Dziś wchodzi w życie długo oczekiwana nowelizacja Prawa energetycznego. Co nowe przepisy oznaczają dla rynku i regulatora? Ustawa wprowadza szereg prorynkowych i prokonsumenckich rozwiązań, dzięki którym polski rynek energii będzie bardziej konkurencyjny i otwarty na zmiany, jakim podlega energetyka w dobie transformacji.
URE informuje, że ustawa implementuje do polskiego porządku prawnego szereg aktów prawa europejskiego z obszaru energetyki, w tym tzw. dyrektywę rynkową. Zmieni się także ustawa o odnawialnych źródłach energii. Większość przepisów wchodzi w życie dzisiaj, jednak szereg regulacji dotyczących poszerzenia kompetencji Prezesa URE lub związanych z koniecznością funkcjonowania Centralnego Systemu Informacji o Rynku Energii (CSIRE), zacznie obowiązywać w terminach późniejszych.
Linia bezpośrednia pozwala na łączenie wytwórców energii elektrycznej oraz jej konsumentów z pominięciem sieci dystrybucyjnej. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe będzie szersze wykorzystanie odnawialnych źródeł energii przez odbiorców przemysłowych, co z kolei, poprzez obniżenie kosztów energii, powinno pozytywnie wpłynąć na ich konkurencyjność.
- To rozwiązanie będzie sprzyjało powstawaniu lokalnych źródeł energii i stanowi odpowiedź na oczekiwania dużych odbiorców przemysłowych, dla których ważna jest możliwość produkcji energii odnawialnej w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu przemysłowego i konsumpcji tej energii przez tego odbiorcę. To przekłada się na obniżenie śladu węglowego – linia bezpośrednia będzie sprzyjać dekarbonizacji gospodarki i odpowiadać na oczekiwania dużego biznesu. Dzięki temu rozwiązaniu instalacja OZE, będąca w bezpośredniej lokalizacji przy zakładzie danej firmy, może bezpośrednio przesyłać energię bez konieczności przyłączenia do krajowej sieci elektroenergetycznej. Potrzeby energetyczne będą więc zaspokajane na miejscu - zwraca uwagę Rafał Gawin, Prezes URE.
Zgodnie z nowymi przepisami uruchomienie linii bezpośredniej będzie możliwe bez konieczności uzyskania w tym celu zgody Prezesa URE. Wymagany będzie jedynie wpis do wykazu takich linii. Regulator dokona wpisu na podstawie zgłoszenia podmiotu ubiegającego się o budowę linii bezpośredniej. Zgłoszenie musi zawierać informacje dotyczące parametrów linii, a także ekspertyzę wpływu tej linii lub urządzeń, instalacji lub sieci do niej przyłączonych na system elektroenergetyczny, co jest podyktowane koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.
Podmioty korzystające z linii bezpośrednich będą obciążane tzw. opłatą solidarnościową, pokrywającą koszty stałe niepokryte innymi składnikami taryfy, opłatą jakościową oraz opłatą mocową.
Nowelizacja ustawy przewiduje powstanie elektronicznej porównywarki ofert sprzedawców energii elektrycznej dla odbiorców w gospodarstwach domowych i mikroprzedsiębiorców. Dzięki temu odbiorcy w jednym miejscu, online, będą mogli nieodpłatnie porównać wszystkie dostępne na rynku oferty sprzedaży energii elektrycznej oraz przeanalizować ich wady i zalety.
- Kluczowe przy podejmowaniu decyzji o zmianie sprzedawcy jest to, co zawierają i czym różnią się od siebie oferty poszczególnych sprzedawców. Porównywarka prowadzona przez niezależnego regulatora rynku zapewni wszystkim odbiorcom energii elektrycznej łatwy dostęp do kompleksowych i czytelnych informacji – mówi Rafał Gawin.
URE informuje, że zgodnie z nowymi przepisami, od sierpnia 2024 r. w całej Polsce będą mogły funkcjonować obywatelskie społeczności energetyczne (OSE). To podmioty posiadające zdolność prawną, których działalność opiera się na dobrowolnym i otwartym uczestnictwie i w których uprawnienia decyzyjne i kontrolne przysługują członkom, udziałowcom lub wspólnikom będącym wyłącznie osobami fizycznymi, jednostkami samorządu terytorialnego, mikroprzedsiębiorcami lub małymi przedsiębiorcami.
Ustawa reguluje prawa i obowiązki takich podmiotów. Przedmiotem działalności OSE może być wytwarzanie, dystrybucja, sprzedaż, zużywanie, agregacja lub magazynowanie energii, a także świadczenie usług w zakresie efektywności energetycznej, ładowania pojazdów elektrycznych lub świadczenie innych usług energetycznych swoim członkom lub udziałowcom. Jednocześnie odbiorca przystępujący do OSE zachowuje pełnię praw konsumenckich.
Również od sierpnia 2024 r. odbiorcy będą mieli prawo do zawierania umów z cenami dynamicznymi energii elektrycznej z każdym sprzedawcą, który obsługuje ponad 200 tys. odbiorców. Cena energii w takiej umowie będzie odzwierciedlała wahania cen na rynkach energii elektrycznej, w szczególności na rynkach dnia następnego i dnia bieżącego.
Skorzystać z takiej oferty będzie mógł tylko odbiorca posiadający zainstalowany licznik zdalnego odczytu. Dlatego wejście w życie ceny dynamicznej jest ściśle powiązane z momentem zainstalowania takich liczników, uruchomienia systemów zdalnego odczytu oraz Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii. Utworzenie tych systemów stworzy możliwości porównania cen i szybkiego reagowania na zmieniające się okoliczności.
Należy pamiętać, że jedną z cech charakterystycznych umów z ceną dynamiczną jest zmienność i wahania cen. Dlatego też sprzedawcy energii stosujący umowy z ceną dynamiczną zostali zobowiązani do informowania odbiorców, w sposób przejrzysty i zrozumiały, o kosztach i korzyściach, a także o ryzykach związanych z takimi umowami.
- Taryfa dynamiczna przenosi sygnały cenowe bezpośrednio na odbiorców i daje im szansę na nie odpowiedzieć. Jeśli pojawia się nadwyżka energii w systemie i nie ma chętnych do jej zakupu, to intuicja podpowiada, że towar powinien być tańszy. Wprowadzenie taryf dynamicznych to z jednej strony szansa na tańszy prąd, gdy pojawi się nadwyżka energii w systemie, ale też ryzyko wysokiej ceny, gdy energii jest mniej. Taryfa dynamiczna daje szansę na oszczędność kosztów, ale pod warunkiem, że będziemy umieli z niej korzystać: rozumiemy, jak działa rynek, od czego zależą ceny energii, jak się kształtują w poszczególnych godzinach i mamy możliwość oraz umiejętność zarządzania swoim zużyciem - zaznacza Rafał Gawin.
Nowym rozwiązaniem służącym odbiorcom indywidualnym będzie możliwość zmiany sprzedawcy energii elektrycznej w czasie nie przekraczającym 24 godzin. Z chwilą uruchomienia CSIRE nowy sprzedawca będzie przesyłał do OIRE (operatora informacji rynku energii) powiadomienie o zawarciu z odbiorcą umowy sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kompleksowej, a w systemie następować będzie automatyczna weryfikacja – dzięki temu cały „techniczny” proces zajmie nie więcej niż 24h. Taka możliwość pojawi się od lipca 2025 r.
Od czasu uruchomienia CSIRE wprowadzone zostaną nowe zasady sprzedaży rezerwowej dla odbiorców energii elektrycznej, które będą uwzględniały zautomatyzowany obieg informacji o rynku energii między użytkownikami centralnego systemu. Dzięki temu procedura uruchamiania sprzedaży rezerwowej zostanie uproszczona, przy jednoczesnym zwiększeniu poziomu ochrony i bezpieczeństwa odbiorców.
Umowa sprzedaży rezerwowej energii elektrycznej będzie obowiązywała na czas nieokreślony i co ważne, zostanie rozwiązana z chwilą zawarcia przez odbiorcę umowy z nowym sprzedawcą energii. Jednocześnie cena energii elektrycznej sprzedawanej w ramach sprzedaży rezerwowej będzie wyższa[7] od tej na rynku konkurencyjnym, co ma zmobilizować odbiorcę końcowego do jak najszybszego dokonania wyboru nowego sprzedawcy.
Nowelizacja wprowadza obowiązek zawierania od lutego 2024 r. wyłącznie umów kompleksowych z odbiorcami paliw gazowych lub energii elektrycznej w gospodarstwach domowych. Wcześniej istniała możliwość zawierania odrębnie umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług dystrybucji paliw gazowych lub energii elektrycznej albo umów kompleksowych.
Piaskownice regulacyjne są rozwiązaniem stosowanym na szeroką skalę w innych europejskich krajach (m.in. we Francji, Niemczech, Holandii, Wielkiej Brytanii). Celem jest promowanie nowych rozwiązań na rynkach energetycznych i sprawdzanie ich skuteczności, dzięki czasowemu wyłączeniu bądź ograniczeniu stosowania wymogów prawnych i regulacyjnych, w ramach których określone podmioty mogą je zastąpić regulacjami poddanymi testowaniu.
Wprowadzenie takiej regulacji do polskiego porządku prawnego ma przyspieszyć proces wdrożenia nowoczesnych technologii i innowacji oraz wesprzeć proces transformacji energetycznej.
- Piaskownice regulacyjne tworzą bezpieczną przestrzeń prawną do testowania i wdrażania nowych technologii, usług, produktów, modeli współpracy użytkowników systemu lub rozwiązań technologicznych. Dzięki działaniom podmiotów prowadzących projekty rozwojowe dla energetyki, regulator będzie mógł z bliska obserwować wdrażanie nowoczesnych technologii w branży, a w konsekwencji wspierać precyzyjne dostosowanie regulacji do funkcjonowania innowacyjnych pomysłów już poza bezpieczną przestrzenią piaskownicy – podkreśla szef URE.
- Kluczowa jest tutaj możliwość sprawdzenia nowych technologii i modeli biznesowych, które w codziennych warunkach, bez zastosowania odpowiednich odstępstw, nie mogłyby być testowane. Za sprawą testów danej innowacji w bezpiecznym środowisku, regulator może też szybciej i skuteczniej przewidywać konieczność wprowadzenia zmian w prawie, dostosowanych do przyszłościowego rozwoju sektora.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
