W Polsce, gdzie wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55–64 lata należy do najniższych w Europie, konieczne są pilne działania ograniczające dyskryminację ze względu na wiek oraz wspierające dojrzałych pracowników w utrzymaniu aktywności zawodowej. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy (CIOP-PIB) został wyróżniony nagrodą “DNA - bo pomaganie mamy w genach” za realizację kampanii informacyjnej pn. „Siła Wieku”, której celem jest wsparcie osób 50+ na rynku pracy, przełamywanie stereotypów dotyczących pracowników z tej grupy wiekowej oraz promowanie dbałości o zdrowie, jako niezbędnego warunku utrzymania długiej aktywności zawodowej. Nagrodę odebrała podczas gali Agnieszka Szczygielska, dyrektorka Instytutu.
Starzenie się społeczeństwa: dane, które zmieniają rynek pracy
Zmiany demograficzne coraz silniej wpływają na rynek pracy. W Polsce udział osób w wieku 60+ wyniósł w 2020 roku 25,6%, a do 2050 roku prawdopodobnie osiągnie ok. 40% populacji. Podobne tendencje obserwuje się w krajach rozwiniętych — w państwach OECD udział osób w wieku 45–64 lata w populacji produkcyjnej wzrósł z 28% w 1990 roku do 40% w 2023 roku.
Dane GUS pokazują, że w 2023 r. co czwarta osoba w wieku produkcyjnym przekroczyła 50. rok życia. Liczba 50-latków aktywnych na rynku pracy stale rośnie i do 2030 roku może stanowić nawet jedną trzecią osób aktywnych zawodowo. W tej sytuacji kluczowym wyzwaniem jest utrzymanie aktywności zawodowej Polek i Polaków w okresie przedemerytalnym i emerytalnym.
Ageizm w zatrudnieniu: twarde liczby
Mimo rosnącej liczby pracowników 50+ stereotypy i dyskryminacja ze względu na wiek wciąż są wyraźne: osoby w wieku przedemerytalnym są mniej chętnie zatrudniane niż te z innych grup wiekowych. Badanie Polskiego Instytutu Ekonomicznego pt. „Ageizm w Polsce” pokazuje, że aż 9 na 10 aplikacji pracowników 50+ pozostaje bez odpowiedzi, a kandydaci ci poszukują pracy średnio o pół roku dłużej od młodszych.
- W świetle naszych badań i danych rynkowych widzimy, że ageizm na rynku pracy nie jest abstrakcyjną teorią, lecz realnym zjawiskiem wpływającym na decyzje pracodawców i sytuację zawodową tysięcy osób - tłumaczy Agnieszka Szczygielska, dyrektorka CIOP-PIB.
- Potrzebne są konkretne, systemowe rozwiązania, np. elastyczne formy zatrudnienia, dbałość o jakość miejsc pracy i o zdrowie pracowników, programy edukacyjne oraz szerokie działania informacyjne skierowane do pracodawców. W warunkach starzejącego się społeczeństwa zmiana podejścia do pracowników jest inwestycją w stabilność rynku pracy i bezpieczeństwo ekonomiczne, a w wielu sektorach już wkrótce może okazać się koniecznością - dodaje dyrektor CIOP-PIB.
Utrzymanie pracowników 50+ na rynku pracy przynosi wymierne korzyści gospodarce i organizacjom. Pozwala ograniczyć niedobory kadrowe w warunkach malejącej liczby osób młodych na rynku pracy, wzmacnia ciągłość doświadczenia w firmach, stabilizuje rozwój gospodarczy oraz sprzyja inwestycjom w technologie poprawiające wydajność pracy. To także realne wsparcie sektora publicznego, w którym pracownicy 50+ stanowią znaczącą część zatrudnionych.
Zdrowie i profilaktyka: fundament długiej aktywności zawodowej
Kluczem do utrzymania jakości i efektywności pracy w starszym wieku jest dobry stan zdrowia oraz odpowiednia aktywność fizyczna i psychiczna. Pogarszające się zdrowie bywa jednym z głównych ograniczeń kontynuacji pracy, dlatego istotna jest profilaktyka oraz środowisko pracy wspierające zdrowie i dobre samopoczucie. Może to realnie wydłużać czas zatrudnienia pracowników zbliżających się do wieku emerytalnego.
Jak wskazuje Tomasz Witaszek, specjalista medycyny stylu życia, po pięćdziesiątce szczególnie istotne są badania, które mogą wykryć nowotwory we wczesnym stadium. Należą do nich: kolonoskopia w ramach programu przesiewowego raka jelita grubego; mammografia co 2 lata u kobiet oraz cytologia co 3 lata lub nowocześniejszy test HPV HR z genotypowaniem co 5 lat.
Z badań CIOP-PIB wynika, że działaniami, które najczęściej podejmują pracodawcy w zakresie ochrony zdrowia pracowników są: dofinansowanie opieki zdrowotnej, dofinansowanie do wypoczynku oraz dostosowywanie stanowisk pracy do możliwości fizycznych pracowników.
Ponad połowa pracodawców diagnozuje potrzeby pracowników w zakresie zdrowia i robi to drogą indywidualnych rozmów. Prawie 70% prowadzi następnie ewaluację podejmowanych działań. Pracodawców do podejmowania działań na rzecz zdrowia pracowników motywuje przede wszystkim ich niższa absencja chorobowa oraz wyższa efektywność, a płynącą z tych działań zaletą jest dodatkowo zadowolenie pracowników, większa ich motywacja do pracy oraz lepsza zdolność do pracy.
Kampania „Siła Wieku” – przełamywanie mitów i realne wsparcie
W ramach kampanii powstała strona internetowa silawieku.com, na której ambasadorzy przedsięwzięcia przekonują, że wiek 50+ to nie przeszkoda, a atut — zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. „Zdrowy pracownik w wieku 50+ to lojalność, mniejsza absencja i know-how, dlatego warto w firmie wdrożyć proste programy prozdrowotne” – mówi Mateusz Kusznierewicz, złoty medalista z Igrzysk Olimpijskich w Atlancie i ambasador kampanii.
Kampania koncentruje się na trzech kluczowych obszarach: przełamywaniu stereotypów dot. pracowników 50+, dbałości o ich zdrowie fizyczne i psychiczne oraz rozwoju zawodowym.
W tym ostatnim szczególnie ważne są także kompetencje cyfrowe. Badania CIOP-PIB pokazują, że obawy pracodawców w tej sprawie są często nieuzasadnione — 64% pracowników 50+ korzysta codziennie z technologii informacyjnych, a ponad 70% używa komputerów w pracy.
Z badań zrealizowanych przez CIOP-PIB wynika, że starsi pracownicy są otwarci na zdobywanie nowych kompetencji. Z poglądem, że „uczenie się jest potrzebne w każdym wieku” zgodziło się 86% badanych, a jednocześnie 78% przedstawicieli tej grupy chciałoby uczestniczyć w szkoleniach. Biorąc pod uwagę preferowaną tematykę szkoleń starsi pracownicy wskazywali głównie kursy językowe, a pod kątem metod szkolenia preferowali te oparte na ćwiczeniach z danej dziedziny.
Na pozytywne efekty nauki nowych kompetencji wskazuje z kolei Adrianna Sobol, psycholog, psychoonkolog, założycielka platformy „Zdrowie zaczyna się w głowie”. – Uczenie się nowych rzeczy to nie tylko sposób na samorozwój i poszerzanie horyzontów. Zdobywanie umiejętności – niezależnie, czy chodzi o kurs językowy, taniec, czy obsługę nowych technologii – przynosi też realne korzyści dla mózgu: wspiera funkcje poznawcze, zwiększa odporność psychiczną i poprawia samopoczucie na co dzień– wyjaśnia zaangażowana w kampanię ekspertka.
Również stereotyp o „nadmiernej absencji” nie znajduje potwierdzenia w statystykach: dane ZUS za I kwartał 2025 r. wskazują, że najwyższą absencję chorobową notuje się w grupie 30–39 lat, a 50-latkowie są dopiero na trzecim miejscu.
W części skierowanej do pracodawców kampania podkreśla znaczenie doświadczenia i kompetencji 50-latków oraz rolę różnorodności wiekowej w zespołach. Pokazuje także, jak wspierać rozwój zawodowy i zdrowie dojrzałych pracowników. Aby 50-latkowie mogli pracować efektywnie i dłużej, firmy powinny łączyć trzy obszary: ergonomię i dobre warunki pracy, elastyczną organizację czasu i zadań oraz realne wsparcie rozwoju, w tym rozwoju cyfrowego. To rozwiązania proste, ale przynoszące korzyści zarówno pracownikom, jak i całej organizacji - mówi Agnieszka Szczygielska, dyrektorka CIOP-PIB.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
