Kolejna skarga do Komisji Europejskiej w sprawie kopalni w Turowie. Tym razem złożyła ją niemiecka organizacja ekologiczna BUND, której aktywiści uważają, że wydobycie węgla brunatnego w tamtym rejonie Saksonii skutkuje drastycznym spadkiem poziomu wód gruntowych. Czy rząd właściwie zareaguje na spór? W kryzysie energetycznym zamknięcie tej ważnej kopalni nie wchodzi w grę.
Sporna kopalnia leży przy czeskiej i niemieckiej granicy i bez wątpienia ma wpływ na środowisko tych państw. Ekolodzy z Niemiec, podobnie jak wcześniej Czesi, domagają się zatrzymania wydobycia prowadzonego przez Polską Grupę Energetyczną. Ich zdaniem oprócz problemów z wodą eksploatacja doprowadziła także do licznych uszkodzeń domów. W miastach takich jak Zittau (Żytawa) na wielu domach mieszkalnych pojawiły się pęknięcia.
Wniosek Niemców popiera też Greenpeace Czechy oraz Stowarzyszenie Sąsiedzkie z północno-czeskiej miejscowości Uhelna. Czeski rząd ma w tej sprawie związane ręce, bo zawarł porozumienie z polskim rządem, które umożliwia dalszą eksploatację kopalni. Zobowiązuje ono Polskę do wypłacenia 45 milionów euro rekompensaty dla Pragi.
Przypomnijmy, że w kopalni Turów złoże węgla brunatnego eksploatowane jest w sposób przemysłowy metodą odkrywkową od roku 1904, kiedy była to kopalnia Herkules. W 1924 r. zagłębie przeszło w posiadanie koncernu Aktiengesellschaft Sächsische Werke, a wydobywany węgiel był dostarczany do brykietowni i elektrowni Hirschfelde (Friedensgrenze). W 1947 r. wprowadzono nazwę Turów, a eksploatowane złoże nazwano Turów I.
W 1968 r. rozpoczęto budowę kopalni Turów II. Powstał wówczas kombinat paliwowo-energetyczny, który poza dwoma złożami obejmował również elektrociepłownię w Turoszowie. Roczne wydobycie kopalni to ok. 12 mln t węgla. Dodatkowo zdejmowane jest 30 mln m sześc. tzw. nadkładu. Powierzchnia odkrywki wynosi około 2400 ha. Węgiel brunatny, jako paliwo podstawowe, dostarczany jest przenośnikami taśmowymi do jednej z najważniejszych polskich elektrowni – Turowa. Kopalnia, zgodnie z przyznaną koncesją, ma działać do 2044 r. Wtedy wyczerpie się tam węgiel.
Republika Czeska pozwała Polskę w sprawie kopalni przed TSUE po długich, bezowocnych negocjacjach. W maju 2021 r. Polska sprzeciwiła się nakazowi TSUE, który zakładał natychmiastowe zamknięcie kopalni, twierdząc, że miałoby to negatywny wpływ na system energetyczny kraju i doprowadziło do utraty tysięcy miejsc pracy. We wrześniu 2021 r. TSUE zobowiązał Polskę do zapłaty na rzecz Komisji Europejskiej kary 500 tys. euro dziennie za niezaprzestanie wydobycia. Do czasu osiągnięcia 3 lutego 2022 r. porozumienia ze stroną czeską naliczono łącznie 68,5 mln euro kary.
Zamknięcie kopalni, którego domagali się Czesi, a teraz Niemcy, oznacza m.in. jednoczesne wyłączenie odwadniania. W efekcie – jak ostrzegał przed rokiem prof. Wojciech Naworyta z AGH – woda z otaczającego górotworu zacznie swobodnie napływać do wyrobiska przez warstwy zawierające minerały siarkonośne.
– Po kilkudziesięciu latach w wyrobisku będziemy mieć zbiornik o pojemności 1,5 mld m sześc. z... kwasem siarkowym. Takie jezioro będzie martwe przez co najmniej 300 lat. Dojdzie do katastrofy ekologicznej. Jeśli te wody zaczną wpływać do czeskich ujęć, to dojdzie nam do tego jeszcze katastrofa społeczna, bo nie będzie wody pitnej. Jeśli dodatkowo wyrobisko nie zostanie przygotowane do pełnienia funkcji akwenu, czyli nie zostaną wykonane prace przewidziane na zakończenie eksploatacji kopalni, to podczas zalewania powstaną niekontrolowane osuwiska o trudnej do przewidzenia skali. Może się zdarzyć, że połowa Bogatyni osunie się do wyrobiska. Prawdopodobne jest też, że rozmyciu ulegnie filar Nysy i rzeka wpłynie na jakieś 15 lat do wyrobiska, zanikając na całym pozostałym odcinku. To nie są fantazje, tylko przewidywania na podstawie empirii, doświadczeń górniczych, geologicznych, hydrogeologicznych – mówił ekspert w rozmowie z „Trybuną Górniczą”.
Elektrownia Turów to około 2 tys. MW i 8 proc. polskiego systemu elektroenergetycznego. Po ewentualnym zamknięciu kopalni nie będzie węgla do produkcji energii. W obliczu kryzysu energetycznego nie możemy sobie na to pozwolić.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
