696... - cyfra po cyfrze wybieram numer zapisany na kartce. Jeszcze nie ma połączenia, jeszcze trwa wybieranie. I nagle w słuchawce znajomy głos i znajome słowa. Ten głos i te słowa, które – zapewne niezależnie od dzisiejszych sym- i antypatii – cztery dekady wstecz jednoczyły, a nie dzieliły; budziły dreszcze emocji u słuchającego, nie pozwalały być obojętnym. „Żeby Polska była Polską” - płynie wers za wersem. Pięć sekund, dziesięć, piętnaście. - Kazimierz Szaliński, słucham - mocny, może trochę zachrypnięty, głos przerywa moment zadumy. A więc numer jest dobry...
Kazimierz Szaliński, rocznik 1954. Kombajnista w KWK Bobrek. Bohater, który – jak sam powiada – trochę z przypadku wciągnięty został w tryby wielkiej historii. - Słuchałem Radia Wolna Europa i Głosu Ameryki, więc co nieco wiedziałem o strajkach w Gdańsku, o protestach w Jastrzębiu. Ale z chłopakami z naszej kopalni „politykowaliśmy” właściwie tylko przy piwie. Albo na ławeczce przy szybie; narzekaliśmy na zaopatrzenie. Jedni chcieli nowych butów, inni woleliby nowe rękawice... Gdyby wtedy wyszedł do nas sekretarz partii i wysłuchał naszych wniosków, pewnie rozeszłoby się po kościach. Ale on tylko łypał na nas spode łba zza firanki w swym gabinecie – wspomina wydarzenia z sierpnia 1980, rozgrywające się najpierw na terenie zakładu, a potem i całego miasta.
Opowiada o przedstawicielu Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, prowadzącym negocjacje z przedstawicielami załogi, który w jasnym garniturze i ze złotymi sygnetami na palcach przypominał raczej... cinkciarza niż poważnego dyrektora państwowej firmy. O kolegach ze zmiany, masowo wrzucających do „waszkorbów” partyjne legitymacje. I o „porozumieniu bytomskim”, pozostającym w cieniu Porozumień Jastrzębskich, a tym bardziej Gdańskich (to już dziś oficjalne terminy historyczne). – Niesłusznie; to w naszym dokumencie znalazł się po raz pierwszy zapis nie o „wolnych sobotach”, ale o „WSZYSTKICH wolnych sobotach” – podkreśla.
W lutym 1981 został sekretarzem Komisji Zakładowej NSZZ na Bobrku, ale też „człowiekiem od specjalnych poruczeń”. Jeździł do kopalni Manifest Lipcowy, do stoczni w Gdańsku. - Wiem, imienia Lenina, ale do dziś to słowo z trudem przechodzi mi przez gardło – zaznacza. Gdy 13 grudnia tego roku junta wojskowa wydała wojnę narodowi, był jednym z niewielu pasażerów nocnego pociągu ze Śląska na Wybrzeże; dostał misję skontaktowania się ze stoczniowcami i rozpoznania, jak tam wygląda sytuacja po wyprowadzeniu wojska z koszar, wyjeździe czołgów na ulicę, powtórzeniu po wielokroć przez reżimowe media budzących grozę słów „Rada Państwa (…) wprowadziła dziś o północy stan wojenny na obszarze całego kraju”.
„W zieleni drzew już tonie maj,
W opłotkach kwitnie bez,
Syneczku, spójrz: już wolny kraj
Od szykan, krat i łez”
To wersy „Kartki od ojca”, pieśni, która powstała w ośrodku dla internowanych gdzieś w bieszczadzkich ostępach; tam, gdzie osadzono także Kazimierza Szalińskiego, wówczas tatę sześcioletniego syna. 7 maja 1982 r. stan wojenny – a tym samym wspomniana wielka historia – zapukał także do drzwi mieszkania pana Kazimierza przy ulicy Felińskiego w Bytomiu. Miejska (w Bytomiu), a potem wojewódzka (w Katowicach, słynny „pentagon”) komenda milicji, zakład karny w Zabrzu-Zaborzu, ośrodek dla internowanych w Uhercach Mineralnych (31 km od słynnego Arłamowa, mniej więcej tyle samo od granicy z „Wielkim Bratem”) – to kolejne „przystanki” w jego – paradoksalnie – drodze do wolności. Wolności kraju, wolności jego obywateli. Droga do tej wolności, do tego „Żeby Polska była Polską”, zabrała jeszcze wiele kolejnych lat.
– Potraciliśmy na niej wiedzę o tych często bezimiennych bohaterach, którzy wcale nie chcieli tworzyć historii. Chcieli tylko wprowadzać w życie swoje – całkiem zwyczajne w wolnym kraju – ideały. Wyszła z tego wielka rzecz i dziś trzeba przywracać pamięć o nich – mówi Damian Majcherek, dyrektor ds. pracy w spółce Węglokoks Kraj, do której należy dziś KWK Bobrek-Piekary. Wystawę pamiątek Kazimierza Szalińskiego (w 1989 r. został na Bobrku przewodniczącym Komitetu Zakładowego NSZZ Solidarność) dokumentujących okres jego internowania (zdjęcia, kartki pocztowe, ulotki i medale powstałe w miejscach odosobnienia, ale także specjalna makatka dla małżonki, wymalowana pięknie pisaami na... więziennym prześcieradle) zaprezentowano w cechowni kopalni Bobrek-Piekary ruch Bobrek dzięki patronatowi Organizacji Międzyzakładowej NSZZ Solidarność Górnictwa Węgla Kamiennego w Bytomiu, działającej przy Węglokoks Kraj Sp. z o.o. To materialne świadectwa naszej historii. Równie ważne – a nikt, kto miał okazję choćby przez chwilę Pana Kazimierza posłuchać, nie ma co do tego wątpliwości – jest, by przechować to, co formy materialnej nie ma: wspomnienia i emocje „bezimiennych bohaterów”. Kto pomoże w tym dziele?
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
