłaty, które będą trafiały do budżetu państwa członkowskiego, a następnie zostaną przekazane kopalniom na inwestycje w technologie ograniczenia emisji metanu.
– W jednym rozporządzeniu zadbaliśmy o trzy kluczowe kwestie. Z jednej strony obroniliśmy, w dialogu ze stroną społeczną, dziesiątki tysięcy miejsc pracy. Śląskie kopalnie nie zostaną zamknięte z dnia na dzień, a takie zagrożenie było realne. Z drugiej strony podejmujemy konkretne działania na rzecz ograniczania emisji metanu – bardzo szkodliwego dla klimatu. I po trzecie – zapewniamy kopalniom na ten cel środki, co powinno przełożyć się na większe bezpieczeństwo pracy górników. Zadziałaliśmy kompleksowo – podkreślił wówczas prof. Jerzy Buzek.
Monitoring emisji
„W niniejszym rozporządzeniu ustanawia się przepisy dotyczące dokładności pomiarów, kwantyfikacji, monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji metanu w sektorze energetycznym w Unii, jak również przepisy dotyczące redukcji tych emisji, w tym poprzez prowadzenie badań mających na celu wykrywanie wycieków i naprawę, obowiązki dotyczące przeprowadzania napraw oraz ograniczenia dotyczące uwalniania do atmosfery i spalania gazu w pochodni” – czytamy w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z 15 lipca br. Jednocześnie w dokumencie potwierdzono, że niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie m.in. do: „czynnych podziemnych kopalń węgla i odkrywkowych kopalń węgla, zamkniętych podziemnych kopalń węgla oraz opuszczonych podziemnych kopalń węgla”. A zatem zobliguje to przedsiębiorców do prowadzenia monitoringu emisji metanu. Nie ma co ukrywać, że będzie to ogromne wyzwanie organizacyjno-techniczne, a także finansowe, chociażby z uwagi na znaczną liczbę zlikwidowanych kopalń i czas, który upłynął od likwidacji wielu z nich. Trzeba będzie na bieżąco wykrywać i naprawiać wycieki metanu i sporządzać sprawozdania. Zostaną one następnie poddane kontroli przez niezależnych akredytowanych weryfikatorów.
W rozporządzeniu nie ma mowy o emisjach metanu z kopalń węgla koksowego. Ten problem zostanie uregulowany oddzielnym aktem delegowanym. Ma być on wprowadzony w ciągu 3 lat od wejścia w życie regulacji.
Obecne Rozporządzenie metanowe nakłada też limity emisji metanu na import ropy i gazu do Europy od 2030 r. Nowe prawo wejdzie w życie 20. dnia po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE. W 2028 r. Komisja dokona przeglądu jego stosowania.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
W Polsce są kopalnie niemetanowe Bolesław Śmiały zakmnięcie w 2028 Piast 2035 Ziemowit 2037 Sobieski 2049 Janina 2049 Bogdanka 2049. Gdyby zostawić same niemetanowe to problem opłat za emisje metanu sam się rozwiąże.