Sukcesem zakończył się pierwszy etap starań o wpisanie Barbórki górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Narodowy Instytut Dziedzictwa zatwierdził sporządzony w Zabrzu wniosek. O tej inicjatywie Trybuna Górnicza i portal netTG.pl pisały od samego początku. Inicjatywa narodziła się w Zabrzu, w Muzeum Górnictwa Węglowego.
- Pielęgnowanie tradycji, przekazywanie ich z pokolenia na pokolenie umacnia śląską tożsamość. Aby budować przyszłość, rozwijać samorządy musimy pamiętać o naszych przodkach. Wpisanie Barbórki na tę prestiżową listę z pewnością zagwarantuje pamięć o górnikach, którzy przez wiele dekad ciężką pracą przyczyniali się do rozwoju całego regionu – podkreśla Małgorzata Mańka-Szulik, prezydent Zabrza.
Prezydent podziękowała osobom i instytucjom uczestniczącym w procesie uhonorowania Barbórki. Doceniła wsparcie i osobiste zaangażowanie abp Wiktora Skworca, wiceministra Grzegorza Tobiszowskiego, przedstawicieli branży górniczej, organizacji kościelnych i stowarzyszeń, które dało efekt, z którego można się dziś cieszyć.
Muzeum Górnictwa Węglowego przygotowując stosowne dokumenty przeprowadziło wiele działań. 21 kwietnia w Zabrzu depozytariusze - czyli ci, którzy Barbórkę celebrują, świętują i pielęgnują - podpisali wniosek o wpis tego zwyczaju na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Tego dnia w kaplicy św. Barbary 170 m pod ziemią odprawiona została msza święta. Następnie w Łaźni Łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza zorganizowało konferencję „Dziedzictwo niematerialne – lokalna tożsamość – wspólne dziedzictwo”, w której uczestniczyli górnicy, właściciele, dyrekcje i zarządy kopalń, administracja górnicza, duchowieństwo, związki zawodowe, stowarzyszenia, organizacje i samorządy lokalne miejscowości w których istnieje lub istniało górnictwo. Konferencja odbyła się pod patronatem Krzysztofa Tchórzewskiego, ministra energii.
- Bez względu na to, które elementy Barbórki są dzisiaj bardziej popularne od innych, wszystkie trzeba traktować jako dziedzictwo tego święta, ponieważ niezmiennie jest to dzień świąteczny górników i ich najbliższych. Jest także dziedzictwem Górnego Śląska, elementem tożsamości mieszkańców regionu – mówi Bartłomiej Szewczyk, dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego.
Muzeum pokazało we wniosku wszystkie aspekty kultu św. Barbary, jego różnorodność. Dzień Barbórki tradycyjnie zaczyna się od modlitwy pod obrazem lub rzeźbą świętej na cechowni. Po nim następuje uroczysty przemarsz do kościoła, gdzie odbywa się msza św. Potem uroczystości rodzinne, albo udział w karczmie piwnej. W latach 20. XX w. były to głównie spotkania rodzinne, wspólne zabawy. Karczmy piwne pojawiły się dopiero w l. 80.
W projekcie wniosku do Narodowego Instytutu Dziedzictwa czytamy, że Barbórka wpisała się w przestrzeń kulturową górników dzięki przekazom: pokoleniowemu i środowiskowemu. Stanowi nieodłączny element górniczej tożsamości pielęgnowany przy współudziale właścicieli, dyrekcji i zarządów kopalń, lokalnego Kościoła oraz stowarzyszeń, których przedstawiciele są aktywnymi uczestnikami obchodów. Uczestnictwo w uroczystościach daje górnikom nie tylko poczucie wspólnoty, ale także godności zawodowej, bowiem Barbórka ma wymiar zarówno duchowy jak i zawodowy. Obchody Barbórki nigdy nie wygasły, pomimo licznych zagrożeń wynikających ze ścisłego związku przemysłu z ekonomią i polityką. Zwyczaj tej był często praktykowany wbrew oficjalnej linii politycznej (np. w okresie III Rzeszy, w okresie Polski Ludowej), co świadczy o sile przekazu środowiskowego.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
zdjecie z kwk julian