Waldemar Szulc: Wszyscy oczekujemy komfortu energetycznego

- Czy państwo ze względu na bezpieczeństwo, stabilność dostaw i ceny energii powinno w razie potrzeby dopłacać do polskiego węgla i polskich kopalń? - Skoro wspieramy pomocą publiczną rozwój źródeł OZE, to dlaczego nie mamy wspierać wytwarzania energii ze źródeł konwencjonalnych, opartych na węglu i gazie? Dopłaty do wytwarzania energii, po to, aby realizować oczekiwania polityki energetyczno-klimatycznej, a jednocześnie utrzymać bezpieczeństwo energetyczne i komfort dla odbiorców, nie powinny dyskryminować żadnych technologii - odpowiada WALDEMAR SZULC z Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie w wywiadzie dla portalu netTG.pl.

- W ub.r. udział węgla w produkcji energii elektrycznej po raz pierwszy spadł poniżej 70 proc. Czy ten spadkowy trend będzie się utrzymywał? Ile procent węgla w miksie będziemy mieć za 10 lat?
- Udział węgla w krajowej produkcji energii, według danych z PSE, wyniósł w 2020 r. około 74 proc. Dopiero po uwzględnieniu importu energii do krajowego systemu, rzeczywiście udział w krajowym zużyciu energii wyprodukowanej z węgla był poniżej 70 proc. W porównaniu do poprzedniego roku spadek produkcji energii z węgla wyniósł 4-5 proc. Takie niestety są trwałe trendy.

- Czym są spowodowane?
- Główny powód to wzrost kosztów wytworzenia energii wynikający z rosnących cen uprawnień do emisji CO2, co powoduje, że energia z węgla staje się mniej konkurencyjna wobec tej z innych źródeł, nawet gazowych i OZE. W kolejnych latach produkcja z węgla będzie się systematycznie zmniejszać. Na to, jaki będzie udział tego surowca w produkcji za 10 lat, wpłynie kilka czynników. Przede wszystkim to, jak szybko będą się rozwijały źródła OZE, a także źródła kogeneracyjne gazowe, które będą zastępowały obecne, coraz mniej konkurencyjne, węglowe źródła ciepłownicze. Kolejny czynnik to zwiększanie zdolności przesyłowych połączeń transgranicznych, czyli w jakim zakresie zmieni się saldo wymiany międzynarodowej, co może spowodować większy import energii.

Następnym kluczowym elementem będą ceny uprawnień do emisji CO2. To wszystko razem spowoduje, że za 10 lat udział węgla w produkcji energii będzie na pewno mniejszy. O ile? To zależy od tego, jak te wszystkie czynniki się zmienią. Zakres udziału może wynosić od 40 do 60 proc.

- Na Śląsku obecnie jest gorąca atmosfera, trwają negocjacje co do przyszłości Polskiej Grupy Górniczej, przyszłości węgla energetycznego. Czy państwo ze względu na bezpieczeństwo, stabilność dostaw i ceny energii powinno w razie potrzeby dopłacać do polskiego węgla i polskich kopalń?
- Dla niektórych sformułowanie „bezpieczeństwo energetyczne” to taki wytrych do wszystkiego. Ale bezpieczeństwo tak w gospodarce, jak i dla konsumentów indywidualnych jest zawsze kosztowne. Wszyscy oczekujemy komfortu energetycznego: taniej energii i ciągłości jej dostaw, tak jak każdego innego produktu. Im większy chcemy mieć komfort i bezpieczeństwo w dostawach jakiegoś produktu, tym więcej musimy za to zapłacić.

To samo dotyczy energii. Komfort kosztuje. Skoro wspieramy pomocą publiczną rozwój źródeł OZE, to dlaczego nie mamy wspierać wytwarzania energii ze źródeł konwencjonalnych, opartych na węglu i gazie? Dopłaty do wytwarzania energii, po to, aby realizować oczekiwania polityki energetyczno-klimatycznej, a jednocześnie utrzymać bezpieczeństwo energetyczne i komfort dla odbiorców, nie powinny dyskryminować żadnych technologii. Technologia węglowa i tak jest skutecznie ograniczana poprzez system ETS, który jest narzędziem do zmniejszenia emisji CO2. A skoro na rynku energetyka węglowa musi konkurować z innymi technologiami, w tym OZE, które są dofinansowane, to dlaczego technologie związane z węglem miałyby być takiej pomocy pozbawione?

- Chociażby ze względu na Zielony Ład i to, że Unia krzywo patrzy na węgiel.
- W różnych krajach są stosowane różne metody dbania o bezpieczeństwo energetyczne, takie jak np. nasz rynek mocy. Podobne mechanizmy działają w Niemczech, Włoszech, Belgii, Francji, Wielkiej Brytanii, Grecji – wszędzie tam, gdzie jest jeszcze sporo źródeł wymagających dodatkowego wsparcia, aby utrzymać zdolności wytwórcze w źródłach sterowalnych, dla „rezerwowania” niesterowalnych źródeł OZE, które są dotowane. To powszechnie stosowane mechanizmy, to niezbędny koszt dla utrzymania komfortu i bezpieczeństwa energetycznego.

- Zima pokazała, że OZE to za mało i nawet Szwecja kupowała brudną, produkowaną z węgla, energię z Polski. Takie sytuacje będą się powtarzać?
- Oczywiście, że tak, bo niesterowalne źródła OZE nie wystarczają do zapewnienia ciągłości dostaw energii. Wiatr i słońce nie zapewnią nam komfortu i bezpieczeństwa, te muszą być „rezerwowane” źródłami sterowalnymi.

- Czyli węglem, gazem lub atomem...
- Aktualne to są jedyne komercyjnie dostępne sterowalne technologie wytwarzania energii i nikt obecnie nie podpowie, jaka może być inna technologia, która zapewniłaby takie bezpieczeństwo. Sytuacje podobne, jak mieliśmy w styczniu i lutym, gdzie przez kilka dni z rzędu nie było wiatru, a słońca, jak to zimą, naturalnie było mniej, mogą się powtarzać. Wystąpiła wtedy konieczność uruchomienia źródeł sterowalnych na paliwa kopalne. Tak będzie zawsze, dopóki nie będziemy mieli wielkich magazynów energii, które ja nazywam Świętym Graalem.

- Czy na horyzoncie jest już jakaś technologia, która pozwoli na magazynowanie energii, by w przyszłości OZE zapewniło nam pewne i stałe dostawy energii?
- Wszyscy o tym Świętym Graalu opowiadają, niektórzy też już go budują, ale do sukcesu jeszcze bardzo daleko. Niedawno Niemcy pochwalili się magazynem, który będzie niebawem uruchamiany, o mocy 200 MW i pojemności 200 MWh. Również PGE planuje budowę tak dużego magazynu energii. Te aktualnie największe magazyny na świecie wystarczą zaledwie na mniej niż kwadrans zasilania miasta wielkości Warszawy. Dopóki nie będzie naprawdę wielkiej rewolucji technologicznej na miarę Nagrody Nobla, to budowane magazyny w obecnie istniejących i opanowanych komercyjnie technologiach, nie mają szans zastąpić sterowalnej energetyki. To są zbyt wielkie koszty, które w końcowym rozrachunku będą musieli pokryć odbiorcy energii. Obecnie za energię z takiego magazynu musielibyśmy zapłacić kilka razy więcej niż za tę produkowaną z węgla, gazu czy atomu.

- Czy budowa elektrowni atomowej w Polsce jest realna? Wierzy pan w to, że powstaną bloki jądrowe?
- Moja wiara to za mało. Coraz większe jest przekonanie i akceptacja społeczeństwa tego, aby taka elektrownia mogła powstać. Energetyka jądrowa to jeden z podstawowych elementów w drodze do zeroemisyjnego wytwarzania energii, czyli realizacji polityki klimatycznej, osiągania jej celów, który jednocześnie zapewnia bezpieczeństwo energetyczne. Podstawowy cel, czyli zeroemisyjność, dzięki elektrowni jądrowej będzie spełniony. Te technologie są dzisiaj coraz bardziej bezpieczne, prawie doskonałe. Dlatego akceptacja społeczna dla takiej inwestycji jest coraz większa.

Pozostaje kwestia lokalizacji, przeprowadzenia bardzo skomplikowanego procesu inwestycyjnego, który jest niezmiernie trudny, kosztowny, ale możliwy do realizacji. Bo skoro w innych krajach na świecie buduje się dość sprawnie, choć zazwyczaj z opóźnieniem, kolejne bloki jądrowe, to my też będziemy potrafili to zrobić z dobrym partnerem. Tylko że trwa to kilkanaście lat i bardzo dużo kosztuje, ale daje bezpieczeństwo energetyczne.

- Dyplomatyczna odpowiedź.
- Nie, ja naprawdę wierzę, że elektrownia jądrowa może powstać, tylko to trudna decyzja i trzeba mieć zabezpieczone bardzo duże środki finansowe. Ważne jest później też takie ustawienie krajowego miksu energetycznego, by ta elektrownia mogła pracować z dużym wykorzystaniem zdolności wytwórczych. Bo ma małe koszty zmienne i łatwiej będzie spłacać zaciągnięte zobowiązania finansowe na jej budowę. Jak to się uda, będzie to z korzyścią dla odbiorców.

- Co z wodorem? Czy to naprawdę w przyszłości może być podstawowe źródło energii i czy to może być tzw. szary wodór z węgla?
- W zielony wodór, który miałby być gwarantem stabilności energetycznej w Europie, nie wierzę. Od wielu lat znamy technologie, niektóre z nich się rozwijają, poprawiają swoją efektywność, obniżają się koszty, niemniej tak w zakresie sprawności, jak i efektywności procesu, jest to nieakceptowalne ani przez gospodarkę, ani przez odbiorców. Musi znowu, tak jak w przypadku magazynowania energii, nastąpić przełom technologiczny w produkcji wodoru zielonego.

Inna sprawa to wodór produkowany z udziałem węgla. Ale musi co do tego być akceptacja w regulacjach prawnych, unijnych. One póki co nie widzą miejsca dla szarego wodoru, który byłby przecież tak samo nieemisyjny jak zielony. No, ale tak mamy i jeśli nie zmienią się regulacje i tendencja do wspierania tylko zielonego wodoru, to wątpię, żeby w najbliższych 10-15 latach rozwinął się na tyle, żeby stanowił istotny element dla produkcji energii.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.