Górnictwo to branża, która może poszczycić się szczególnymi tradycjami i zwyczajami. Korzenie wielu z nich sięgają nawet setek lat wstecz i mimo to są kultywowane do dzisiaj. To szczególne świadectwo przywiązania górników do historii i przeszłości. Te zwyczaje, charakterystyczne dla przemysłu wydobywczego, znalazły swoje należne miejsce na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Lista w naszym kraju funkcjonuje od 2014 r. Ma ona charakter informacyjny i powstaje w oparciu o zasady przyjęte w związku z Konwencją UNESCO. Listę prowadzi Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa. Po ostatniej aktualizacji, która miała miejsce w marcu br., znajdują się na niej 73 pozycje, z czego pięć jest związanych właśnie z górnictwem. Głównie dotyczą one kultu św. Barbary i celebrowania Barbórki.
Barbórka, czyli element tożsamości
Górnicy na liście po raz pierwszy pojawili się 10 lipca 2018 r. Wtedy w gronie pięciu wpisów znalazła się „Barbórka górników węgla kamiennego na Śląsku”.
„Barbórka jest zwyczajem dorocznym i obyczajem świątecznym grupy zawodowej górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku, praktykowanym od początku XIX w. do chwili obecnej. Obchodzona 4 grudnia, w dniu wspomnienia św. Barbary, wpisała się w przestrzeń kulturową górników dzięki przekazom pokoleniowemu i środowiskowemu. Stanowi nieodłączny element górniczej tożsamości pielęgnowany przy współudziale właścicieli, dyrekcji i zarządów kopalń, lokalnych parafii oraz stowarzyszeń, których przedstawiciele są aktywnymi uczestnikami obchodów” – wyjaśniono we wpisie. Dodano, że uczestnictwo w uroczystościach dawało górnikom nie tylko poczucie wspólnoty, ale także godności zawodowej. Podkreślono też, że obchody święta patronki górniczego stanu nigdy nie wygasły, pomimo licznych zagrożeń wynikających ze ścisłego związku przemysłu z ekonomią i polityką.
„Zwyczaj ten był często praktykowany wbrew oficjalnej linii politycznej, co świadczy o sile przekazu środowiskowego. Jednocześnie zarządzający kopalniami oraz sami górnicy dokonali selekcji niektórych elementów Barbórki, które wdrażano w okresie rządów totalitarnych. Wybrane przez grupę tradycje są pielęgnowane od XIX w.” – wskazano.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
