Rozmowa z dr. hab. JERZYM JAROSZEWICZEM, lekarzem, kierownikiem Katedry i Oddziału Klinicznego Chorób Zakaźnych i Hepatologii Wydziału Nauk Medycznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego
Czy wirus SARS-CoV-2 znów jest w natarciu?
Raczej w ofensywie jesienno-zimowej. Zresztą wszystkie wirusy są w tym okresie w ofensywie. Obojętnie, czy patrzymy na poziomy zachorowań na grypę, czy na COVID-19, bądź na wirus RSV, wywołujący infekcje układu oddechowego, to poziom zachorowań jest obecnie wysoki. Być może jest to efekt pandemii, kiedy COVID-19 wypierał inne wirusy i niewykluczone, że one się teraz odzywają. Co do COVID-19 i odmiany wirusa, który właśnie teraz atakuje, to trudno jednoznacznie go określić. Generalnie mamy do czynienia z typem omikron. Są różne jego podtypy, ale to nie ma znaczenia z punktu widzenia medycznego, dlatego, że te same leki, którymi dysponujemy, są całkowicie sprawne wobec wszystkich podtypów wirusa. Te same szczepionki też działają. Najnowsza szczepionka, będąca obecnie w użyciu, także została zaprojektowana na te typy wirusa. COVID-19 zostanie z nami na długie lata, to już przesądzone i trzeba się będzie przed nim nieustannie bronić.
Z jakimi jego objawami mamy do czynienia?
Objawy te są podobne do grypy, chociaż obserwujemy też różnice. Jest więcej objawów neurologicznych: bóle głowy bądź zawroty, zaburzenia pamięci. W przebiegu grypy jest więcej bólów mięśni i poczucia ogólnego rozbicia. Ogólnie rzecz ujmując, objawy COVID-19 są w spektrum neurologicznym, płucnym i jelitowym. Mieliśmy w ostatnim czasie hospitalizowanych pacjentów z problemami gastrycznymi i bólami brzucha. Dlatego nie lekceważmy złego samopoczucia, za każdym razem konsultujmy objawy z lekarzem rodzinnym, który zleci test i przepisze odpowiednie leki. I uwaga, leki na COVID-19 działają tylko w początkowej fazie zakażenia, już po pięciu dniach ich podanie nie pokona infekcji. Dlatego szybka diagnostyka jest tak ważna. COVID-19 niszczy bardzo szybko mózg, serce i płuca. Zwiększa ryzyko udaru, zawału, migotania przedsionków. Niestety nadal notujemy zgony związane z infekcjami wirusem wywołującym COVID-19, choć dotyczą one zwykle osób starszych ze zdiagnozowanymi chorobami towarzyszącymi, serca lub płuc, naczyń krwionośnych.
Czy złe samopoczucie, takie jak osłabienie lub przewlekły kaszel, może wynikać z infekcji wirusowej, którą przeszliśmy jakiś czas temu, nawet bezobjawowo?
Niektórzy pacjenci po infekcjach wirusowych mają dłuższy okres rekonwalescencji i utrzymywanie się objawów nawet do trzech miesięcy jest możliwe. Z tym jednak, że te objawy należy bezwzględnie badać. To nie jest tak, że chory zrzuca wszystko na przebytą infekcję i rezygnuje z wizyty u lekarza. Zespół pocovidowy bezwzględnie wymaga kontroli i leczenia. Zwykle jeśli objawy na to wskazują, konieczne są: spirometria, prześwietlenie płuc, echo serca lub USG jamy brzusznej.
Jednak nie tylko COVID-19 zagraża naszemu zdrowiu. Atakują nas bowiem także inne wirusy. I mamy na nie szczepionki. A zatem, które z nich możemy potraktować priorytetowo w profilaktyce zdrowotnej?
Pamiętajmy, że każda odporność z czasem słabnie. A więc jeśli przebyliśmy w dzieciństwie ospę wietrzną, to nie znaczy, że po latach znów nie przebędziemy tej samej lub podobnej infekcji. W tym akurat przypadku możliwe jest zachorowanie na półpasiec. Wszystko zależy od tego, jak silny mamy ustrój. Jeśli organizm jest schorowany, to odporność na infekcje będzie niższa. Groźne jest zachorowanie na odrę. Zapada na nią wiele osób, które były w dzieciństwie właśnie na nią szczepione. Niedawno mieliśmy do czynienia z zachorowaniami na odrę u bardzo młodych mężczyzn i kobiet, którzy te infekcje bardzo ciężko przechodzili. Warto pytać lekarzy rodzinnych o przypominające dawki szczepień na ospę wietrzną, odrę, krztusiec, błonicę, półpasiec, grypę i wirusa RSV. W większości są to szczepionki nowoczesne. Nie chodzi tu o szczepionki mRNA, syntetyczne, wokół których narosło wiele fałszywych opinii, że są szkodliwe, co oczywiście nie jest prawdą. Te nowe szczepionki są produkowane zarówno w dawkach dla dzieci, jak i dla dorosłych. Pamiętajmy, że dodatkowe zaszczepienie się na odrę czy ospę wietrzną wystarczy na długie lata. Nie trzeba powtarzać szczepień co roku.
Wreszcie kwestia naszych dzieci. Je również trzeba chronić przed zachorowaniami.
Owszem, i to zwłaszcza na Śląsku, gdzie odnotowujemy każdego roku największą liczbę odmów szczepień dzieci. Chodzi zwłaszcza o noworodki i niemowlęta. Szczepienia pierwotne są szczególnie istotne, ponieważ zachorowania na choroby zakaźne najczęściej zdarzają się w dwóch populacjach: małych dzieci i osób starszych. O obie trzeba szczególnie zadbać. Warto też skorzystać ze szczepionki na HPV, brodawczaka ludzkiego będącego przyczyną raka szyjki macicy, jamy ustnej czy prącia u mężczyzn.
Czy można przypuszczać, że przyczyną zwiększonej liczby zachorowań na choroby, które zdawałoby się, już nam nie zagrażają, mogą być zmiany klimatyczne?
Padają takie opinie. Kleszczowe zapalenie mózgu jest groźne w okresie wiosennym. Tego rodzaju infekcje dają o sobie znać na Śląsku i w województwie opolskim. Mogą prowadzić do kalectwa. Wiele chorób, które występowały dotychczas w Azji, Ameryce Południowej i Afryce, pojawia się w Europie. Powód? Być może jednym z czynników jest właśnie ocieplenie klimatyczne. Innymi czynnikami mogą być na dobrą sprawę: zanieczyszczenie środowiska, zmiany sposobu żywienia czy stylu życia.
Pamiętajmy, że wiele chorób występujących u zwierząt potrafi przejść na ludzi i wobec tego stajemy bezradni. Choroba Nipah to wirusowe zapalenie mózgu wywoływane przez wirus Nipah, należący do rodziny Paramyxoviridae, czyli tej samej, do której należą wirusy odry, świnki lub paragrypy. Wirus przenosi się z nietoperzy. Występuje w Azji Południowo-Wschodniej. Dlaczego zaczął atakować ludzi? Może dlatego, że nietoperzom wycięto dotychczasowy habitat i musiały żyć bliżej osiedli ludzkich? Nie wiemy.
Człowiek w ostatnich dekadach mocno zaszkodził środowisku i teraz zbiera tego owoce.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
