Kopalnia „Pniówek” liczy sobie 35 lat, ale prace geologiczno-rozpoznawcze złóż węgla na jej obecnym obszarze górniczym prowadzono już na przełomie XIX i XX wieku.
Pierwsze otwory odwiercono w latach 1890-1909. Jeszcze przed I wojną światową, posiadające nadanie górnicze, Gwarectwo Księcia Pszczyńskiego planowało budowę kopalni na tym terenie. Ale na planach się skończyło.
Od 1956 roku, w związku z rozbudową Rybnickiego Okręgu Węglowego, rozpoczęto intensywne prace geologiczno- rozpoznawcze złoża otworami wiertniczymi, które z różnym nasileniem trwały do 1981 r. Pierwszy obszar górniczy na terenie, który należy obecnie do „Pniówka”, pod nazwą „Krzyżowice”, utworzono w 1962 r. Opracowany wówczas projekt zakładał budowę tam kopalni o modelu klasycznym, dwupoziomowym, o docelowym wydobyciu 15 tys. ton węgla na dobę. Roboty przygotowawcze rozpoczęto w drugim kwartale 1963 r. Zostały one jednak wstrzymane w lutym następnego roku, ze względu na ograniczenia nakładów na inwestycje górnicze. Jedną z przyczyn była propagowana wówczas teoria o tzw. „zmierzchu węgla.
Nowy projekt „Pniówka”
Do inwestycji wrócono w 1966 r. Powołano wówczas zespół ministra górnictwa i energetyki, który opracował nowy projekt koncepcyjny kopalni „Pniówek”, o modelu jednopoziomowym, z uwzględnieniem wysokiej koncentracji wydobycia wynoszącego 15 tys. ton węgla. Koncepcja ta została przyjęta w 1967 r. przez ówczesne Kolegium Ministerstwa Górnictwa i Energetyki.
Po odwierceniu 27 otworów w polu „Krzyżowice” i opracowaniu w 1968 r. dokumentacji geologicznej, w 1970 r. zapadła decyzja o rozpoczęciu budowy kopalni. W tym samym roku utworzono nowy obszar górniczy pod nazwą „Krzyżowice I” i przystąpiono do głębienia szybów. Wmurowanie aktu erekcyjnego budowy kopalni „Pniówek” nastąpiło 12 lipca 1971 roku. Drążenie przekopów na poziomie 580 m i 705 m rozpoczęto w 1972 r.
Kopalnia „Pniówek” była najważniejszą inwestycją w polskim górnictwie węgla kamiennego w latach 1966-1974. Realizowano ją przy skróconym cyklu, limitującym pierwsze wydobycie węgla, przez zastosowanie techniki nasuwań uprzednio zmontowanych obiektów, głównie wież szybowych. W sierpniu 1974 r. rozpoczęto eksploatację pokładu 359/1 w ścianie S-1, a rok później przystąpiono do eksploatacji pokładów 359/3 i 360/1. Oficjalnie kopalnia „Pniówek” uruchomiona została podczas uroczystości barbórkowych 4 grudnia 1974 r. Była jednostką produkcyjną z jednym ruchem wydobywczym, w kamiennym modelu udostępnienia pokładów na poziomie wydobywczym – 705 m i wentylacyjnym – 580 m.
Kopalnia posiada pięć szybów, z których trzy zlokalizowane są na terenie głównym. Główny transport dołowy stanowią w pełni zautomatyzowane przenośniki taśmowe, sprzężone ze zbiornikami wyrównawczymi węgla. Transport materiałowy do przodków ścianowych i wyrobisk korytarzowych odbywa się za pomocą kolejek podwieszanych. Wzbogacanie urobku prowadzone jest w Zakładzie Przeróbki Mechanicznej Węgla. Zweryfikowaną do poziomu 12,5 tys. ton na dobę zdolność wydobywczą, kopalnia osiągnęła w 1986 roku – 12 lat po uruchomieniu.
Wysokiej klasy węgiel koksowy
Złoże kopalni „Pniówek” jest udokumentowane do 1100 m. Wyróżnia się dużą zasobnością w węgle koksujące o bardzo dobrych parametrach, których jakość rośnie wraz z głębokością. Rozkład typów wskazuje na znaczną przewagę w złożu węgli ortokoksowych, typu 35.1 i 35.2. Stanowią one około 91 proc. zasobów bilansowych. Pozostałą wielkość stanowią węgle gazowo-koksowe typu 34.1 i 34.2 Udokumentowanych jest 21 pokładów bilansowych, w tym 17 przemysłowych. Miąższość pokładów wynosi od 1,3 do 5,5 m.
Zasoby węgla przewidziane do zagospodarowania w czasie ważności koncesji (do 2020 r.) wynoszą: zasoby bilansowe – 80 218 tys. ton, zasoby przemysłowe – 67 817 tys. ton, zasoby operatywne – 45 586 tys. ton.
Eksploatacja w kopalni „Pniówek” prowadzona jest systemem ścianowym, z zawałem stropu, z zastosowaniem zmechanizowanych kompleksów ścianowych. Zdolność wydobywcza limitowana jest głównie warunkami górniczo-geologicznymi. W złożu występują zaburzenia geologiczne, takie jak: tektonika, zmienne nachylenie pokładów i zaburzenie sedymentacyjne oraz zagrożenia naturalne.
W celu efektywnego wykorzystania maszyn i urządzeń, kolejne ściany w pokładzie projektuje się o podobnych parametrach. Eksploatacja prowadzona jest obecnie ścianami o średniej długości ok. 230-245 m, przy wybiegach ok. 700 m.
Kolejnym, kluczowym ogniwem procesu produkcyjnego kopalni, są roboty przygotowawcze. Dla zapewnienia planowanego poziomu wydobycia, miesięcznie drąży ponad 1000 metrów bieżących wyrobisk korytarzowych, wykorzystując do tego celu kombajny chodnikowe.
„Pniówek” jest kopalnią bardzo rozległą, z rozbudowaną siecią wyrobisk, co stanowi znaczne utrudnienie w realizacji transportu materiałów i ludzi na dole. W związku z tym kwestia transportu dołowego jest jednym z głównych elementów, wpływających na proces produkcyjny. Aby poprawić jego efektywność, od kilku lat jest stale modernizowany. Kopalnia posiada kolejki podwieszane spalinowe oraz kolejki spągowe spalinowe zębate. W maju 2007 r. kupiono Samojezdną Maszynę Górniczą „Excalibur”, która pozwoliła na zmniejszenie kosztów związanych z transportem sekcji i zabudową trasy transportu.
Zdolność wydobywcza netto kopalni „Pniówek” w latach 1996-2008 utrzymywała się na względnie stałym poziomie i wynosiła 12-15 tys. ton na dobę. Pozwalało to na wydobywanie ok. 3 milionów ton węgla rocznie. W grudniu 2006 r. kopalnia wydobyła 100-milionową tonę węgla.
Zawirowania organizacyjne
W 1982 r. nazwę kopalni zmieniono na KWK „XXX-lecia PRL”. Dwa lata później została włączona do powołanego wówczas Rybnicko-Jastrzębskiego Gwarectwa Węglowego. Kolejna zmiana organizacyjna nastąpiła w 1988 r., po utworzeniu Przedsiębiorstwa Eksploatacji Węgla „Południe”. Kopalnia stała się ponownie samodzielnym przedsiębiorstwem od 1 stycznia1990 r., po zlikwidowaniu tzw. PEW-ów. Dwa miesiące później wróciła do pierwotnej nazwy „Pniówek”. W 1993 r., w wyniku kolejnych przekształceń, została powołana Jastrzębska Spółka Węglowa SA. W jej skład weszła kopalnia „Pniówek”.
Kopalnia nadal się rozwija
Mimo że od uruchomienia „Pniówka” minęło 35 lat, kopalnia nadal jest rozwojowa. Obecnie realizowane są w niej zadania związane z budową poziomu 1000. Inwestycja ta została rozpoczęta w 1995 r. Aktualnie na poziomie 1000 wykonano 11 km bieżących wyrobisk kamiennych poziomych i pochyłych. W grudniu 2001 r. rozpoczęto pogłębianie szybu II z 871,7 m do głębokości 1040,1 m. Związane z tym roboty zostały zakończone 4 grudnia 2007 r. Obecnie trwa drążenie wyrobisk związanych z poziomem wentylacyjnym. W przyszłym roku ma się rozpocząć drążenie wyrobisk przyszybowych. Planuje się również rozbudowę poziomu 1000 w kierunku zachodnim oraz drążenie przekopu kierunkowego wschodniego, które związane jest z udostępnieniem pola „Pawłowice 1”. Wykonanie tych wyrobisk spowoduje wyeliminowanie w kopalni „Pniówek” po roku 2015 eksploatacji podpoziomowej.
Kolejne inwestycje, to planowane po 2015 r. rozpoczęcie pogłębiania szybu skipowego „Ludwik” oraz przedłużenie w nim wyciągu w przedziale północnym z poziomu 705 do poziomu 1000.
Przyszłość kopalni „Pniówek” wiąże się również z eksploatacją złoża „Pawłowice 1”, znajdującego się na terenie gmin Suszec i Pawłowice. Udokumentowane tam zasoby węgla do głębokości 1300 m wynoszą: zasoby geologiczne – 404,7 mln ton, zasoby bilansowe – 304,3 mln ton. Wielkość zasobów w części zachodniej złoża, wynikającą z analizy map zawartych w dokumentacji geologicznej, określono na 59,9 mln ton.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
