Kopalnia Murcki-Staszic zaprojektowała i realizuje jeden z największych projektów aktywnej profilaktyki tąpaniowej w historii polskiego górnictwa. Jest on związany z ponownym rozruchem ściany 3b-S. Została ona zaprojektowana na głębokości 1030 m. Będzie wybierana z zawałem stropu na wysokość do 3 m. Ze względu na duże zagrożenie tąpaniowe wprowadzono tam dobowe ograniczenie postępu do 3 m.
Największym polem eksploatacyjnym kopalni Murcki-Staszic jest pole „S”. Do pokładów zagrożonych tąpaniami zaliczono tam pokłady 501 i 510. Ich zasoby przemysłowe wynoszą 75 618 tys. t, co stanowi 19 proc. całkowitych zasobów kopalni. Eksploatacja w polu „S” prowadzona jest dwuskrzydłowo. W części północnej ścianą IIIa-S w pokładzie 501, a w części południowej ścianą 3b-S.
– Ściana 3b-S prowadzona w warunkach II stopnia zagrożenia tąpaniami, zaprojektowana została na głębokości ok. 1030 m. Chodzi o poprzeczny system wybierania z zawałem stropu na wysokość do 3,0 m w kierunku z zachodu na wschód. Jest eksploatacją odprężającą dla pozostałych warstw pokładu 510 i pokładu 501. Wybranie ściany 3b-S umożliwi prowadzenie dalszej eksploatacji w południowej części pola „S” w pokładach 501 i 510. Zasoby przemysłowe tej części złoża stanowią około 10 proc. przemysłowych zasobów kopalni – zwraca uwagę Damian Bera, kierownik Działu Górniczego w kopalni Murcki-Staszic.
Ściana z burzliwym przebiegiem
Eksploatacja ścianą 3b-S została uruchomiona 12 grudnia 2016 r. Jest najbardziej oddalonym od szybu II zjazdowego wyrobiskiem eksploatacyjnym. Z myślą o poprawie warunków pracy załogi zabudowano tam przenośniki do jazdy ludzi na długości ok. 3000 m. Zorganizowano także transport kolejką podwieszaną, co łącznie skróciło czas dojścia załogi do ściany o 35 min.
Dotychczasowa eksploatacja ściany miała bardzo burzliwy przebieg, głównie ze względu na zagrożenie tąpaniami. Do chwili obecnej w jej parceli wystąpiły dwa odprężenia górotworu oraz jedno tąpnięcie. Pierwsze odprężenie miało miejsce 23 lutego 2017 r. Powód: wstrząs sejsmiczny o energii 5×10 do 6 J. Kolejne zarejestrowano 5 września 2017 r. Tym razem spowodowane było wstrząsem sejsmicznym o energii 3×10 do 8 J. To najsilniejszy wstrząs zarejestrowany na Staszicu. Nie było innego wyjścia, jak tylko prowadzić aktywną i pasywną profilaktykę tąpaniową wraz z lokalizacją ognisk wstrząsów. Górotwór wciąż jednak był niespokojny.
Jak na złość 21 października 2017 r. ponownie wystąpił wstrząs sejsmiczny o energii 3×10 do 7 J.
– Spowodował tąpnięcie, którego skutkiem była istotna utrata funkcjonalności wyrobiska podścianowego – upadowej IV’b-S. Do czasu wystąpienia wstrząsu ściana 3b-S wykonała średnio około 536 m postępu. To sporo. Generalnie skutki wszystkich najmocniejszych zaistniałych wstrząsów obserwowano głównie w upadowej IV’b-S – wyjaśnia dalej Damian Bera.
Po tym zdarzeniu postęp ściany został wstrzymany. Na domiar złego pojawiło się kolejne zagrożenie. W wyniku postoju ściany prowadzonej w grubym pokładzie węgla zarejestrowano wzrost zagrożenia pożarowego. Rejon został otamowany.
Strzelania torpedujące
Dla dalszego, bezpiecznego prowadzenia wydobycia ścianą 3b-S kopalnia zaprojektowała i realizuje jeden z największych projektów aktywnej profilaktyki tąpaniowej w historii polskiego górnictwa. Podzielono go na dwa etapy.
Prowadzone były m.in. strzelania torpedujące skały stropowe znajdujące się nad pokładem 501 i 510 z wyrobisk przyścianowych i znajdujących się w nadległym pokładzie 501. Dzięki wykonanej upadowej XXIX a-s pojawiła się możliwość rozszerzenia zakresu aktywnej profilaktyki tąpaniowej z pokładu 501. Zgodnie z założonym projektem zaplanowano wyprzedzenie wynoszące minimum 300 m przed frontem ściany. Łącznie wykonano 118 strzelań torpedujących, zużywając łącznie 10196 kg materiałów wybuchowych.
– Dokładnie 28 lipca 2020 r. otrzymaliśmy decyzję nadzoru górniczego zezwalającą na wznowienie eksploatacji ścianą 3b-S. Postęp dobowy ze względu na zagrożenie tąpaniami został ograniczony do 3 m na dobę. Dla utrzymania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa w wyrobiskach przyścianowych wyznaczono strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami. Obecnie długość tych stref wynosi: w upadowej Vb-S – 100 m przed frontem, natomiast w upadowej IV’b-S, gdzie dotychczas występowały skutki zaistniałych wstrząsów – 250 m. Dodatkowo w upadowej IV’b-S wyznaczono odcinek z ograniczeniem ruchu załogi o długości 250 m, obejmujący odcinek wyrobiska przed strefą szczególnego zagrożenia tąpaniami. W całym rejonie ściany 3b-S użyliśmy po raz pierwszy systemu automatycznej ewidencji załogi „PORTAS”. Pozwala on precyzyjnie ustalić miejsce przebywania pracowników. To świetne rozwiązanie. W przypadku przekroczenia dopuszczalnego limitu załogi przebywającej w wyznaczonych strefach powoduje wyłączenie kombajnu ścianowego – zwraca uwagę sztygar Dawid Szczur z oddziału G4, kierujący pracą na tym trudnym odcinku.
Od chwili uruchomienia ściany kontynuowana jest profilaktyka aktywna. 5 sierpnia br. odpalenie 141 kg materiału wybuchowego, w dwóch otworach torpedujących wykonanych z upadowej XXIXa-s, sprowokowało dwa wstrząsy o energii 8×10 do 6 i 5×10 do 6 J. Ich skutki uwidoczniły się w upadowej IV’b-s. Były to dotychczas największe wstrząsy sprowokowane prowadzoną profilaktyką.
– Zgodnie z Projektem Technicznym Eksploatacji pokładu 510/III ścianą 3b-S, w trakcie jej prowadzenia będziemy kontynuować strzelania torpedujące oraz wstrząsowe z frontu ściany, wyrobisk przyścianowych oraz dostępnych wyrobisk w pokładzie 501. Do końca wybiegu planujemy wykonać jeszcze około 350 strzelań, zużywając do tego około 30 000 kg materiału wybuchowego – wylicza Dawid Szczur.
W celu umożliwienia dalszej eksploatacji południowej części pola „S” kierownictwo kopalni Murcki-Staszic ściśle współpracuje z przedstawicielami jednostek naukowo-badawczych. Ten niespotykany dotychczas projekt z zakresu aktywnej profilaktyki tąpaniowej przebiega również pod ścisłą kontrolą nadzoru górniczego dla zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa załogi. Dotychczasowa historia eksploatacji ściany 3b-S uczy pokory i inspiruje do szukania nowych rozwiązań z zakresu aktywnej i pasywnej profilaktyki.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
1030? A nie 900?
Dobrze prawisz. Na 3 b-S to więcej ten materiał wybuchowy do profilaktyki kosztuje niż ten węgiel z niej warty.
Jak ta jest najtrudniejsza to jaka byla sc 2bs ktora byla jeszcze dalej i ruszala z poz 1030 wielokrotnie zatrzymywana z dwukrotnym zapaleniem metanu Na poczatku bez kolejki do przewozu ludzi i jazda ludzi tylko Pioma jak nie bylo zakazu.