Wszystko to wiąże się z tzw. podwykonawcami. Dziś usługowych firm górniczych dla potrzeb prowadzonych robót w kopalniach rud miedzi jest kilka, a może nawet kilkanaście. Wśród nich są takie, które mają dużą praktykę i doświadczenie. Te się najbardziej cenią, bo znają swoją wartość i chcą bezpiecznie zarobić.
Obok nich powstają jednak konkurencyjne, nowe przedsiębiorstwa, które dopiero startują w tego rodzaju usługach. Mają największe powodzenie. Choćby dlatego, że w całym przemyśle miedziowym obowiązuje pierwsza zasada przetargu: najniższa cena.
Teoretyczna jakość tych usług z założenia dla wszystkich firm jest taka sama. Podczas gdy rzeczywistość jest dokładnie odwrotna. Uprawnieni pracownicy bywają zatrudnieni tylko na papierze, na co zgadzają się za marne grosze wynagrodzenia. Ich zastępcy są tylko przyuczeni i wykonują swoją robotę za jeszcze mniejsze pieniądze.
W ten sposób zaniżając wszystkie wymagania można w przetargu pobić renomowanych konkurentów. Wszyscy o tym wiedzą, bo to wygodne. Roboty wykonuje się możliwie tanio, a że nie wszyscy je przeżyją, to już ich ryzyko. Ich sprawa.
Kiedy pierwszy raz pełniłem dyżur wypadkowy w kopalni, nie mogłem pojąć, jak to się stało, że zgłoszono mi wypadek śmiertelny górnika, który został zabity odłamkami skalnymi podczas odpalania przodka. Przecież załoga na czas strzelania jest usunięta z całego zagrożonego obszaru. Wszystkie do niego dojścia są pilnowane i nikt nie może tam wejść...
Prowadzone śledztwo ujawniło, że cała ta dyscyplina, instrukcje były zwyczajnie ignorowane. Odpowiedzialni za odpalenie przodków strzałowi, kiedy dozór wyższy wyjechał już na górę, wyjęli pół litra i raczyli się nim opowiadając dowcipy. W trakcie libacji ktoś z nich się oddalił, aby sprawdzić przodek, w tym czasie został on odpalony przez jego kolegów.
Plan wydobycia jest najważniejszy. Od tego zależą nagrody, premie i awanse. Tempo dostaw, robót i załadunku musi być utrzymane. To, że ludzie tego tempa nie wytrzymują, nikogo nie interesuje. Pracy tej towarzyszy stres spowodowany nie zawsze zabezpieczonym stropem, wysoką temperaturą i tropikalną wilgotnością. Następuje szybkie zmęczenie, rozproszenie uwagi, napady senności.
Przodków po wybraniu urobku nie zdąży się zakotwić, a już trzeba wiercić nowe otwory strzałowe. Nie ma czasu na sprawdzenie pozostawionych niewypałów. Nawiercenie każdego z nich jest na ogół tragiczne. Rozrywający się ładunek ma skutki granatu rozrzucającego z ogromną siłą drzazgi skalne, które jak karabinowy pocisk przebijają plastikowy kask.
Wszyscy pracuja w ogromnym napięciu. Wrażliwi nie mają co tu robić. To nie jest zakład dla dobrze wychowanych panien. Skutek tego jest taki, że górnik zwraca bardziej uwagę na przełożonego, niż na otoczenie.
Oto wczesnym rankiem jedzie pierwszy pociąg na oddział. Na łuku przekopu transportowego maszynista zauważa, że zawsze otwarta w tym miejscu brama wentylacyjna tym razem po nocnych robotach spawalniczych jest zamknięta. Ma do wyboru: albo uderzyć lokomotywą w bramę i ją zdemolować, albo wyskoczyć i zdążyć ją otworzyć. Oczywiście wybiera to drugie rozwiązanie, bo pierwsze zostanie ukarane. Wyskakując z lokomotywy potyka się na brakującej w tym miejscu płycie ścieżki dla pieszych i wpada pod własną lokomotywę, która odcina mu głowę.
Za symbol klimatu, jaki panuje w Zagłębiu Miedziowym, można uznać kościół położony w centrum budynków Biura Zarządu KGHM, który zamieniony został na halę bokserską. W miejscu ołtarza ustawiono ring.
O ile w czasach PRL było to jakoś wytłumaczalne przez państwową ateizację, o tyle po roku 1989 stawało się coraz bardziej rażące. Kilkaset metrów obok wybudowano jeden z najnowocześniejszych stadionów sportowych w Polsce. Jednakże dla bokserów zabrakło w nim miejsca. Na dawnym kościele zachowały się jeszcze symbole religijne. Do końca drugiej wojny światowej obiekt ten służył swoim sakralnym celom. Stacjonujące tu wojska ZSRR dokonały jego dewastacji, która w jakiś sposób nadal kontynuowana jest przez wszystkie zarządy KGHM.
Kościół ten jest symbolem pewnej kultury, która - owszem - na zewnątrz prezentuje się w garniturach i białych koszulach, ale wewnątrz bywa już różnie. Może jednak nie całkiem tak jest, bo dotacji na różne cele religijne, społeczne, charytatywne, dobroczynne i kulturalne KGHM nie żałuje. Niejeden obiekt z pieniędzy miedziowej firmy został odnowiony, ocalony i wyremontowany od podstaw. Jednakże wydaje się, że robiono to więcej dla własnej chwały i reklamy, niż z uzewnętrznionej potrzeby troszczenia się o kulturę.
W 1998 roku prezes tej instytucji, chlubiący się dyplomem paryskiej Sorbony, nakazał zniszczyć kilkadziesiąt tysięcy tomów biblioteki technicznej KGHM. Jako uzasadnienie podano oszczędności na kilku etatach bibliotekarek oraz jej nienowoczesny charakter. Miejscowa gazeta napisała, że: „w dobie internetu, połączeń satelitarnych, faksu i powszechnego dostępu do telefonii komórkowej, jej istnienie było niemal symbolem zacofania i ciemnogrodu”.
Ta stanowcza decyzja spotkała się z powszechnym poparciem ze strony załogi i wszystkich związków zawodowych. Może dlatego, że każdy zainteresowany książką mógł wybrać, co mu się podobało, a wszystko za darmo. Co pozostało, wywieziono ciężarówkami na makulaturę.
Kult odświętnej tradycji istnieje. Barbórka. Karczma piwna. Babski comber. Skoki przez skórę. Mundury z odznaczeniami. To wszystko jest. Owszem - kopalnie musieli budować fachowcy. Byli oni tu szefami, projektantami i kierownikami całej operacji. Tej kadry przybyłej tutaj głównie z Górnego Śląska i z sąsiedniego „Konrada” (obecnie zatopiona kopalnia w Iwinach koło Bolesławca) było jak na lekarstwo.
Dziesiątki tysięcy zatrudnionych tu ludzi po raz pierwszy na oczy widziało czym jest kopalnia. Wykruszającą się starą kadrę zastępowali miejscowi ludzie, dla których najczęściej była to pierwsza i ostatnia praca po studiach. W ten sposób miedziowe zagłębie stawało się coraz bogatszą prowincją kulturalną, mentalną i zawodową.
Skutkiem tego procesu stał się też brak autorytetu kadry wśród załogi górniczej. Stąd bierze się niezwykła siła tutejszych związków zawodowych, które na każde swoje wezwanie gotowe są zorganizować strajk generalny. Prowadzona jest gra między dyrektorami, a pracownikami. Kto kogo lepiej wykiwa, kto kogo lepiej oszuka? W tej atmosferze wiadomo, że wszelkie przepisy są po to, aby je umiejętnie i „chytrze” omijać.
W sytuacjach krytycznych nie stanowi problemu niszczenie dowodów itp. itd. Kto sprytniej to zrobi, jest nagradzany. Kto się nie umie znaleźć w tej sytuacji, bierze cięgi za siebie i za innych. Wszystko to powoduje, że coraz częściej zagłębie wydobywa nie tylko rudę miedzi, ale też śmierć. Tej jednak ani oszukać ani przechytrzyć jeszcze nikomu się nie udało.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Wbrew pozorom o bezpieczeństwie w górnictwie decydują nie tylko urzządzenia, ale i ludzie. Od ich poziomu odpowiedzialności, wykształcenia, praktyki, spostrzegawczości, ale też i odwagi oraz przekonania o słuszności w swoim postępowaniu bardzo wiele zależy. Najgorzej jest włąśnie z odwagą, bo bardzo łatwo jest znaleźć się za bramą, a tego nikt nie chce. Atmosfera zastraszenia, premiowania kunktatorów i lizusów jest elementem swoistego terroru w górnictwie podziemnym, którego funkcjonowaniem są zainteresowane władze kopalni. Bo to najprostsze, krzyknąć, rozkazać, polecić i egzekwować niezależnie od skutków. Po prostu górnictwo musi wymienić swoje kadry kierownicze na ludzi bardziej odpowiedzialnych za innych, a nie tylko egoistycznie pilnujących własych interesów. Po za tymi interesami nic się nie liczy. Tak naprawdę nie liczą się też ludzie, którzy wykonując polecenia bezwzględnych przełożonych płacą za to życiem. Jest to generalnie temat "tabu", bo zawsze za wypadki najlepiej zwalać winę na "ślepe siły natury".
Jest jak jest i każdy to widzi. Wydatki na bezpieczeństwo kuleją wszędzie w Polsce ale w firmie o takiej renomie jak KGHM ? Zarząd powinien się spalić ze wstydu. Ludzie , którzy znają się na BHP zgodnie stwierdzają, że systemy wspomagania tzw. bezpieczną pracę w KGHM to antyki z innej epoki. co się robi w kierunku prewencji wypadkowej?
Górnictwo rud miedzi jako tako znam z autopsji, natomiast pozostałe górnictwo i przemysł znam tylko z przypadkowych obserwacji, co nie uprawnia mnie do poszerzania tych uwag na całą polską gospodarkę. Pisząc o jakimś problemie staram się w miarę moich możliwości mieć jak najbardziej wiarygodne informacje. Na temat KGHM po ćwierć wieku pracy w kopalniach rud miedzi mam wiele informacji z których korzystam pisząc na ten temat. Być może, ze górnictwo węgla tez cierpi na podobne patologie. Nie pisze nic na ten temat, bo dużo słabiej je znam niz KGHM. Nie sądzę jednak, aby na Górnym Śląsku w centrum miasta i wśród bdynków zajmowanych przez władze górnicze z premedytacją dopuszczono do permanentnej profanacji kościoła. Myslę, ze i w innych branżach jest to tez bardzo mało prawdopodobne. Podczas gdy w KGHM jest to hit i to niezaleznie od tego, kto tu jest u władzy!
Panie Adamie. Ma Pan racje krytykując patologie w KGHM, ale myślę, że ten stan rzeczy to przywara naszego całego górnictwa a może i nawet wielu innych gałęzi gospodarki. Myslę, że górnictwo węgla nie jest oderwane od takich przypadków.