Prezes URE złożył kolejne zawiadomienie do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na manipulacji na hurtowym rynku energii - podał Urząd Regulacji Energetyki w środowym komunikacie, 29 maja.
Postępowanie wyjaśniające rozpoczęte w grudniu zeszłego roku w sprawie znacznego wzrostu cen energii elektrycznej od września do grudnia 2018 r. (na instrumencie BASE_Y-19 notowanym na Towarowej Giełdzie Energii) doprowadziło URE do uzsadnionych podejrzeń popełnienia przestępstwa manipulacji lub próby manipulacji na hurtowym rynku energii elektrycznej.
BASE_Y-19 jest jednym z podstawowych instrumentów na TGE. To roczny instrument terminowy z fizyczną dostawą na 2019 r.
"Prezes URE wielokrotnie zwracał uwagę na negatywne skutki zmian, które zachodziły na rynku w ciągu ostatnich kilku lat. Niestabilne otocznie regulacyjne tj. częste zmiany przepisów prawa (np. nowelizacje ustawy o OZE, ustawa zamrażająca ceny prądu) wywołują ogromną niepewność co do zasad funkcjonowania przedsiębiorstw na rynku energii. Powodują również wymierne straty po stronie odbiorców energii elektrycznej (bankructwa poszczególnych przedsiębiorstw, ponoszenie wyższych opłat ze względu na konieczność skorzystania ze sprzedaży rezerwowej, brak możliwości uzyskania ofert od przedsiębiorstw obrotu w sytuacji zakończenia poprzedniej umowy itd.)" - czytamy w komunikacie URE.
Urząd podkreśla, że jego zdaniem przejęcia z ostatnich lat w sektorze zmieniły strukturę podsektora wytwarzania (wzrost koncentracji) i "w znacznym stopniu ograniczyły konkurencję".
Próba przeciwdziałania negatywnym skutkom tych zmian poprzez wprowadzenie obowiązku sprzedaży całej wyprodukowanej energii na Towarowej Giełdzie Energii (tzw. obligo giełdowe) poczynając od początku 2019 r. - ze względu na wyłączenia zawarte w ustawie – może nie wywrzeć oczekiwanego skutku. Wyprzedzając bowiem powyższą regulacje przedsiębiorstwa energetyczne zawarły wcześniej umowy sprzedaży m.in. z przedsiębiorstwami obrotu z własnej grupy kapitałowej na 2018 r. Umowy te nie mogły być anulowane i stanowiły podstawę do wyłączenia tej części energii spod obowiązku obliga - argumentuje URE.
Obserwowany od pierwszej połowy 2018 r. znaczny wzrost cen energii elektrycznej na rynku hurtowym, który od września 2018 r. był szczególnie widoczny w zawieranych na TGE transakcjach, skłoniły Prezesa URE do zarządzenia kolejnego postępowania wyjaśniającego w celu zbadania, czy do wzrostu cen mogły przyczynić się działania uczestników rynku o charakterze noszącym znamiona ewentualnej manipulacji lub próby manipulacji na rynku energii w rozumieniu rozporządzenia REMIT.
W świetle przepisów REMIT o manipulacji na rynku świadczy m.in.: zawieranie transakcji lub składanie zleceń w hurcie, które skutkują wysyłaniem fałszywych sygnałów o podaży energii, popycie lub ich cenie; ustalanie ceny energii w hurcie na sztucznym poziomie np. w wyniku zmowy mającej na celu zapewnienie sobie decydującego wpływu na popyt i podaż; stosowanie fikcji, oszustw lub podstępu, które generują fałszywe lub wprowadzające w błąd sygnały rynkowe.
Do manipulacji na rynku energii zalicza się także rozpowszechnianie poprzez media (również w internecie) lub w dowolny inny sposób, takich informacji, które wprowadzają w błąd i wysyłają fałszywe sygnały rynkowe o podaży, popycie lub cenie energii.
Istnieją również warianty niedozwolonych zachowańopisywane jako "próby manipulacji" (ich szczegółowy katalog zamieszcza UE na swojej stronie internetowej).
Urząd Regulacji Energetyki opisuje w komunikacie "najbardziej ewidentne" manipulacje na rynku energii (m.in. takie ich kategorie jak wash trades, czyli sztuczny obrót, niewłaściwe zlecenia lub składanie zleceń bez zamiaru realizacji, zawyżanie ceny produktu energetycznego, ustalanie ceny zamknięcia na giełdzie w kierunku pożądanym przez manipulanta, tzw. "wyciskanie w złej intencji" lub "wyciskanie rynku", circular trading i in.).
Manipulacje uważane są za nielegalne, ponieważ wykluczają konkurencję rynkową.
- Niezależnie od tego, które z tych zachowań wystąpiło na rynku, szkody jakie w wyniku takiego działania zostały spowodowane mogą być trudne do usunięcia, szczególnie w sytuacji gdy przeciwdziałanie ich skutkom następuje w drodze "centralnego sterowania" – podkreśla Maciej Bando, szef URE.
Badanie rynku energii z grudnia 2018 r. wykazało, że wzrost cen nie mógł być wyłącznie wynikiem wzrostu kosztów wytwarzania energii elektrycznej, takich jak ceny węgla kamiennego i koszty nabycia uprawnień do emisji CO2. Różnice (tzw. obiektywny wskaźnik referencyjny CDS) porównawczo sięgały dwukrotności poprzednio spotykanych w okresie od początku notowań na TGE do końca sierpnia 2018 r.
Prezes URE ostrzegł, że "nieprzerwanie ze szczególną uwagą obserwuje zmiany cen energii elektrycznej na rynku hurtowym, w tym przede wszystkim ceny instrumentów terminowych z fizyczną dostawą w 2020 r. oraz zachowania uczestników rynku pod kątem wystąpienia zjawisk, które mogłyby wyczerpywać znamiona manipulacji lub próby manipulacji na rynku".
Urząd przypomina, że pierwsze postępowanie w sprawie podejrzeń o manipulację na rynku hurtowym energii elektrycznej również zakończyło się skierowaniem wniosku do prokuratury (w czerwcu zeszłego roku). Wtedy podejrzenia dotyczyły jednak konkretnych sesji giełdowych na TGE (z kwietnia 2018 r. na instrumencie kwartalnym BASE_Q-3-18, czyli na dostawy w trzecim kwartale 2018 r.).
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
