Jeszcze dwa lata ma potrwać wykonywanie mapy osuwisk prowadzone przez Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, obejmujące w sumie jedną czwartą terenu Polski. Realizowane od wielu lat zadanie będzie mogło poprawić bezpieczeństwo i ułatwić planowanie przestrzenne.
Osuwiska kojarzone są w Polsce głównie z górami w Małopolsce. Zagrożone występowaniem osuwisk mogą być nie tylko zbocza górskie w Karpatach. Takie zjawisko może nastąpić także na terenach przekształconych przez ludzi, np. w wykopie linii kolejowej czy w wyrobisku kopami odkrywkowej. Może też nastąpić na skutek podmywania przez wodę, jak choćby w przypadku naporu fal na klifowe wybrzeże Bałtyku.
Od kilkunastu już lat PIG-PIB prowadzi kilkuetapowy program badawczy obejmujące omawiany problem. Obecnie realizowane jest zadanie pod nazwą „System Osłony Przeciwosuwiskowej SOPO etap III – Kartowanie i wykonywanie map osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi dla obszaru Karpat polskich (25% powierzchni) i wybranych obszarów Polski pozakarpackiej oraz monitorowanie wybranych osuwisk wraz z opracowaniem prognozowania zagrożeń osuwiskowych w Karpatach”.
System Osłony Przeciwosuwiskowej nie dotyczy tylko Karpat. Prace związane z rozpoznaniem, udokumentowaniem osuwisk oraz terenów zagrożonych ruchami masowymi są prowadzone na terenie gmin karpackich, lecz także na terenie powiatów pozakarpackich. W III etapie zaplanowano opracowanie inwentaryzacji dla 52 gmin w Karpatach i 42 powiatów na obszarze pozakarpackim. Spośród terenów pozakarpackich można wymienić m. in. powiat Myśliborski obejmujący gminy Dębno, Myślibórz i Boleszkowice, miasto Szczecin, miasto Częstochowa, czy powiat prudnicki.
- Nadrzędnym celem projektu jest stworzenie systemu skutecznego zarządzania zagrożeniami osuwiskowymi, co wpłynie na redukcję ryzyka osuwiskowego w Polsce. Projekt SOPO jest wsparciem działań administracji publicznej na wszystkich szczeblach planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz przeciwdziałania negatywnym skutkom ruchów masowych - wskazuje Anna Bagińska, kierownik Biura Promocji i Komunikacji w Państwowym Instytucie Geologicznym - Państwowym Instytucie Badawczym.
Wyniki SOPO mogą mieć duże znaczenie społeczne, gospodarcze i ekonomiczne, zwłaszcza dla administracji publicznej, sektora budowlanego i inwestorów w zakresie świadomego i bezpiecznego planowania przestrzennego. Wiedza o terenach zagrożonych osuwiskami będzie przydatna dla centrów kryzysowych w sytuacjach stanów klęski żywiołowej. Przyda się również w procesie ochrony środowiska przed degradacją obszarów rolnych i leśnych w wyniku aktywności osuwisk. Niebagatelną kwestią jest też optymalizacji finansowania nowej infrastruktury oraz opłacalności finansowania zabezpieczania i stabilizacji osuwisk.
Obecnie realizowany III etap SOPO trwa już kilka lat. Prace nad nim rozpoczęły się w kwietniu 2016 roku, a ich zakończenie jest planowane w październiku 2023 roku. Zadania ujęte w III etapie obejmują kilka kwestii. Są to m. in. opracowanie map osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000 dla 52 gmin i 42 powiatów i przekazanie do właściwych jednostek administracyjnych. Prócz tego przewidziana jest aktualizacja rejestrów terenów zagrożonych ruchami masowymi i włączenie tych danych do bazy SOPO dla 9 wybranych powiatów pozakarpackich.
Niektóre osuwiska zostaną objęte monitoringiem. Przewidziano prowadzenie monitoring dla 60 osuwisk. W III etapie założono monitoring wgłębny i powierzchniowy dla 6 kolejnych osuwisk, natomiast dla 1 osuwiska założono pilotażowy system monitoringu on-line. Innym ważnym aspektem prac jest prognozowanie zagrożeń osuwiskowych dla potrzeb miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz jednostek zarządzania kryzysowego.
SOPO podzielone zostało na trzy etapy. Etap I, zrealizowany 2006–2008 obejmował kartowanie pilotażowe osuwisk wraz z wytypowaniem obszarów predysponowanych do ich występowania w Polsce. Drugi etap prac przeprowadzono w latach 2008–2015, a obecny trzeci etap rozplanowano na lata 2016-2023.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
