Gaz łupkowy czeka na poszukiwaczy, eksploratorów, nowe prawo podatkowe i na zwyżki cen węglowodorów konwencjonalnych na rynkach światowych. I czeka pewnie na decyzje nowej siły politycznej, choć warto byłoby, aby politycy mieli jak najmniejszy wpływ na to, czy gaz łupkowy będzie w końcu w Polsce wydobywany, czy też tkwiąc w łupkach, będzie czekał na koniunkturę.
Ta ostatnia uwaga jest jak najbardziej na miejscu, bo to właśnie politycy przez ostatnich kilka lat, posługując się gazem łupkowym, wymalowali ludowi takie obietnice, że trudno było w nie uwierzyć. W efekcie czego społeczeństwo straciło wiarę w to, że w Polsce można gaz łupkowy wydobywać, czyli od euforii (polityków) do zwątpienia (obywateli).
Po zmianie władzy, może zmienić się również podejście do gazu łupkowego. Poprzedni rząd - naobiecywawszy, że wkrótce i dzięki przemysłowemu wydobyciu będziemy bogaci, niezależni itd. - schował głowę w piasek i uczynił odpowiedzialnymi za sprawę PIG, PGNiG, Orlen i Lotos, skłaniając ostatnią trójkę do inwestowania w poszukiwania gazu łupkowego. PIG ma nowego dyrektora, na razie pełniącego obowiązki. Ministerstwo Środowiska ma nowego Głównego Geologa Kraju. Prof. Mariusz Orion Jędrysek, bo o nim mowa, uważany jest za tego, który dał asumpt do pionierskich poszukiwań gazu łupkowego w Polsce. Długo w tej materii nie podziałał, a jego następcy, a ściślej rząd PO-PSL, mieli inne podejście do problemu i przedstawiali odmienne sposoby do osiągnięcia celu. Jest więcej niż prawdopodobne, że prof. Jędrysek wróci do swojej koncepcji, może nieco zmodyfikowanej.
Będą zmiany
Spodziewać należy się choćby zmian w ustawie o podatkach od węglowodorów. Zdaniem I zastępcy ministra środowiska te, które wymyślił rząd PO-PSL, miały wpływ na to, że zachodni potentaci zrezygnowali z poszukiwań. Główny Geolog określa te przepisy jako antyinwestorskie. Jak i kiedy zaproponuje rząd PiS, by były proinwestorskie, to się okaże. Jasne jest, że głos w tej sprawie Głównego Geologa Kraju będzie miał swoje znaczenie. Dlatego też należy spodziewać się nowelizacji Prawa geologicznego i górniczego. Nie tylko z uwagi na potrzebę skorelowania nowej polityki rządowej względem pozyskiwania węglowodorów niekonwencjonalnych, ale przede wszystkim dlatego, że PiS zawsze było krytykiem tej (powstającej przez pięć lat) ustawy.
Parokrotnie w tym roku PIG zapowiadał, że najpóźniej w grudniu przedstawi raport o polskich zasobach gazu w łupkach. Poprzedni zaprezentowano w marcu 2012 r. na podstawie próbek archiwalnych. Z końcem tego roku PIG miał zaprezentować "updateˮ z wykorzystaniem wyników pozyskanych z 70 odwiertów wykonanych współcześnie. Raport jest gotowy i wg informacji TG pokaże (choć nie to jest jego przesłaniem), jak politycy budowali zamki na łupkach. Czy jednak zostanie przedstawiony w grudniu? To nie jest takie pewne. Tym bardziej, że węglowodory to zagadnienie nie tylko geologiczne, ale i polityczne. Do końca roku niedaleko, więc zobaczymy, jaka będzie w tej mierze decyzja wiceministra Jędryska.
Nadzieja w Chińczykach
Trochę jednak powiało optymizmem w temacie. W ogólnym i konkretnym znaczeniu. Ogólnym: bo polskie doświadczenia w poszukiwaniu i rozpoznawaniu niekonwencjonalnych złóż gazu mogą służyć Europie, jak to określił prof. Pieńkowski, jako wielki projekt demonstracyjny. Konkretnym: bo poprzednik prof. Jedryska na urzędzie geologa nr 1, czyli Sławomir Brodziński, tuż przed końcem swojej misji odwiedził Chiny i podpisał umowę o współpracy, która będzie się w pierwszej kolejności dotyczyła poszukiwania i wydobywania węglowodorów niekonwencjonalnych, czyli m.in. gazu z łupków (pamiętajmy, że w ChRL wywiercono ok. 800 otworów poszukiwawczych). Sprawa ta, można w ciemno założyć, była także poruszana przez prezydenta Andrzeja Dudę w czasie jego listopadowej wizyty w Pekinie. Zatem skoro mamy zacieśniać współpracę gospodarczą z Chinami, to może ich firmy wypełnią lukę po międzynarodowych koncernach, którym w Polsce nie opłacało się szukać gazu łupkowego?
- Nasze przesłanie jest następujące: poszukiwania trzeba kontynuować, choć rozumiemy, że brak sukcesu komercyjnego zawęża to pole i oddala perspektywę przekroczenia magicznego progu 200 otworów. Mówimy tylko o gazie łupkowym, ale przecież jest jeszcze gaz zamknięty, metan zamknięty w zwięzłych i nieprzepuszczalnych piaskowcach, jest metan związany ze złożami węgla - mówił nam przed zmianami w strukturze władzy, prof. Pieńkowski.
Spis z natury
Z wypowiedzi prof. Jędryska wynika, że też podziela pogląd w kwestii potrzeby kontynuacji poszukiwań. "Stan inwentarzaˮ, przedstawiony z początkiem listopada przez Ministerstwo Środowiska, wygląda następująco: 31 października 2015 r. w Polsce obowiązywały 32 koncesje na poszukiwanie i/lub rozpoznawanie złóż węglowodorów, uwzględniające gaz z łupków. Koncesje te zostały udzielone na rzecz 10 polskich i zagranicznych podmiotów (koncesjonariuszy). Do 2 listopada 2015 r. koncesjonariusze wykonali 71 otworów rozpoznawczych.
To niewiele w porównaniu z rekordowym 2012 r., gdy udzielono 113 koncesji. Oznacza to, że przez trzy lata wygaszono 81 koncesji na poszukiwanie gazu łupkowego. Dziś najwięcej (po siedem) mają: Orlen Upstream, Shale Tech Energy oraz Lotos Petrobaltic (tu koncesje obejmują wyłącznie obszar morski). PGNiG zrezygnował z siedmiu koncesji i stracił miano lidera, gdyż obecnie ma cztery koncesje.
W latach 2012-2013 obszar objęty koncesjami wynosił 90 tys. km kw., co stanowiło blisko 30 proc. powierzchni Polski. Teraz ten obszar skurczył się do do 25,21 tys. km kw. (8,1 proc. powierzchni kraju).
Do 2 listopada 2015 r. koncesjonariusze wykonali 71 otworów rozpoznawczych, z czego 17 to otwory krzywione/poziome, a 54 - otwory pionowe. Trwa wiercenie jednego otworu - Wysin-3H na koncesji "Stara Kiszewaˮ w województwie pomorskim. Inwestorem jest PGNiG, a prace wykonuje spółka United Oilfield Service. W 2015 r. zakończono wiercenie tylko trzech otworów za gazem łupkowym (Pęclin-OU1, Rawicz 12SL-1 i Wysin-2H)ˮ - podaje resort na dedykowanej stronie internetowej (lupki.mos.gov.pl).
Tych otworów wiele nie było, a z pewności zbyt mało jak na powszechne oczekiwania. W 2010 r. - wywiercono trzy otwory, w 2011 r. - 12; w 2012 r. - 24; w 2013 r. - 14 i w roku 2014 - 15 otworów.
W części otworów wykonano zabiegi specjalne, mające na celu wstępną ocenę możliwości wydobycia gazu z łupków. Szczelinowanie hydrauliczne przeprowadzono w 25 otworach (w 37 proc. wykonanych), w tym w 12 otworach poziomych. Wykonano także dziewięć zabiegów mikroszczelinowania (DFIT - Diagnostic Fracture Injection Test). W 41 otworach nie wykonano dotychczas żadnych zabiegów specjalnych. W 2015 r. nie wykonano jeszcze żadnego zabiegu szczelinowania hydraulicznego ani mikroszczelinowania...
- Polskie łupki są trudne. To, że jest w nich gaz, to jeszcze nie wszystko. Nie ma ciśnień złożowych, łupki są bardzo zailone, przez co szczelinują się znacznie gorzej niż w USA. Musimy znaleźć sposoby, aby się do nich dobrać - mówił w rozmowie z TG prof. Grzegorz Pieńkowski z Państwowego Instytutu Geologicznego. Bo to, że gaz jest w łupkach, jest pewne.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
