Korzystając z literackiej przenośni w opisie ilości, odległości oraz skomplikowanej struktury podziemnych wyrobisk kopalń używa się czasami określenia „podziemne miasto”. Określenie to ma uzasadnienie również takie, że pracują tam tysiące ludzi różnych zawodów, potrzebnych do funkcjonowania kopalni. Po skończonej szychcie, pracownicy odjeżdżają do prawdziwych domów i miast, a górnicze podziemne city ożywa, kiedy górnicy ponownie zjeżdżają na dół. Tymczasem w Australii istnieje prawdziwe podziemne miasto, wybudowane, a dokładniej wydrążone przez górników opali (Mining Technology Unusual undergrounds: opal mining and unique living in Coober Pedy – 5 września 2023).
W trzeciorzędzie osady kredowe w Wielkim Basenie Artezyjskim oraz skały paleozoiczne i starsze w pobliżu jego obrzeży uległy głębokiemu wietrzeniu i przemianie w kaolin. Rozpuszczalna krzemionka uwolniona podczas tego procesu przenikała w dół w wodzie gruntowej przez górotwór poprzez uskoki, szczeliny, pęknięcia i inne nieciągłości. Opal wytrącał się w postaci żelu złożonego z kulek krzemionki, które twardniały i cementowały się podczas powolnego procesu suszenia w strefie wahających się poziomów zwierciadła wody.
Na niektórych obszarach nieprzepuszczalne gliniane soczewki lub skamieniałości utworzyły dogodne miejsca do osadzania się opali. Uważa się, że większość opali powstała 15–20 mln lat temu. Z reguły występują one do głębokości ok. 30 m.
Pierwszy opal w rejonie Coober Pedy został znaleziony w 1915 roku przez 14-letniego nastolatka podczas szkolnej wycieczki. Ten kamień zainspirował pokolenia przyszłych górników. Ponad 70 proc. kontynentu australijskiego zalicza się do suchych lub półsuchych, a większość tego obszaru lądowego narażona jest na działanie ekstremalnych temperatur w miesiącach letnich. Od 100 lat w wielu miejscach w tym regionie prowadzono wydobycie opalu, a aby przezwyciężyć niekorzystne warunki klimatyczne, uciążliwe dla życia, mieszkańcy drążyli podziemne tunele, chcąc założyć w nich domy i uchronić się przed upałem.
Wiele projektów domów podpowierzchniowych ewoluowało na przestrzeni lat. Coober Pedy to największe centrum produkcji opalu w Australii, liczące od 3000 do 4000 mieszkańców. Podziemna przestrzeń w mieście została zagospodarowana głównie poprzez stokowe wyrobiska wykonane w zboczach wzgórz. Tą metodą zbudowano pod ziemią hotel, kościół i setki domów.
Australia stała się największym producentem i nadal produkuje 95 proc. opali stosowanych w biżuterii na całym świecie. Opal, jako minerał jest formą krzemionki chemicznie podobną do kwarcu, ale zawierającą zmienną ilość wody w strukturze mineralnej. Zawartość wody waha się od 2 do 20 proc., przy czym szlachetny opal zawiera zazwyczaj 6–10 proc.
Wydobycie opali prowadzone jest na dużą skalę w trzech stanach: Queensland, Nowej Południowej Walii (NSW) i Australii Południowej. Opale białe lub mleczne wydobywa się w Australii Południowej, opale czarne w Lightning Ridge w Nowej Południowej Walii, a opale jako otoczaki w Queensland. W latach 90. XX wieku wartość rocznej produkcji surowego opalu w Australii Południowej wynosiła średnio 40 mln dolarów, co stanowiło około połowy całkowitej produkcji australijskiej. Popyt na opal spadł, a wartość produkcji Australii Południowej w 2013 roku oszacowano na 12,63 mln dolarów.
Najciekawsze górnicze miasto świata Coober Pedy jest miastem uznawanym za opalową stolicę świata. Położone w Stuart Range w Australii Południowej 848 km n północ od Adelajdy, posiada największe pola i produkcję opalu, a także wydobywa większość wszystkich białych opali. Ponadto miasto jest jednym z najciekawszych miejsc górniczych, jakie widział świat.
Coober Pedy słynie z podziemnych wyrobisk, które przystosowane są do codziennego życia pod ziemią. Stało się ono atrakcją turystyczną, która pozwala zwiedzać podziemne jaskinie, kina, muzea, kościoły i hotele, oferując pełny przekrój podziemnego życia.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
