Ministerstwo Klimatu i Środowiska Lasy zapoczątkowało pilotażowy proces wyznaczania lasów o wiodącej funkcji społecznej wokół czternastu polskich miast: Bielska-Białej, Gdańska-Gdyni-Sopotu, Katowic, Kielc, Krakowa, Łodzi, Poznania, Szczecina, Torunia-Bydgoszczy, Warszawy, Wrocławia. W sumie w Śląskiem dziękujemy, ale… od pół wieku mamy coś znacznie lepszego – dar leśników dla górników. A nazywa się to Leśny Pas Ochronny GOP.
W jego ramach powstały parki i rezerwaty przyrody, takie jak: Park Krajobrazowy Orlich Gniazd, Tenczyński Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, Katowicki Park Leśny, zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Uroczysko Buczyna”, rezerwat przyrody Las Murckowski i rezerwat przyrody Ochojec.
Jeśli chodzi o zieleń, z lotu ptaka województwo śląskie wygląda imponująco. W latach 50. i 60. XX wieku to nie było normą.
Jednym ze środków zmierzających do „polepszenia warunków bytowania ludności Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego” była uchwała Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z 27 czerwca 1968 r. o utworzeniu i zagospodarowaniu Leśnego Pasa Ochronnego dla potrzeb rekreacyjno-wypoczynkowych mieszkańców aglomeracji. Słowem, leśnicy dostali zadanie, by stworzyć warunki odpoczynku dla ciężko pracujących górników, hutników i pracowników innych branż.
Pas, jaki wtedy powstał, należy do największych zielonych pierścieni w Europie. Jest większy niż podobne kompleksy wokół Paryża, Londynu czy Moskwy. To na nim był wzorowany w latach 70. Warszawski Zespół Leśny, a nawet zielony pierścień wokół Nowego Jorku.
Jego ojcem chrzestnym był wojewoda gen. Jerzy Ziętek. To on przekonał stolicę do tego pomysłu. Podkreślił rolę leśników w ochronie środowiska naturalnego, kładąc jednak nacisk przede wszystkim na aspekt zdrowotny, klimatyczny i turystyczny. Tym bardziej, że coraz częściej słychać było głosy również w stolicy, że powietrze na Śląsku już nie tylko widać i czuć, ale jest tak gęste, że można je kroić nożem.
Gen. „Jorg” napisał do Warszawy, że w GOP duże skupisko ludzi i koncentracja zakładów przemysłowych generują potrzebę stworzenia obszaru, który zapewni odskocznię od wielkomiejskiej rzeczywistości.
Efektem był wniosek o utworzenie Górnośląskiego Parku Leśnego z jego specjalnym finansowaniem.
Na mocy uchwały RM z 1968 roku lasy sześciu ówczesnych nadleśnictw: Wieszowa, Świerklaniec, Gołonóg, Imielin, Murcki i Panewnik oraz lasy komunalne Gliwic, Zabrza i Dąbrowy Górniczej, o łącznej powierzchni 32 440 ha, obok normalnych funkcji gospodarczych pełnić miały także funkcje zdrowotno-wypoczynkowe m.in. dla pracowników kopalni i hut oraz ich rodzin. W latach PRL, kiedy powstał Pas Ochronny GOP, wiele zakładów pracy budowało zakładowe ośrodki rekreacyjno-wypoczynkowe, często nad zbiornikami wodnymi i stawami. Jednym z najpopularniejszych był ośrodek Starganiec utworzony przez Hutę Baildon, położony przy granicy Katowic z Mikołowem.
Dla leśników utworzenie Leśnego Pasa Ochronnego było wówczas jedyną szansą na zachowanie lasów na terenie GOP w ogóle. LPO obejmował tereny w promieniu mniej więcej 30 km od granic Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i ciągnął się od północnej części powiatu gliwickiego, wzdłuż powiatu tarnogórskiego, nad powiatem będzińskim. W okolicach Zawiercia pas zakręcał na południe wzdłuż Jaworzna aż do okolic Oświęcimia. Tam następował jego zwrot na zachód wzdłuż powiatu bieruńsko-lędzińskiego. Dalej pod Tychami i powiatem mikołowskim biegł do miasta Czerwionka-Leszczyny, by w końcu zakręcić na północ wzdłuż powiatu gliwickiego, zamykając pierścień. Docelowo miało powstać 110 takich baz turystycznych obliczonych na 300 tys. ludzi wypoczywających jednorazowo w lasach.
Do 1980 r. zakończono budowę 45 ośrodków. Idea budowy ponad stu nigdy nie została zrealizowana. Ośrodki ze stawami, basenami kąpielowymi, domkami kempingowymi w bezpośrednim sąsiedztwie miast GOP-u, co ważne, w zasięgu komunikacji publicznej, stały się atrakcjami dla mieszkańców aglomeracji, z których chętnie korzystają do dziś. Część z nich od początku była ogólnodostępna, część stanowiła własność zakładów przemysłowych.
W 1972 r. zafundowano leśnikom Śląska i Zagłębia wątpliwej jakości prezent w postaci lokalizacji na terenach LPO – Huty Katowice. To obszar o powierzchni ponad 1000 ha pomiędzy Gołonogiem, Ząbkowicami Będzińskimi, Łośniem i Strzemieszycami. Decyzja o wybudowaniu w tym miejscu ówcześnie największego i najnowocześniejszego w PRL kombinatu metalurgicznego zapadła na VI Zjeździe PZPR, a podjęta została właściwie jednoosobowo przez Edwarda Gierka. Wylesiono 976 ha głównie w Nadleśnictwie Gołonóg.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
