Ukraina w połowie marca została zsynchronizowana z siecią elektroenergetyczną Europy kontynentalnej. Tym samym pożegnała się z systemami Rosji i Białorusi. Samego przyłączenia dokonano w trybie pilnym i awaryjnym ze względu na wojnę. Poinformowała o tym organizacja europejskich operatorów przesyłowych ENTSO-E. W tym samym czasie obiekty energetyczne znajdowały się pod obstrzałem, były i są nadal obiektem ataków wojsk Putina. W tym także infrastruktura energetyki jądrowej.
– System elektroenergetyczny Ukrainy został zsynchronizowany z systemem Europy kontynentalnej, a Ukraina wyszła z rosyjskiej sieci. Wspólne wysiłki przynoszą efekty, a solidarność państw unijnych z Ukrainą jest większa niż kiedykolwiek wcześniej. Dziękuję PSE za ogromną pracę – skomentowała na Twitterze to wydarzenie Anna Moskwa, szefowa resortu klimatu i środowiska.
Miks zdywersyfikowany
Tymczasem, jak podaje Forum Energii, Ukraina jest jednym z większych europejskich konsumentów energii. Miks energetyczny Ukrainy jest zdywersyfikowany, a udział żadnego ze źródeł energii nie przekracza 30 proc. W 2020 r. węgiel pokrywał 26,4 proc. potrzeb energetycznych, gaz ziemny 27,5 proc., a energetyka jądrowa 23,1 proc.
Dr Olha Sushyk, zastępczyni dyrektora Centrum Studiów Europejskich Instytutu Prawa Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki w Kijowie, autorka analizy Forum Energii (pt. „System elektroenergetyczny Ukrainy. Wojna i pokój”), wylicza, że zależność od importu surowców energetycznych nie jest wysoka – w 2020 r. wyniosła 35,56 proc.
Ukraina to jeden z największych systemów elektroenergetycznych w Europie. W 2020 r. moc zainstalowana wyniosła 54,5 GW. Połowa tych mocy to elektrownie cieplne. Większość z nich wykorzystuje węgiel kamienny, głównie doniecki. Charakterystyczna dla tego kraju jest energetyka jądrowa. Eksploatowanych jest 15 bloków w czterech elektrowniach o mocy zainstalowanej 13 835 MW.
– Pod względem zasobów geologicznych węgla kopalnego Ukraina zajmuje pierwsze miejsce w Europie oraz ósme na świecie, szacowane na około 34 mld t, czyli 3,5 proc. światowych zasobów. 11,3 proc. ukraińskich złóż to antracyt. Jednak olbrzymia część ukraińskich zasobów antracytu, tj. 92,4 proc., przypada na Donieckie Zagłębie Węglowe, które obecnie znajduje się częściowo na terenie nieuznawanych przez Ukrainę republik – informuje dr Olha Sushyk.
Przypomina, że z roku na rok w Ukrainie wzrastał udział prądu z OZE. W ciągu 11 miesięcy 2021 r. z OZE wytworzono 11 TWh. Największe elektrownie oparte na tych źródłach są na południu Ukrainy. Ekspertka przypomina, że także od 2018 r. na terenie Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia znajduje się duża farma słoneczna Solar Chernobyl o mocy 1 MW.
Naruszenie konwencji
Dr Olha Sushyk informuje, że działania wojenne ze strony Federacji Rosyjskiej nakierowane na obiekty energetyczne są bezpośrednim naruszeniem art. 56 Protokołu dodatkowego do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r. Czytamy w nim, że: „Instalacje i konstrukcje zawierające niebezpieczne siły, a mianowicie tamy, zapory i elektrownie jądrowe, nie powinny być atakowane nawet w przypadkach, jeśli takie obiekty są obiektami wojskowymi, jeśli taki atak mógłby spowodować uwolnienie niebezpiecznych sił i w późniejszym czasie ciężkich ofiar wśród ludności cywilnej”.
Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) przestała otrzymywać obowiązkowe dane z systemu monitorowania bezpieczeństwa na terytorium elektrowni w Czarnobylu.
– Obecnie promieniowanie jest w normie, zgodnie z informacją SEE „Ecocenter”, czyli przedsiębiorstwa odpowiedzialnego za monitorowanie radiacji w Strefie Wykluczenia. Zarejestrowano w niej nadmierne poziomy dawki promieniowania gamma, ale są one związane z naruszeniem górnej warstwy gleby z powodu przemieszczania dużej ilości ciężkiego sprzętu wojskowego i podnoszenia się skażonego pyłu radioaktywnego do powietrza – pisze dr Olha Sushyk.
Dodaje, że pod sarkofagiem w magazynach wypalonego paliwa jądrowego ISF-1 i ISF-2 znajduje się ponad 22 tys. zespołów paliwowych. Jeśli rosyjskie przywództwo zdecyduje się w jakiś sposób zlikwidować ten sarkofag, wówczas znaczna ilość plutonu-239 może spowodować zagrożenie.
– 4 marca 2022 r. siły zbrojne Federacji Rosyjskiej ostrzelały Zaporoską Elektrownię Jądrową, powodując pożar na jej terenie. Został on ugaszony, jednak teren elektrowni jądrowej Zaporoże jest okupowany przez rosyjskie siły zbrojne. Do tej pory personel jest na miejscach pracy, monitoruje stan bloków energetycznych i zapewnia ich pracę – przypomina Olha Sushyk.
Dla Ukrainy ważne jest obecnie pozyskanie dużej ilości węgla, aby zapewnić funkcjonowanie elektrowni i produkcję prądu.
– Właśnie dlatego dla Ukrainy kwestia zjednoczenia terytorium kraju jest nie tylko sprawą polityczną, ale także kwestią bezpieczeństwa energetycznego (…) złoża węgla wysokokalorycznego znajdują się na terytorium niekontrolowanym przez Ukrainę. Pierwszym krokiem w kierunku zapewnienia funkcjonowania systemu energetycznego Ukrainy jest zachowanie jedności wszystkich regionów – podkreśla dr Olha Sushyk.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
