REKLAMA 300x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA300x100 | ROTAC./NIEROTAC. STREFA [NEWS - LEFT]
REKLAMA 300x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA300x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - LEFT]
REKLAMA 300x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA300x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - LEFT]
REKLAMA 300x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA300x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - LEFT1]
REKLAMA 300x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA300x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - LEFT1]
REKLAMA 300x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA300x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - LEFT1]
REKLAMA 300x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA370x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - LEFT2]
REKLAMA 300x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA300x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - LEFT2]
REKLAMA 300x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA300x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - LEFT2]
REKLAMA 900x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA900x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - TOP]
6 października 2023 06:23 Portal gospodarka i ludzie autor: TRz 3.2 tys. odsłon

Podziw dla pracy górników nie przesłaniał krytycznego spojrzenia na całość inwestycji

Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna w Zabrzu
fot: Tomasz Rzeczycki

Sto sześćdziesiąt lat temu zakończona została jedna z najkosztowniejszych i zarazem najbardziej absurdalnych inwestycji w górnośląskim górnictwie węglowym, jakim była Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna, łącząca Zabrze z Chorzowem. Sztolnia, która miała odwadniać wyżej położone wyrobiska i stanowić drogę wywozu węgla na powierzchnię, już w trakcie budowy okazała się być bezużyteczna.

Była to trwająca kilka dziesięcioleci inwestycja, która pochłonęła ogromne środki, a przyniosła nikły i krótkotrwały pożytek. Jej budowę rozpoczęto w 1899 r. i prawdopodobnie nikt z pracujących wtedy robotników nie doczekał końca prac. „Całość prac związanych z budową Sztolni, jak i Kanału Gliwickiego zakończono 6 października 1863 r. Długość sztolni w części podziemnej wynosiła 14,2 km” - podaje Wojciech Preidl, autor opracowania naukowego „Ocena stanu technicznego obudowy Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej na odcinku zabrzańskim”.

Co sprawiło, że sztolnia okazała się konstrukcyjnym bublem? Miała ona służyć do wywozu urobku, jednak pod ziemią mogły płynąć tylko łódki o niewielkim zanurzeniu, przewożące do 400 kg węgla. Zasadniczym problemem był niedostatek wody w sztolni, wobec czego transport wielokrotnie był wstrzymywany. Zakładano, że węgiel wywieziony na powierzchnię w Zabrzu popłynie dalej kanałem do Gliwic, a z Gliwic w stronę Odry. Jednak już w 1839 r. ustała żegluga pomiędzy Zabrzem a Gliwicami. Mimo tego sztolnia była dalej drążona. Roczny postęp przekopu wynosił zazwyczaj do trzystu metrów. Jak łatwo policzyć, było to mniej niż metr dziennie. W 1843 r. sztolnia miała 7,6 km i wciąż była przedłużana.

Krytyczne uwagi o bezsensie całego przedsięwzięcia sformułował w 1961 r. młody dziennikarz Jacek Maziarski, który na łamach Biuletynu Informacyjnego Zachodniej Agencji Prasowej pisał, że o ile trud śląskich górników zasługiwał na najwyższy szacunek, o tyle trudno o analogiczny szacunek dla pruskich władz górniczych za zgodę na tak zwariowane przedsięwzięcie: „Prowadzona na głębokości kilkudziesięciu metrów sztolnia już w chwili budowy traciła jakąkolwiek rację istnienia. [...] Wątłe łódeczki przy notorycznym braku wody nie stanowiły żadnego uzasadnienia dla tak kosztownej inwestycji.”.

Zdaniem Jacka Maziarskiego wydane miliony zostały zmarnowane, gdyż węgiel wydobywa się ze znacznie niższych poziomów. Do tego niekonserwowany korytarz sztolni zaczął się w niektórych miejscach walić, a kopalnie poprzegradzały to wyrobisko tamami. Maziarski uważał jednak, że sztolnia dziedziczna mogłaby stanowić nie lada atrakcję dla złaknionych sensacji turystów, gdyby udostępnić jej fragment, tworząc coś w rodzaju rezerwatu historii górnictwa.

Inaczej sprawę widział Bronisław Rudnicki, który w 1977 r. na łamach miesięcznika Przegląd Górniczy proponował stworzyć skansen górniczy w Chorzowie przy nieczynnej kopalni Barbara, zaznaczając, że to tam zachowało się dojście do głównej sztolni dziedzicznej i piękne wyrobiska. Ta koncepcja nie ziściła się.

Droga do realizacji pomysłu Jacka Maziarskiego była jednak długa. Stało się to dopiero po tym, jak w 1997 r. ówczesny kierownik Skansenu Górniczego „Królowa Luiza” Jan Gustaw Jurkiewicz na swych studiach podyplomowych we Wrocławiu obronił pracę poświęconą tejże sztolni. Z inicjatywy Jurkiewicza i innych przychylnych sprawie osób w maju 2000 r. rozpoczęło działalność Stowarzyszenie na Rzecz Restauracji i Propagowania Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu „Pro Future”. Na efekty trzeba było czekać kolejne kilkanaście lat.

Po przeprowadzeniu kosztownych robót konserwacyjnych i budowlanych, 14 września 2018 r. zabrzański odcinek sztolni został udostępniony do zwiedzania.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.

REKLAMA 900x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA900x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - BOTTOM]
Więcej z kategorii
Aktualności powiązane
REKLAMA 900x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA900x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - BOTTOM1]
REKLAMA 900x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA900x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - BOTTOM1]
Komentarze (0) pokaż wszystkie
  • PAFQS
    user

REKLAMA 400x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA400x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - RIGHT]
REKLAMA 400x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA400x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - RIGHT]
REKLAMA 400x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA400x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - RIGHT]
REKLAMA 400x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA400x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - RIGHT1]
REKLAMA 400x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA400x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - RIGHT1]
REKLAMA 400x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA400x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - RIGHT1]
CZĘSTO CZYTANE
Górnicy z wyższymi flapsami jeszcze w tym roku
17 grudnia 2024
28.3 tys. odsłon
NAJPOPULARNIEJSZE - POKAŻ
NAJPOPULARNIEJSZE - POKAŻ
REKLAMA 400x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA400x100 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - RIGHT2]
REKLAMA 400x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA400x150 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - RIGHT2]
REKLAMA 400x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA400x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - RIGHT2]
REKLAMA 1600x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA
REKLAMA1600x200 | ROTACYJNA/NIEROTACYJNA STREFA [NEWS - UNDER]