Jakie zasoby kopalin mamy w Polsce? – to trudne pytanie, ale już od lat odpowiedzi na nie dostarcza Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, który przygotowuje stosowną publikację. Jest nią „Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce”, który został opublikowany pod koniec czerwca. Dane dotyczą stanu na koniec 2023 r.
Na ich bazie przedstawimy, jak wygląda sytuacja w kwestii węgla kamiennego. Jego złoża w Polsce występują w trzech zagłębiach, czyli Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW), Lubelskim Zagłębiu Węglowym (LZW) i Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym (DZW). Obecnie eksploatacja prowadzona jest w dwóch pierwszych.
Na terenie DZW jest ona zaniechana od około dwóch dekad. GZW jest głównym zagłębiem Polski. Za wyjątkiem jednej – czyli znajdującej się na Lubelszczyźnie, Bogdanki – zlokalizowane są tu obecnie wszystkie czynne kopalnie. Całkowity obszar GZW w granicach Polski szacowany jest na około 5600 km kw., z czego łączna powierzchnia złóż udokumentowanych wynosi ponad 3049 km kw. Jak podaje PIG-PIB, obecnie 80,06 proc. udokumentowanych zasobów bilansowych polskich węgli kamiennych występuje właśnie tu.
W przypadku LZW ok. 4 730 km kw. przyjmuje się jako obszar o zdefiniowanych perspektywach złożowych, natomiast obszar około 1 214 km kw. zajmują udokumentowane złoża. Wspomniana już Bogdanka eksploatuje obecnie trzy złoża: Bogdankę, Lubelskie Zagłębie Węglowe – obszar K-3 oraz Ostrów. Wydobycie z ostatniego z nich rozpoczęto w grudniu 2021 r. Te trzy złoża mają łączną powierzchnię wynoszącą około 170 km kw., co stanowi 14 proc. obszaru całego zagłębia. W Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym eksploatację węgla kamiennego zakończono w 2000 r., kiedy zaniechano wydobycia ze złoża Nowa Ruda (pole Słupiec). Powodem zaniechania eksploatacji złóż z tego zagłębia były trudne warunki geologiczno-górnicze, powodujące nierentowność wydobycia.
W „Bilansie perspektywicznych zasobów kopalin Polski” dokonano aktualizacji oceny perspektyw zasobowych dla węgla kamiennego w Polsce według określonych kryteriów związanych z głębokością. Dla DZW przyjęto 1250 m dla zasobów perspektywicznych (zasobów prognostycznych nie szacowano). Dla GZW było to 1250/1300 m, zarówno dla zasobów prognostycznych, jak i perspektywicznych, a dla LZW 1000 m dla zasobów prognostycznych i 1250 m dla zasobów perspektywicznych. Łącznie zasoby prognostyczne węgla kamiennego w Polsce wyniosły 17 004,82 mln t, a zasoby perspektywiczne 26 914,19 mln t. W poszczególnych zagłębiach węglowych było to: DZW – 100 mln t zasobów perspektywicznych (o charakterze hipotetycznym); GZW – 4 616,17 mln t zasobów prognostycznych i 20 926,58 mln t zasobów perspektywicznych; LZW – 12 388,65 mln t zasobów prognostycznych i 5 887,61 mln t zasobów perspektywicznych. W sumie udokumentowane zasoby bilansowe złóż węgla kamiennego według stanu na 31 grudnia ub.r. wyniosły 64 596,29 mln t. Prawie ¾ z zasobów (70,97 proc.) to węgle energetyczne, ponad ¼ (27,83 proc.) to węgle koksujące, a inne typy węgli stanowią 1,2 proc. wszystkich zasobów węgla.
Zasoby złóż zagospodarowanych stanowią obecnie 43,93 proc. zasobów bilansowych i wynoszą 28 376,22 mln t. W 2023 r. udokumentowano jedno nowe złoże węgla kamiennego na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Było to złoże Jas-Mos 2. Powstało ono w wyniku podziału złoża Jas-Mos 1. Jak podano w „Bilansie…”, w ogólnym stanie bilansowych zasobów geologicznych złóż węgla kamiennego w stosunku do 2022 r. nastąpił spadek o 19 524 tys. t. Na saldo składają się przede wszystkim: ubytek zasobów spowodowany wydobyciem (-42 499 tys. t) i stratami; zmniejszenie zasobów wynikające z zatwierdzenia dodatku do dokumentacji geologicznej złoża Borynia (-38 079 tys. t); przyrost zasobów wynikający z udokumentowania nowego złoża Jas-Mos 2 (+37 180 tys. t) oraz zwiększenie zasobów wynikające z zatwierdzenia dodatku do dokumentacji geologicznej złoża Zofiówka (+14 512 tys. t). Wydobycie węgla kamiennego w 2023 r., według materiałów przekazanych do bilansu przez użytkowników złóż węgla kamiennego, wyniosło prawie 42,5 mln t. W stosunku do poprzedniego roku wielkość eksploatacji węgla kamiennego spadła o ponad 4 mln t. Była ona prowadzona w 39 złożach, czyli o jedno mniej niż w roku 2022.
„Nie wydobywano węgla kamiennego ze złóż: Jas-Mos 1 oraz Murcki; po raz pierwszy natomiast niewielką ilość kopaliny wydobyto ze złoża Dąb (0,44 tys. t). Trwa przygotowanie do eksploatacji złoża Bzie-Dębina 1 – Zachód oraz złoża Lubelskie Zagłębie Węglowe – obszar K-6 i K-7. Kolejny rok nie było eksploatowane złoże Imielin-Południe” – czytamy w publikacji przygotowanej przez PIG-PIB.
W „Bilansie…” zwrócono także uwagę na typy węgli. W GZW występuje ich pełna gama. Począwszy od węgli energetycznych typu 31, poprzez węgle koksowe, aż do węgli specjalnych typu 38. W LZW występują głównie węgle energetyczne (31-32), aż do węgli gazowo-koksowych typów 33-34. Md
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Zasoby węgla kamiennego w Polsce to wcale nie oznacza, że tyle zasobów w jest w czynnych jeszcze kopalniach - to jest bardziej ewidencja księgowa. W czynnych kopalniach jest tego znacznie mniej i często jeszcze niedostępne z różnych powodów (zagrożenia, brak możliwości przewietrzania, za głęboko). Podobnie jest z jakością węgla. Typy węgla nie odpowiadają współczesnym standardom, bo opisywane są parametrami dziś już nieaktualnymi, a zapopielenie węgla energetycznego nie uwzględnia, zgodnie z normą, części przerostów które w węglu pokładzie są. Nie uwzględnia się też stale odpadającej warstwy kamienia ze stropu, która trafia do urobku. A jest jak jest.