- Jeżeli nie poprawimy w Polsce uwarunkowań formalnoprawnych dla branży, to nie narzekajmy, że Bruksela zlikwiduje nam górnictwo. Redukcję branży zorganizujemy sobie sami! - mówił prof. Zbigniew Kasztelewicz podczas debaty surowcowej na III Międzynarodowym Górniczym Forum Ekonomicznym, które od poniedziałku do środy, 5-7 listopada, trwa w Krakowie.
Prof. Kasztelewicz wraz z prof. Bronisławem Barchańskim wytoczyli ostrą krytykę wobec polityki surowcowej państwa.
Mieliśmy plany, działań brak
- W 2009 r. dokładnie rozpisano na poszczególne resorty w Polityce energetycznej, co zrobić, aby górnictwo w Polsce miało przyszłość. Przez dekadę żadne z tych zadań nie zostało dotąd zrealizowane! - wytknął prof. Kasztelewicz, specjalista eksploatacji węgla brunatnego. Przypomniał, że zasobów surowca wystarczy na 10-15 lat, tymczasem proces uzyskiwania koncesji dłuży się nieraz absurdalnie (np. kopalni wapienia w Czatkowicach aż 15 lat zajęły starania o rozszerzenie eksploatacji o nowe pole na kolejnych 50 lat).
- Stanowcze postulaty i apel o gruntowne „przestawienie myślenia w sprawie górnictwa” spisali uczestnicy październikowej konferencji energetycznej PAN w Zakopanem. Przekazano je premierowi rządu – przypomniał prof. Kasztelewicz.
Niemcy portrafią realizować plan
Zachowanie się państwa w zakresie polityki surowcowej na tle innych krajów, zwłaszcza Niemiec i Chin, ocenił prof. Bronisław Barchański.
- Niemcy, gdzie do dzisiaj pieczołowicie, punkt po punkcie, realizowane są plany eksploatacji pochodzące jeszcze z początku lat 50. XX w., stanowią żywy przykład poważnego podejścia do problemu. RFN uzyskuje z węgla ok. 40 proc. swej energii i jest to dowód na opłacalność tego typu górnictwa i energetyki węglowej, nawet w krajach tak wysokouprzemysłowionych jak Niemcy. Dla ochrony eksploatacji złóż w Westfalii przenoszono liczne obiekty, korygowano plany urbanizacji regionu, przebieg autostrad międzynarodowych – wyliczał specjalista.
Dodał metaforycznie, że "epoka kamienia łupanego nie upadła z powodu braku kamienia" i podkreślił, że mimo globalnego projektu ochrony klimatu wciąż zyjemy w epoce węgla, który ma nadal potężny potencjał.
II RP nie bała się interweniować
Nawiązując do setnej rocznicy niepodległości prof. Barchański przypomniał zdecydowany interwencjonizm rządu II Rzeczypospolitej w interesie górnictwa, który utożsamiano jednoznacznie z narodowym. M.in. kopalnie węgla zwolnione zostały wówczas z danich publicznych a państwo zbudowało wydajny szlak kolejowy do portu nad Bałtykiem.
Ważkie argumenty za interwencjonizmem państwowym, któremu nikt ze specjalistów nie dziwi się zwłaszcza po światowym kryzysie finansowym 2008 r., oraz liczne przykłady takiej strategii m.in. we Francji i Niemczech przytaczała ekonomistka PAN prof. Maria Sierpińska.
Akcentowano, że deklaracje rządu o przyjaznym podejściu administracji do przedsiębiorców górniczych nie powinny być bojkotowane przed urzędników niższych szczebli w praktycznych postepowaniach.
Gorset unijny i osiągnięcia
Kiepski obraz polskiej polityki surowcowej starał się tonować Hubert Schwarz, dyrektor Departamentu Polityki Surowcowej i Analiz Ministerstwa Środowiska. Podkreślił m.in. że z sukcesem udało się załatwić problem przedłużenia koncesji wydobywczych dla górnictwa węglowego na okres po roku 2020 r. Innym z osiągnięć było zdaniem prelegenta uporządkowanie sytuacji z dzikim wydobyciem bursztynu w Polsce.
Zwrócił też uwagę, że tam, gdzie obecnie dochodzi do najgłośniejszych napięć między przedsiębiorcami a Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska (m.in. w procesie uzyskiwania koncesji na węgiel brunatny w projekcie Ościsłowo dla kopalni Konin) pole manewru ze strony władz publicznych jest bardzo silnie ograniczone przez dyrektywy Unii Europejskiej.
Za łatwo o absurdy
Uczestniczy zgodzili się, że warto radykalnie ograniczyć zbyt łatwą możliwość składania absurdalnych skarg, które mają na celu wyłącznie torpedowanie postępowań. Obecnie organy administracji zobowiązane są wnikliwie rozpatrzyć nawet najbardziej niedorzeczne wnioski (np. od osoby, który przyznawała, że wprawdzie nie obejmuje jej domu oddziaływanie eksplozji z odkrywki, ale przecież... Ziemia jest w ruchu, zatem po jakimś czasie obiekt na danej szerokości geograficznej znajdzie się w części atmosfery ziemskiej, w której użyto materiałów wybuchowych).
Hubert Schwarz zwrócił też uwagę na problem skuteczności służb geologicznych państwa. Nakładanie wysokich kar traci bowiem sens, gdy nie można ich w praktyce wyegzekwować.
Często decyduje dobra wola
Wiceprezes Wyższego Urzędu Górniczego Piotr Wojtacha podkreślał, że z praktyki nadzoru górniczego wypływają nie zawsze i nie tylko negatywne wnioski.
- Niekiedy decydującym czynnikiem powodzenia postępowań koncesyjnych okazuje się po prostu dobra wola, racjonalne postawy partnerów po obu stronach, umiejętność dialogu ze społecznościami lokalnymi – mówił wiceszef WUG.
Krytyczne znaczenie dialogu
Przedstawiciele spółek wydobywczych przyznawali, że proces osiągania porozumień z mieszkańcami i władzami gmin objętych planowaną eksploatacją lub innym oddziaływaniem kopalń ma krytyczne znaczenie dla przyszłości operacji górniczych.
- W odróżnieniu od Śląska, doświadczamy wsparcia i wyjątkowo pozytywnej postawy samorządów na Lubelszczyźnie, które w górnictwie węgla kamiennego widzą ogromne perspektywy na rozwój lokalny – oceniał Artur Wasil, prezes LW Bogdanka.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
