Rozmowa z KRZYSZTOFEM GADOWSKIM, posłem Koalicji Obywatelskiej.
Do nowelizacji ustawy górniczej dopisano niedawno pracowników JSW i LW Bogdanki – oni będą mogli skorzystać z osłon socjalnych, jeśli zdecydują się na odejście z kopalń. Nie brakuje jednak głosów, że objęte nią powinny zostać też osoby zatrudnione w SRK i PG Silesia. Czy jest na to szansa? Czy pan opowiadałby się za takim rozwiązaniem?
Chyba wszyscy z branży są świadomi, że dotychczas funkcjonujący system wsparcia w ramach dopłat do ograniczenia zdolności produkcyjnych zaburzył rynkowy system sprzedaży węgla. Surowiec ten sprzedają podmioty, które dzisiaj korzystają z pomocy publicznej, zyskując przewagę konkurencyjną w stosunku do kopalni Bogdanka czy PG Silesia, które z takiej pomocy nie korzystają. To niewątpliwie wpływa na kondycję finansową tych dwóch podmiotów.
Z wielkim podziwem obserwuję funkcjonowanie Przedsiębiorstwa Górniczego Silesia. Przy optymalizacji wydobycia i zatrudnienia – przy dużej wydajności pracy, do tej pory dzielnie sobie radziło, a przecież jeszcze nie tak dawno kopalnia, funkcjonując w ramach Kompanii Węglowej, była wskazana do likwidacji. Dzięki zaangażowaniu strony społecznej udało się uratować ten zakład i miejsca pracy, rezygnując również z pewnych przywilejów i benefitów. Ten wysiłek i determinacja powinny być docenione i moim zdaniem, pracownicy tej kopalni powinni być włączeni w system osłon. Jeśli uda się zarządowi tego przedsiębiorstwa i Ministrowi Energii wypracować konkretne rozwiązania prawne, na pewno spotkają się z moim poparciem.
Jeśli chodzi o Spółkę Restrukturyzacji Kopalń, z tego, co wiem, ma funkcjonować do 2027 r. Obecnie dysponuje wieloma aktywami, którymi musi się zająć. Mamy więc jeszcze dwa lata na podjęcie stosownych decyzji. Osobiście nie słyszałem jeszcze o konkretnych rozwiązaniach w tym zakresie.
Co pan generalnie sądzi o projekcie nowelizacji w obecnym kształcie? Czy są jakieś zapisy, które pana niepokoją? Czy będzie pan chciał zgłosić jakieś poprawki?
W obecnej sytuacji ekonomicznej spółek górniczych bez wątpienia dobrym rozwiązaniem jest zmiana systemu wsparcia całego sektora węgla kamiennego, w tym również węgla koksującego. Podmioty te uzyskują nie tylko możliwość wygaszania przez siebie działalności, ale również restrukturyzację przedsiębiorstw, w tym redukcję zatrudnienia. Co wiąże się również z wypłatą świadczeń osłonowych, zarówno dla pracowników zatrudnionych w likwidowanych, jak i czynnych zakładach górniczych.
Już od momentu podpisania umowy społecznej miałem i mam dalej obawy dotyczące sprawnego przebiegu procesu likwidacji zakładów górniczych przez podmioty wydobywające węgiel. Nie jestem przekonany, czy to właściwy kierunek. Przytaczana już wcześniej Spółka Restrukturyzacji Kopalń ma na tym polu bardzo duże doświadczenie i odpowiednie kadry do przeprowadzenia likwidacji i rekultywacji terenów pogórniczych. W przypadku likwidacji np. KWK Bobrek sprawa jest prosta, ale w przypadku spółki dysponującej kilkunastoma zakładami górniczymi sytuacja jest bardziej złożona. Musi powstać kolejny podmiot i znowu będzie trzeba tworzyć kolejne byty i zatrudniać kolejnych fachowców związanych z likwidacją i rekultywacją terenów pogórniczych, jak i zagospodarowaniem czy sprzedażą tego majątku. Czy obecnie spółki są na to gotowe? W ustawie brak także jednoznacznych zapisów dotyczących rozliczania środków pochodzących ze sprzedaży tego majątku, ale być może zostaną dookreślone w rozporządzeniach Ministra Energii.
Ustawa daje nie tylko stosowne narzędzia prawne, ale również środki finansowe. A skoro przy środkach finansowych jesteśmy – pojawiają się kolejne postulaty niektórych związków zawodowych dotyczące objęcia jednorazowymi odprawami w wysokości 170 tys. zł netto nie tylko górników pracujących pod ziemią czy pracowników zakładów przeróbczych, ale również pracowników powierzchni, także administracji, kadr czy pionu finansowego w innych jednostkach przedsiębiorstwa górniczego. Wątpliwości budzi kwestia zrównania wysokości odpraw dla tych wszystkich grup pracowników. Czy takie rozwiązanie rzeczywiście oznaczałoby sprawiedliwą transformację? W końcu siłą każdej kopalni są przede wszystkim górnicy wydobywający węgiel i pracownicy zakładu przeróbki.
Miałem już kilka telefonów w tej kwestii, w tym od oburzonych górników. Ciekawe, co na ten temat sądzą państwa czytelnicy? Decyzje w tej sprawie będą zapadały prawdopodobnie na najbliższym posiedzeniu Sejmu.
Absolutną koniecznością wydaje się przeprocedowanie ww. ustawy do końca roku, tak, aby można było planowo rozpocząć likwidację KWK Bobrek, która ostatnią tonę węgla ma wydobyć 30 grudnia br. Czy pana zdaniem ten termin jest niezagrożony?
Sądzę, że termin uchwalenia nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego nie jest zagrożony. Pierwsze czytanie projektu ustawy odbyło się już 7 listopada. Mimo że dalsze procedowanie ustawy nie było kontynuowane na ostatnim posiedzeniu komisji i Sejmu, to dalej uważam, że jest szansa na sprawne przeprowadzenie tej ustawy. Komisja ds. Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych zajmie się projektem 3 grudnia, następnie Sejm przyjmie ten projekt. Można powiedzieć, że na Barbórkę ustawa zostanie uchwalona. Jestem przekonany, że ustawa sprawnie przejdzie przez Senat, a pan prezydent podpisze ją przed końcem roku, na co zresztą czeka branża i mieszkańcy regionów górniczych.
Myśli pan, że wejście w życie ustawy górniczej uspokoi nastroje wśród górników? Rozmawiamy niespełna miesiąc po Marszu Gwiaździstym w Katowicach, w którym wzięło udział ponad 10 tys. osób. To był największy taki protest w tym roku, a związkowcy zapowiadają, że to być może dopiero preludium do większych demonstracji.
Panie redaktorze, trzeba przede wszystkim dobrze odczytać intencje tych protestów, moim zdaniem one bezpośrednio nie dotyczą tego projektu ustawy, o którym rozmawiamy. Strona społeczna czynnie uczestniczy w pracach nad tym projektem i cały czas jest informowana o postępie prac.
Projekt był poddany szerokim konsultacjom publicznym przez czterdzieści organizacji, wśród których byli m.in. przedstawiciele związków zawodowych, przedstawiciele uczelni, pracodawców i Urzędów Marszałkowskich. Na ostatnim spotkaniu w Ministerstwie Aktywów Państwowych z sygnatariuszami umowy społecznej w obecności ministrów również poruszano kwestię tego projektu.
Osobiście wielokrotnie uczestniczyłem w tych rozmowach – czy to podczas spotkań w ramach Komisji Trójstronnej w zakresie bezpieczeństwa górnictwa, czy podczas Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Katowicach. Na tych spotkaniach nie słyszałem o większych rozbieżnościach z propozycjami rządu i oczekiwaniami związków zawodowych.
Rozumiem niepokój protestujących i chęć zwrócenia uwagi rządzącym na problemy dotyczące nowoczesnego przemysłu, stabilnych i godnych miejsc pracy, realnego planu transformacji chroniącego ludzi pracy oraz bezpieczeństwo energetyczne i gospodarcze Polski. Ludzie mają prawo wyrażać swą opinię także w takiej formie – w końcu protesty to jeden z elementów naszej demokracji. Szkoda tylko, że przez ostatnie osiem lat rządów PiS nie protestowano, kiedy likwidowano kilkanaście kopalń, w tym KWK Krupiński – jedną z najmłodszych w Polsce, z koncesją na wydobycie do 2030 r. Kiedy podejmowane były decyzje o likwidacji elektrowni węglowych, również nikt nie protestował. Takich protestów nie było również wtedy, kiedy likwidowano ustawą zawieszony deputat węglowy dla emerytów górniczych, czy kiedy importowano do Polski dziesiątki milionów ton węgla, głównie z Rosji.
Te i inne ośmioletnie działania ówczesnego rządu PiS miały ogromny wpływ na postulaty obecnie zgłaszane przez protestujących.
Wielu – ja także – zadaje sobie pytanie, dlaczego właśnie teraz, kiedy rząd Koalicji Obywatelskiej podejmuje konkretne działania stabilizujące branżę, pojawiają się te protesty? Czy trzeba było tylu lat, żeby się obudzić, czy wcześniej niektórzy nie widzieli, co szykuje im rząd PiS? Czy może nie chcieli widzieć? Jedno jest pewne – transformacja energetyczna jest procesem długotrwałym i złożonym, wymaga od nas wszystkich wrażliwości społecznej i pokory. To zarządy tych podmiotów, ale i strona społeczna muszą podejmować odważne i odpowiedzialne decyzje. Wszyscy wiemy, że nie są one łatwe. Dlatego rząd ma obowiązek tworzyć mechanizmy zabezpieczające sprawiedliwy przebieg tych procesów. A to właśnie daje m.in. ta ustawa.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
