Mówili o nich, że rąbali chodniki szablą, szpadą i floretem. Ale kto dziś pamięta, że Katowice ongiś szermierką stały? Wychowankowie Górniczego Klubu Sportowego Katowice z sukcesami rywalizowali z zawodnikami AZS AWF Warszawa czy Wojskowym Klubem Sportowym Warszawa. Medale przywozili z całego świata.
Długo można byłoby wymieniać zasługi katowickich szpadzistów i szablistów. W szpadzie, od której zaczęły się sukcesy miejscowego GKS-u, pierwszy medal przywiózł z mistrzostw Polski Marian Lachowski w 1953 r. Potem były mistrzowskie tytuły Mieczysława Czypionki (1954), Henryka Fabiana (dwukrotnie) i Jerzego Janikowskiego, który na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium był siódmy, w Montrealu piąty. Sięgnął ponadto po wicemistrzostwo świata juniorów. Szpadziści dwukrotnie triumfowali w 1974 r. i 1978 r. Cztery razy byli wicemistrzami kraju, trzy razy zdobyli brązowy medal. Drużynę prowadził trener Mikołaj Pomarnacki – znany i ceniony szkoleniowiec. Występowali w niej: Henryk Fabian, Jerzy Janikowski, Feliks Drążdżowski, Marek Julczewski i Jerzy Tomala. Szabliści z Katowic zawsze liczyli się w krajowej stawce. Zygmunt Pawlas walczył w drużynie narodowej, która na olimpiadzie w Helsinkach zajęła 6. miejsce, potem z Melbourne przywiózł srebrny medal. Ma w dorobku także srebrny krążek MŚ zdobyty w 1954 r. Mistrzem Polski był Franciszek Sobczak (1973), który zdobył również trzy srebrne i dwa brązowe medale. Później był trenerem szablistów. Wychował m.in.: Edwarda Korfantego, Jana Kiermasza, Antoniego Barteckiego, Krzysztofa Brola i Macieja Chwałka.
Drużyna mistrzów szermierki (od lewej): Antoni Bartecki, Maciej Chwałek, Edward Korfanty, Krzysztof Brol i Jan Kiermasz. Zdj.: arch. dom.
Krążków nie brakowało
– To były piękne lata. Zbieraliśmy medale w kraju i za granicą. Były środki na sport, bo sponsorowało nas górnictwo. Oczywiście, że w GKS Katowice na pierwszym miejscu była piłka nożna. To jest najpopularniejsza dyscyplina sportu, ale szkopuł w tym, że GKS wcale nie odnosił wielkich sukcesów akurat w tej dyscyplinie. O wiele więcej medali zyskiwali zapaśnicy, a także szermierze. Ścigaliśmy się z zapaśnikami na medale. W 1980 r. przegonili nas trzema srebrnymi krążkami zdobytymi na olimpiadzie w Moskwie. Zdobyli je: Andrzej Supron, Jan Dołgowicz i Roman Bierła – opowiada Maciej Chwałek, szermierz-senior, obecnie społecznik z katowickiego osiedla Witosa, który odwiedził naszą redakcję.
Kilka tygodni temu z Niemiec nadeszła smutna wiadomość. W wieku 74 lat zmarł Antoni Bartecki, szablista w GKS Katowice (1963-1981), drużynowy medalista Mistrzostw Polski seniorów (złoto – 1975, 1979, srebro – 1973, 1974, 1976, 1980, 1981, brąz – 1971). Był absolwentem AWF Katowice. Przed ogłoszeniem stanu wojennego wyjechał za Zachód.
Ze słynnego rodu
Wspaniałe sukcesy odnosił również Edward Korfanty ze słynnej śląskiej rodziny Wojciecha Korfantego. Pochodzi z Siemianowic Śląskich. Dziś ma 71 lat. Jako szermierz błysnął, gdy miał 16. Opowiadał, że od dziecka był zafascynowany filmami z gatunku płaszcza i szpady. Karierę zaczynał w sekcji szermierczej Pałacu Katowice, skąd trafił do katowickiego GKS-u. Ukończył studia na Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach. Od 1984 do 1990 r. był trenerem polskiej kadry narodowej w szabli mężczyzn, a jego zawodnik Jarosław Koniusz wywalczył w 1989 r. wicemistrzostwo świata. Komitet Olimpijski USA trzykrotnie wybierał go trenerem roku (2000, 2003, 2004). W marcu 1990 r. wyjechał do Nowego Jorku na zawody Pucharu Świata. W Ameryce został na stałe. 24 kwietnia 2012 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
– Edward był człowiekiem niesamowitym. On kochał szermierkę. Prowadził szkółkę szermierczą w Queensie. Następnie pracował w kilku mniejszych klubach, w końcu dostał propozycję kontraktu z Notre Dame University i Akademii Szermierczej w Indianie. Prowadzi klub szermierczy w Portland w stanie Oregon. Klub ma 120 stałych członków. Rocznie na zajęciach przewija się ponad 360 szermierzy. Dowodem trenerskiego talentu Eda są dwa złote medale olimpijskie zawodniczki Mariel Zagunis. Dziś jest już po siedemdziesiątce, ale cały czas żyje szermierką – opowiada Maciej Chwałek, prezentując zdjęcie drużyny szablistów GKS Katowice, która w 1979 r. sięgnęła po złoty medal mistrzostw Polski.
– Ja stoję drugi od lewej. Oprócz mnie: Bartecki, Korfanty, Brol i Kiermasz – wylicza.
Przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ub. stulecia przyniósł przemiany społeczno-gospodarcze. Restrukturyzowane polskie górnictwo przestało finansować sportowców. Szermierka zniknęła z mapy Śląska. Sport ten utrzymał się jedynie na katowickiej AWF.
Jak po grudzie
– Przynajmniej tyle, ale ja nie jestem do końca przekonany, czy to właśnie uczelnie mają być wylęgarnią sportowych talentów. Ich wychowaniem powinny zająć się kluby. W Ameryce ludzie trenują szermierkę dla czystej przyjemności. Jest to rodzaj aktywności fizycznej. Ja od kilkunastu już lat staram się wskrzesić katowicką szermierkę. Idzie mi z tym jak po grudzie. Władze miasta dosłownie zatrzasnęły przede mną drzwi. Z żalem patrzę na osiedle Witosa. Gdzie jest tam miejsce do uprawiania sportów? – pytam. Wychowanie poprzez sport jest dobrą receptą na życie. Nie potrafimy dać dobrych wzorców młodemu pokoleniu, za to w narzekaniu na cały świat jesteśmy najlepsi. Na dodatek do sportu wkroczyła polityka. To nic dobrego nie wróży – żali się Maciej Chwałek.
Szermierz-senior zamierza podjąć w tym roku ostatnią batalię o powrót szermierki do Katowic. Czy zwróci się o pomoc do górniczej branży? To jest na razie jego tajemnicą.
– Być może już w czerwcu w Katowicach zjawi się Ed Korfanty. Wówczas razem podejmiemy jakieś decyzje – podsumowuje.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
