Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) wydał przełomową opinię prawną, która może odmienić globalne podejście do paliw kopalnych – także w Polsce. Zgodnie z decyzją, państwa i firmy emitujące duże ilości gazów cieplarnianych mają prawny obowiązek ograniczenia emisji i inwestycji w węgiel, ropę i gaz.
To pierwszy taka sytuacja, kiedy główny organ sądowniczy ONZ tak jednoznacznie powiązał odpowiedzialność za zmiany klimatyczne z produkcją i finansowaniem paliw kopalnych. Trybunał ostrzegł, że dalsze inwestycje w tego typu projekty, a także dotowanie ich ze środków publicznych, mogą stanowić naruszenie prawa międzynarodowego.
MTS podkreślił, że kraje o największej historycznej emisji – głównie uprzemysłowione państwa spalające przez dekady węgiel i ropę – ponoszą szczególną odpowiedzialność za przeciwdziałanie zmianie klimatu. Rządy są też zobowiązane do kontrolowania działań gospodarczych i przemysłu, aby ograniczać ich negatywny wpływ na środowisko.
Eksperci wskazują, że decyzja MTS może mieć daleko idące skutki dla sektora energetycznego w Polsce i na świecie – zwłaszcza dla firm z branży węglowej, gazowej i naftowej. Otwartą pozostaje kwestia odpowiedzialności finansowej – MTS sugeruje, że najbardziej poszkodowane przez zmiany klimatu podmioty mogą domagać się odszkodowań od największych emitentów.
Według Agata Szafraniuk z Fundacji ClientEarth trybunał jasno wskazuje, że produkcja paliw kopalnych nie jest już wyłącznie kwestią gospodarczą czy polityczną. To kwestia prawa i odpowiedzialności międzynarodowej. W kontekście polskiej polityki energetycznej może to oznaczać konieczność przyspieszenia transformacji i odejścia od dotowania projektów węglowych.
Polskie prawo może więc już niebawem zetknąć się z nowymi międzynarodowymi standardami – trwają bowiem sprawy sądowe, w których Fundacja ClientEarth pozywa Skarb Państwa za bezczynność wobec smogu i zmian klimatu. Teraz sądy będą mogły powoływać się również na orzeczenie MTS.
Orzeczenie to jednak nie tylko sygnał dla rządów, ale też dla sektora paliw kopalnych. W nowej rzeczywistości prawnej kontynuowanie emisji i wspieranie spalania paliw kopalnych może wiązać się nie tylko z ryzykiem środowiskowym, ale również prawnym i finansowym.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
