Kryzys przeżywa ostrawska Huta Liberty zatrudniająca ponad 4 tys. pracowników. Spółce węglowej OKD do wygaszenia wydobycia zostało półtora roku. W sąsiadującym z województwem śląskim kraju morawsko-śląskim nie dzieje się dobrze. Gwałtowne odejście od starego przemysłu może wywołać kryzys, jakiego w Czechach dawno nie było. Droga do inwestowania za miedzą pozostaje jednak otwarta.
Czesi znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji. Kryzys przeżywa ostrawska Huta Liberty zatrudniająca ponad 4 tys. osób. Jej dług rośnie. Padła zapowiedź wycofania się z planu restrukturyzacji. Jeśli nie znajdzie się inwestor strategiczny, załoga znajdzie się na bruku. Kończy też swą działalność spółka węglowa OKD. Tu problem będzie mniejszy. Z 2500 pracowników jedną trzecią stanowią bowiem Polacy, najczęściej emeryci, którzy wrócą do kraju. Część czeskich górników, którzy nie osiągną uprawnień emerytalnych, otrzyma nowe angaże przy restrukturyzacji terenów pogórniczych i realizacji nowych przedsięwzięć. Czeski rząd wyraził już zgodę, aby OKD sama po sobie posprzątała i znalazła sposób na to, jak odnaleźć się w nowej rzeczywistości. A plany – według Romana Sikory, prezesa zarządu OKD – są ambitne. Od działalności w zakresie produkcji mieszanek węglowych po zieloną energię.
Pojawiają się jednak wątpliwości, czy rzeczywiście zamknięcie ostatniej kopalni węgla kamiennego to dobry pomysł.
– My tu praktycznie chodzimy na węglu. Koło Frydka-Mistka zostało pod ziemią 30 mln ton doskonałego jakościowo węgla kamiennego, do którego już nie wrócimy. Te zakłady nie zostały uśpione, ale zniszczone. Szkoda, bo kolejne czeskie rządy mogły tak jak w Polsce, zapewnić tym kopalniom przetrwanie na co najmniej 20 lat – twierdzi Gustaw Kotajny, przedsiębiorca okołogórniczy, dyrektor ds. rozwoju spółki Koma Industry z Ostrawy.
Odejście od górnictwa nazywane jest decyzją polityczną, która ogranicza korzystanie z własnych zasobów naturalnych. Padają opinie, że kopalnię CSM należy po zatrzymaniu wydobycia „zamrozić” na wzór zlikwidowanej niedawno kopalni Frenštát w Beskidach. Ale czy znajdą się na to pieniądze? To raczej wątpliwe. W kontekście zamykania największych zakładów przemysłowych w regionie najgorsze jest to, że Moravskoslezský kraj nie ma regionalnego programu operacyjnego na wzór województwa śląskiego. Tymczasem bezrobocie wynosi tam już 5,5 proc. W szczególności dwa powiaty: górnicza Karwina i Bruntál są na cenzurowanym. Na karwińskim wskaźnik bezrobocia przekroczył już 8 proc. i może dalej rosnąć w związku z likwidacją przemysłu ciężkiego.
– My jesteśmy w lepszej sytuacji niż nasi czescy partnerzy. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego zarządzany jest przez Urząd Marszałkowski, więc decydujemy, w jaki sposób te środki zagospodarować – przekonywała Aleksandra Monsiol-Szatkowska, dyrektor Departamentu Gospodarczego i Współpracy z Zagranicą Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach.
Oczywiście, wsparcie dla górnictwa i sektora okołogórniczego z tych środków jest wykluczone, ale pomoc dla tej gałęzi przemysłu, choć pośrednia, wciąż jest realizowana.
– Chociażby dlatego, że nasza regionalna gospodarka pompuje środki w nowoczesne technologie i perspektywiczne branże, to z pewnością w przyszłości będą one chłonąć także obecnych pracowników kopalń i firm okołogórniczych. Poza tym stwarzamy sprzyjające warunki dla naszej branży górniczej na innych rynkach. Przy współpracy Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej, zrzeszającej firmy tej branży, nasz Departament Gospodarki i Współpracy Międzynarodowej Urzędu Marszałkowskiego pomaga przedsiębiorcom wchodzić na rynek indyjski, gdzie działa koncern Coal India Ltd, a także rynek chiński. Tam zapotrzebowanie na maszyny i urządzenia górnicze wciąż jest ogromne – tłumaczyła Aleksandra Monsiol-Szatkowska.
Kraj morawsko-śląski póki co korzysta z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji i ma największe w Czechach wsparcie. Realizowane są inwestycje, ale zdaniem ekspertów w sposób niewystarczający. Plany inwestowania w nowoczesne technologie nieco spowolniły. Nie wypalił plan z doliną wodorową.
– Czesi, aby powstrzymać odpływ ludności, co może się stać na skutek redukcji zatrudnienia w przemyśle ciężkim, będą zmuszeni do poszukiwania nowych form działania w celu tworzenia miejsc pracy. Myślę, że jest to szansa także dla polskich przedsiębiorców – powiedziała Izabella Wołłejko-Chwastowicz, konsul generalna RP w Ostrawie.
W trakcie ostrawskiej konferencji głos zabrał także Roman Dryps, dyrektor operacyjny Centrum Doradztwa Biznesowego Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej. Zapytany o to, czy po zakończeniu działań wojennych będzie jeszcze szansa na powrót do interesów w przemyśle węglowym, nie miał dobrych informacji.
– Wciąż wierzymy w to, że wojna szybko się zakończy i Ukraina będzie funkcjonowała w granicach sprzed napaści rosyjskiej na ten kraj. Ale mimo wszystko jest wątpliwe, aby tamtejsza gospodarka postawiła na węgiel, zwłaszcza w obliczu planów przystąpienia w przyszłości do Unii Europejskiej. Mam zupełnie świeże wiadomości prosto z Kijowa, że górnictwo jest w odwrocie. Ukraina pójdzie w zielone technologie w energetyce i kopalnie węgla będą sukcesywnie zamykane. Zresztą w Lwowsko-Wołyńskim Zagłębiu Węglowym wydobycie już dziś jest niewielkie – tłumaczył.
Ukraina słynęła jeszcze kilka lat temu z eksploatacji węgla kamiennego. Surowiec eksploatowano w Donbasie oraz w Lwowsko-Wołyńskim Zagłębiu Węglowym. Do Ukrainy polskie firmy sektora okołogórniczego eksportowały maszyny i urządzenia. Wojna spowodowała zerwanie kontraktów biznesowych, a kopalnie w Doniecku przejęli Rosjanie. Pojawiły się plany prywatyzacji zakładów górniczych na zachodzie kraju, ale – jak stwierdził Roman Dryps – żaden podmiot nie wyraził zainteresowania ofertą.
– Wiem, że było zainteresowanie takim biznesem ze strony polskiej, ale ostatecznie rozmów nie podjęto. Prawda jest taka, że są to przecież olbrzymie projekty, a ryzyko rozwijania działalności gospodarczej na Ukrainie jest dziś ogromne. Wschód jest praktycznie wyłączony. Tam jest bardzo niespokojnie, na zachodzie może mniej, ale generalnie wszędzie jest teraz niebezpiecznie, nawet w Użgorodzie, na granicy ze Słowacją, gdzie wydawałoby się, wojny nie ma – dodał.
Era wspólnych biznesów w górnictwie wyraźnie dobiega końca, lecz polski biznes będzie mógł nadal wspierać czeski w dziedzinie implementowania innowacyjnych technologii przemysłowych na terenach pogórniczych. Nasi południowi sąsiedzi wyraźnie na to liczą.
O kwestiach związanych z gospodarką regionów przygranicznych rozmawiano 13 czerwca w Ostrawie podczas XXX Jubileuszowego Spotkania Biznesu Polski, Czech i Słowacji.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Ale Turów zamknąć to dni im się po nocach