Kompleksowy system lokalizacyjny to nie SF

- Mogę podać przykład jednej kopalni, która dysponuje kompleksowym systemem lokalizacyjnym. To kopalnia Pniówek z JSW. Tam ten system działa już kilka lat. Został właśnie rozbudowany do takiego etapu, że środki transportu, nawet pojedyncze wozy, mogą mieć mobilne czujniki lokalizacyjne - wyjaśnia Trybunue Górniczej MIROSŁAW KRZYSTOLIK, zastępca dyrektora Departamentu Energomechanicznego Wyższego Urzędu Górniczego.

Wyższy Urząd Górniczy od 2013 r. zabiega o to, by systemy lokalizacji pracowników w niektórych zakładach górniczych był obowiązkowy. A w drugiej kolejności monitoringiem miałby być objęte urządzenia i maszyny...
Zostały opracowane nowe przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Są tam pewne zapisy co do wyposażenia pracowników w systemy lokalizacji, ale nie nakładają one obowiązku ich stosowania. Ten wybór pozostaje nadal w kwestii decyzji kierownika zakładu górniczego. W różnych zakładach występuje zróżnicowane zagrożenie. Nie ma sensu, by taki obowiązek dotyczył całego górnictwa jako takiego, jednak dobrze byłoby, gdyby w tych zakładach, w których zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników jest spore, np. w większości kopalń węgla kamiennego i w części zakładów górniczych wydobywających rudy miedzi skupionych w spółkach, pomyślano o unifikacji tych rozwiązań. To jest bardzo ważne, bo umożliwia obniżenie kosztów wprowadzenia takiego systemu do użytkowania.

Pan mówi o kosztach. Systemów lokalizujących mamy sporo na rynku. Można pokusić się na podanie kosztów ich wdrożenia na przykładzie hipotetycznego zakładu górniczego?
Nie, to nie jest możliwe. Nie sposób wyliczyć, że wprowadzenie systemu dla jednego zatrudnionego kosztowałoby tyle a tyle. To wszystko zależy od zakładu górniczego, od liczby zatrudnionych pracujących w tzw. zagrożonych miejscach. Jest naturalną rzeczą, że systemy lokalizacji, które pracownik przenosi ze sobą, potrzebują jakiegoś zasilania. Na pierwszy rzut oka widać, że osobista lampa górnicza jest dziś najlepszym źródłem zasilania lokalizatora. Idzie więc o wyposażenie lamp w dodatkowe, zmodyfikowane nadajniki lokacyjne. Dopiero po tym następuje budowa infrastruktury. Ona nie musi być od razu wybudowana. Najważniejszy jest ten pierwszy etap: lokalizator w lampie. Taka zmodyfikowana lampa kosztuje ok. 350 zł. Infrastrukturę można budować stopniowo. Inaczej mówiąc: inwestycja jest rozłożona w czasie i na raty.

WUG, propagując systemy lokalizujące, wymienił ich dwa lata temu trzynaście. Pewnie jest ich jeszcze więcej, nieważne. Ważne jest, jak wybrać ten najlepszy. Przetarg, kryterium ceny...
Takie zakupy i w takim wymiarze odbywają się poprzez przetargi. Prawa nie mamy zamiaru zmieniać. W projektowanej wersji przepisów, powtarzam, nie nakłada się obowiązku stosowania systemów lokalizacyjnych. W niektórych zakładach, w których skala zagrożenia jest niewielka, takie systemy nie są konieczne. A w innych, gdzie zagrożenie nie jest teoretyczne, powinny mieć one zastosowanie.

To znaczy gdzie?
Tam, gdzie istnieje możliwość odcięcia pracowników, tam, gdzie jest zagrożenie tąpaniami, wstrząsami czy wybuchem metanu lub pyłu węglowego, pożarami oraz wyrzutami.

Ale lokalizacja ludzi i sprzętu to nie jest wyłącznie kwestia bezpieczeństwa. To także działanie z zakresu ekonomii...
Tak, dzięki lokalizacji można lepiej zarządzać zakładem, bo przy pomocy tego samego systemu można monitorować np. transport materiałów, transport ludzi. Dzięki systemowi wie się, gdzie się znajduje materiał, czy dojechał na miejsce przeznaczenia itp.

Załóżmy, że w danej kopalni pracownicy są wyposażeni w system lokalizacji. Jakie z tego wypływają także korzyści ekonomiczne?
Wiadomo, który pracownik jest najbliżej miejsca wystąpienia awarii. I można takiego pracownika skierować do jej usunięcia, a nie kogoś, komu zajmie to dużo czasu. Przełożenie na ekonomię jest oczywiste.

Konstrukcja takich lokalizatorów do pracy w warunkach, dajmy na to, zagrożenia metanowego najwyższej kategorii musi być szczególna...
Cały system w takim przypadku musi być przeciwwybuchowy. Obecnie doszliśmy do takiego wysokiego poziomu w tej technice, że dziś lampa górnicza osobista jest urządzeniem grupy I kategorii M1, przystosowanym do pracy w dowolnej koncentracji metanu lub pyłu węglowego, nawet w stężeniach uznanych za wybuchowe.

Choćby z racji wymogów technicznych, które systemy lokalizacyjne muszą spełnić, nie są tanie. A dziś w górnictwie węgla kamiennego, i już nawet rud miedzi, trzeba liczyć się z wydatkami. Jeśli dziś cenie tony węgla jest ok. 20 zł nakładów na bezpieczeństwo pracy, to o ile by one wzrosły, gdyby systemy lokalizacyjne były obowiązkowe?
Mogę podać przykład jednej kopalni, która dysponuje kompleksowym systemem lokalizacyjnym. To kopalnia Pniówek z JSW. Tam ten system działa już kilka lat. Został właśnie rozbudowany do takiego etapu, że środki transportu, nawet pojedyncze wozy, mogą mieć mobilne czujniki lokalizacyjne. Tam na powierzchni jest pełna prezentacja, gdzie jest materiał, gdzie jest środek transportu, jak jest wykorzystywany w danym czasie. Można bez problemu skontaktować się z odpowiednią osobą na dole i zarządzać efektywnie transportem. Po tych kolejnych wdrożeniach okazało się, że ceny tych elementów radiowo-nadawczych, praktycznie identycznych z tymi montowanymi w lampach górniczych, spadły o ponad połowę. Tu pan ma poniekąd odpowiedź na pytanie o koszty. Wdrożenia powodują ich obniżenie. W skali kopalni Pniówek kompleksowe wdrożenie systemu to inwestycja wartości kilkunastu milionów złotych.

Słyszy się, że Katowicki Holding Węglowy chce zainwestować w taki system...
W KHW w większości rejonów prowadzi się eksploatację w warunkach zagrożenia, o czym mogliśmy się nie tak niedawno niestety przekonać. Trudne warunki, coraz mniej zatrudnionych, więc dzięki systemowi łatwiej zlokalizować fachowca, np. elektryka czy ślusarza, bo ich widać, z imienia i nazwiska, najzwyczajniej na ekranie w dyspozytorni. To wszystko da się przeliczyć na pieniądze, tyle że inwestycja zwraca się nie za miesiąc czy za rok, ale za kilka lat, nawet do dziesięciu.

A czy da się własnymi siłami spółki stworzyć taki system?
Raczej to nie jest możliwe. To jest wysublimowana technika radionadawcza z elementami przeciwwybuchowości, kompatybilność elektromagnetyczna itd. Firmy, które oferują takie systemy, nie pracują nad nimi od wczoraj.

Ta technika polskiej produkcji jak ma się do światowych rozwiązań?
Nie ma się czego wstydzić. Jest na światowym poziomie. Jeśli już jesteśmy przy tym, to powiem jeszcze, że w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju pracuje się nad bezprzewodową łącznością radiową dla ratowników.

O co chodzi w tym projekcie?
Bezprzewodowa łączność radiowa dla ratowników umożliwia komunikację pomiędzy zastępowym a członkami zastępu ratowniczego oraz z bazą ratowniczą. Nie chcę wchodzić w techniczne szczegóły projektu, ale jego celem jest stworzenie systemu łączności, który nie byłby tak zawodny, jak obecnie stosowany, oparty na łączności przewodowej. W tym systemie nie chodzi tylko o to, by ratownicy byli w ciągłej i niezakłóconej łączności. On także monitoruje funkcje życiowe, np. puls uczestniczącego w akcji. W przyszłości może być więc on używany przez "zwykłych" górników. Zresztą może być używany nie tylko w górnictwie, ale także w sytuacjach takich jak ratowanie ludzi po trzęsieniach ziemi, katastrofach budowlanych itp. I to nie jest, jakby mogło się wydawać, science fiction, bo projekt zbliża się ku końcowi. Potem tylko będzie pora na wdrożenia wypracowanych rozwiązań.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.