Udało się szybko i efektywnie pomóc firmom w obliczu pandemii COVID-19

- W ramach Tarczy Finansowej PFR dla dużych firm sektor górniczy jest tym, który sięgnął do tej pory po najwyższą pomoc – wyjaśnia w rozmowie z portalem netTG.pl Gospodarka i Ludzie PAWEŁ BORYS, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju.

Przedsiębiorcy przyznają, że bez sprawnego, szybkiego wsparcia PFR z Tarczy Antykryzysowej 1.0 firmy, by nie przetrwały trudnego dla nich okresu po wybuchu pandemii. Jaki jest bilans wparcia z tarczy 1.0? 
To, że udało się szybko i efektywnie pomóc firmom w obliczu pandemii COVID-19, to efekt kilku lat systematycznej pracy. Dzięki temu, że wdrożyliśmy reformę instytucji rozwojowych w ramach tzw. Planu Morawieckiego, istniały narzędzia, które pozwalały na szybką reakcję rządu na kryzys. Tarcza Finansowa PFR miała tę zaletę, że leczyła nie objawy, lecz przyczyny kłopotów. Firmy w okresie lockdownu były zamknięte, nie miały przychodów, pozrywały się łańcuch dostaw. Groziła im upadłość, zwolnienia pracowników.

I Tarcza Finansowa poprzez subwencje, które w dużej części są bezzwrotne, ale pod warunkiem utrzymania zatrudnienia, pomogła większości firmom przetrwać i ochronić miejsca pracy. To dwa najważniejsze efekty działania tarczy, której łączna wartość sięgnęła 72 mld zł i trafiła do ponad 350 tys. firm. Wychodzimy dzięki temu z pandemii ze zdrowym sektorem przedsiębiorstw, bez bagażu dodatkowego długu na skutek kryzysu, choć oczywiście są branże szczególnie dotknięte pandemią, gdzie firmy walczyły tylko o to by przeżyć. Tarcza pomogła też uniknąć wzrostu bezrobocia.

W jakim zakresie beneficjentem Tarczy 1.0 był przemysł - górnictwo, hutnictwo i energetyka?
W ramach Tarczy Finansowej PFR dla dużych firm sektor górniczy jest tym, który sięgnął do tej pory po najwyższą pomoc. Polska Grupa Górnicza SA otrzymała 1 mld zł wsparcia w postaci pożyczki płynnościowej. Z kolei Jastrzębska Spółka Węglowa otrzymała w ramach pożyczki płynnościowej 1 mld zł️, a pożyczki preferencyjnej ok. 174 mln zł️. Oznacza to, że sektor wydobywczy otrzymał w ramach Tarczy ok. 2,2 mld zł wsparcia. Rozmowy z tymi podmiotami trwały kilka miesięcy i były bardzo trudne z wielu powodów.

Musieliśmy poprosić Komisję Europejską o intrepretację dotyczącą tego, jak wygląda dla tej branży metoda liczenia szkody. Kluczowym był tu fakt, że zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości spółki wydobywcze nie pokazują w kosztach bieżących wydatków na przygotowanie wydobycia, (tzw. chodnikowanie). Jest to rozliczane w amortyzacji, przez co nie jest to widoczne w wyniku EBITDA. Komisja podała, że nie powinno się tych kosztów uwzględniać w EBITDA. Także plany finansowe przedstawione przez spółki wymagały uzgodnień ze stroną społeczną, a następnie była przez PFR dogłębnie analizowane.

Od początku naszym założeniem było to, aby pomagać wszystkim formom na równych zasadach. Jeżeli spółki górnicze zwróciły się do nas o pomoc, to oczywiście byliśmy gotowi, aby takiej pomocy udzielić. Natomiast spółki te musiały spełnić dokładnie takie same warunki, jak wszystkie inne podmioty. Przede wszystkim musiały przedstawić wiarygodne plany, które pokazują, że są w stanie wrócić do poziomu rentowności, ustabilizować swoją sytuację finansową. Pomoc z Tarczy Finansowej PFR była skierowana również oczywiście do mikro, małych i średnich podmiotów, z których skorzystało wiele firm z wymienionych przez pana branż. W sektorze górniczym z pomocy skorzystały 542 firmy na łączną kwotę 164 mln zł, natomiast w sektorze wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną i gaz 251 firm na łączną kwotę prawie 81 mln zł.

Czy PFR jest gotowy na wsparcie firm w kolejnej fali pandemii?
Szczerze wierzę w to, że kolejna fala pandemii nie nadejdzie, a w Polsce i na świecie jesteśmy w stałym trendzie jej wycofywania się. Mamy nadzieję, że wkrótce uzyskamy odporność zbiorową. Jeśli liczba zajętych miejsc w szpitalach na trwale będzie niska, to nie będzie już argumentów za kolejnym zamykaniem gospodarki. Już teraz widać, że po powrocie firm do normalnej działalności widzimy silne odbicie konsumpcji. Mamy też nadzieję, że w ślad za tym pójdą inwestycje. Ale oczywiście, jeśli taka potrzeba będzie, to my będziemy gotowi, by znów działać. Ostatnio temu otrzymaliśmy zgodę Komisji Europejskiej, określającą warunki udzielania finansowania dla dużych przedsiębiorców, która ma za zadanie zrekompensować kolejnym dużym firmom negatywne skutki obostrzeń wprowadzanych w okresie listopad 2020 r. – kwiecień 2021 r.

To nowy instrument, który uzupełnia pakiet wsparcia, który został zatwierdzony przez Komisję Europejską w maju i czerwcu 2020 r. i z którego skorzystały właśnie wspomniane spółki wydobywcze. W tej chwili szczegółowo analizujemy warunki wydanej decyzji.

Niektóre firmy, choć otrzymały wsparcie z PFR, zwalniają pracowników. Czy nie naruszają ustaleń Tarczy Antykryzysowej?
Przypomnijmy, że podstawą do wyliczenia umorzenia subwencji z Tarczy Finansowej PFR 1.0 w przypadku mikroprzedsiębiorców jest spełnienie dwóch warunków: utrzymanie firmy przy życiu, wtedy otrzymuje się 25 proc. umorzenia oraz średniego zatrudnienia wtedy do 50 proc. umorzenia. Obydwa warunki trzeba spełnić w ciągu 12 miesięcy od otrzymania wsparcia. Jeśli chodzi o firmy małe i średnie, to przy określaniu wielkości umorzenia, oprócz dwóch podanych wyżej warunków bierze się również pod uwagę stratę, którą firma poniosła w ciągu roku.

Jest też grupa ok. 50 tys. firm, które w ogóle nie muszą zwracać wsparcia. Są to przedsiębiorstwa z najbardziej poszkodowanych przez pandemię branż, czyli m.in gastronomii, turystyki, hotelarstwa, fitness, które po decyzji premiera Mateusza Morawieckiego nie muszą zwracać subwencji wypłaconej z Tarczy 1.0. W tej chwili jesteśmy w kulminacji procesu rozliczeń wsparcia. Wysłaliśmy już do blisko 320 tys. przedsiębiorstw propozycje rozliczeń, a beneficjentów było 350 tys. Okazuje się, że biorąc pod uwagę dane z rejestrów ZUS czy podatkowych, firmy, które otrzymały subwencję, w znaczącym procencie spełniły wymogi umorzenia części wsparcia. Mikrofirmy utrzymały zatrudnienie na poziomie ok. 98-99 proc., natomiast z MŚP - na ok. 90 proc.

To oznacza, że w tych grupach przedsiębiorstw rynek pracy przetrwał pandemię w bardzo dobrym stanie. Na podstawie dotychczas wydanych decyzji można szacować, że z 61 mld zł udzielonego wsparcia z Tarczy PFR 1.0, umorzymy firmom w sumie 42-45 miliardów złotych, czyli o ok. 4-6 mld zł więcej, niż zakładaliśmy. Nie spełniły się również obawy, że przedsiębiorstwa sztucznie utrzymają zatrudnienie, by otrzymać umorzenie, a po roku masowo zaczną zwalniać. Mamy dzisiaj najniższy poziomu bezrobocia w Unii Europejskiej i to jest m.in. dowód, że nas rynek pracy przetrwał pandemię w dobrej kondycji.

Jak duże jest zaangażowanie PFR w projekty OZE, na jakie wparcie mogą liczyć firmy inwestujące w zieloną energię?
W PFR utworzyliśmy program PFR Green Hub dedykowany projektom z obszaru zielonej transformacji, którego celem jest kapitałowe i merytoryczne wsparcie tego procesu. Nasz program składa się z czterech filarów. Pierwszy to duże inwestycje w nowe moce wytwórcze np. biogazownie czy farmy fotowoltaiczne. Ostatecznym odbiorcą wyprodukowanej w ten sposób zielonej energii, biometanu czy ciepła mogą być koncerny energetyczne. Drugi filar to zielony fundusz funduszy, czyli PFR Ventures Green Hub Funf of Funda, w którym jest 200 mln zł na utworzenie funduszy inwestycyjnych, które następnie będą inwestować w małe i średnie firmy, działające w branży energetyki odnawialnej.

Dzięki temu polskie firmy z tego sektora będą miały szansę na rozwój swoich innowacyjnych produktów i usług. Trzeci filar to samorządy, które chcemy wspierać kapitałowo i doradczo m.in.: w inwestycjach w termoodernizację czy ciepłownictwo. I na koniec czwarty filar, który koncentruje się na działaniach rozwijający zielony ekosystem innowacji. Zależy nam, aby w Polsce rozwijały się start-upy oferujące innowacyjne rozwiązania technologiczne z obszaru clean-tech, które będzie można włączyć zarówno w proces zielonej transformacji w kraju, jak i promować polską myśl technologiczną za granicą.

„PFR dla Miast” to innowacyjny programem, którego celem jest wsparcie w rozwoju polskich inteligentnych miast przyszłości. Które miasta mogą z niego skorzystać?
Stworzyliśmy program PFR dla Miast, bo jesteśmy przekonani, że wdrażanie inteligentnych rozwiązań w miastach poprawia jakość życia mieszkańców, pozwala skuteczniej zarządzać miastem i, co ważne - może mieć wpływ na zatrzymanie procesu depopulacji, dając lokalnej społeczności nowy impuls rozwojowy.

Samorządy mają dostęp do wielu źródeł finansowania swoich projektów, ale my poza kapitałem chcemy dostarczać samorządowcom wiedzę i praktyczne narzędzia, które pozwolą efektywnie wykorzystać pozyskane środki. Stworzyliśmy m.in. portal pfrdlamiast.pl, gdzie znajduje się Baza Miejskich Innowacji, czyli zbiór innowacyjnych projektów zrealizowanych w różnych częściach Polski, który dla samorządów ma być miejscem inspiracji. Za nami także dwie edycje Akademii Miast Przyszłości, w której wzięli udział przedstawiciele z ponad 60 średniej wielkości miast. Samorządowcy wzięli udział w cyklu profesjonalnych warsztatów i przy wsparciu ekspertów uczyli się, jak tworzyć innowacyjne projekty i wdrażać je w swoich miastach. Zależy nam, aby uczestnicy Akademii dzięki zdobytej wiedzy stali się ambasadorami zmian technologicznych w polskich miastach.

PFR współpracuje w Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Jaka jest jego rola w pozyskiwaniu środków na rozwój firm, miast i samorządów?
Jeśli pan pozwoli, to potraktowałbym to pytanie szerzej. Ponieważ PFR to nie tylko spółka odpowiedzialna za inwestycje i realizację Tarczy, ale Grupa PFR to nowoczesna federacja instytucji wspierających rozwój społeczny i gospodarczy Polski. Należy do niej poza PFR i wspomnianym Bankiem Gospodarstwa Krajowego jest również Agencja Rozwoju Przemysłu, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Polska Agencja Inwestycji i Handlu, Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych i KUKE Finanse.

Wdrożona w 2019 r. reforma instytucji rozwojowych umożliwiła zapewnienie polskim przedsiębiorstwom wsparcia i usług na poziomie dostępnym w największych gospodarkach. Jestem przekonany, że wyróżniamy się na tle innych instytucji rozwoju w Europie oraz na całym świecie. W tym momencie produktów dostępnych dla przedsiębiorców i samorządowców jest już ponad 150, a co ważne można je w łatwy sposób odszukać w jednym miejscu na stronie www.pfr.pl, lub zasięgnąć informacji u doradców na infolinii 800 800 120.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.