Co dalej z Ministerstwem Przemysłu? Resort może stać się ofiarą rekonstrukcji rządu

Nie brakuje głosów, że Ministerstwo Przemysłu może stać się jedną z ofiar rekonstrukcji rządu. Większość ekspertów podkreśla jednak, że aby podejmować decyzje kluczowe dla branży, najmłodszy z resortów musi mieć po prostu znacznie więcej kompetencji. Pojawiają się też opinie, by zastąpić go w Katowicach delegaturą Ministerstwa Aktywów Państwowych z miejscowym wiceministrem. 

Utworzenie Ministerstwa Przemysłu na Śląsku było jedną z obietnic premiera Donalda Tuska w trakcie kampanii przed wyborami parlamentarnymi w 2023 r. – Decyzje dotyczące Śląska będą zapadały na Śląsku (...) Śląsk może być przemysłowym sercem Polski i Europy, nie ma żadnego powodu, aby ludzie, którzy będą współpodejmować decyzje i pomagać w rozwoju przemysłu, patrzyli z oddali – podkreślał lider PO ponad dwa lata temu.

Tę zapowiedź udało się szybko zrealizować. Jedyny zlokalizowany poza Warszawą resort działalność rozpoczął 1 marca 2024 r. Ministerstwo Przemysłu, odpowiedzialne za górnictwo, hutnictwo, rozwój energetyki jądrowej, ale także gospodarkę kluczowymi surowcami energetycznymi: ropą, gazem, jak i paliwem przyszłości, czyli wodorem, powstało w oparciu o niektóre komórki organizacyjne, wydzielone z Ministerstwa Aktywów Państwowych. Na jego czele stanęła prof. Marzena Czarnecka. Resort zajął gmach przy ul. Powstańców Śląskich, dotychczasowej siedziby Polskiej Grupy Górniczej (przed laty znajdowało się tu także m.in. Ministerstwo Górnictwa i Energetyki).

Jak donosi „Rzeczpospolita”, po zaledwie kilkunastu miesiącach funkcjonowania dalsze losy Ministerstwa Przemysłu stoją pod znakiem zapytania. W najbliższym czasie ma dojść bowiem do rekonstrukcji rządu i jednym z kandydatów do likwidacji jest właśnie resort ulokowany w Katowicach. Głównym powodem takiej decyzji miałaby być „zbyt rozproszona kontrola nad energetyką”. 

O zwiększeniu kompetencji dla MP, czy wręcz połączeniu resortów, mówią też eksperci.

Rządowy „Dział energia” trzeba skonsolidować

Zarówno Forum Energii, jak i Fundacja Instrat już przed wyborami parlamentarnymi proponowały konsolidację resortów odpowiedzialnych za sprawy transformacji energetycznej i klimatycznej.

– Rządowy „Dział energia” jest niepotrzebnie podzielony między dwa-trzy ministerstwa, i to od lat. Trudno prowadzić podróż w nieznane w ciemnościach z kilkoma pilotami wycieczki. Jeśli mamy skutecznie przekonać Brukselę do akceptacji pomocy publicznej na kopalnie, elektrownię atomową, wiatraki na morzu, to musimy po naszej stronie stołu postawić jedną osobę lub jeden ośrodek, bo po drugiej stronie na każdym kroku sprawdzają, czy nasze „story” jest spójne. Jeśli nie będzie, to sami zapłacimy za to opóźnieniami w realizacji naszych planów czy ich wyższymi kosztami finansowania – wylicza Michał Hetmański z Fundacji Instrat.

Pytanie w sprawie ewentualnych zmian skierowaliśmy do Departamentu Komunikacji Ministerstwa Przemysłu. – Nie odnosimy się do spekulacji dotyczących ewentualnej rekonstrukcji rządu ani przyszłości ministerstwa – komentuje resort. 

Z kolei Jerzy Markowski, były wiceminister gospodarki, przypomina, że od samego początku funkcjonowania resortu w Katowicach miał wątpliwości co do słuszności jego powołania.

– Na Śląsku mieliśmy się cieszyć z tego, że w Katowicach powstaje ważna z punktu widzenia interesów naszego regionu instytucja, ale – mówiąc bez ogródek – mamy do czynienia z urzędem, który nie jest wyposażony w realne narzędzia oddziaływania na politykę energetyczną i przemysłową. W zakresie polityki energetycznej i surowcowej, zwłaszcza w kontekście prawodawstwa unijnego, kompetencje ma Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Jeśli chodzi o kompetencje właścicielskie, to dysponuje nimi Ministerstwo Aktywów Państwowych. Finansami zaś zajmują się resorty Finansów oraz Technologii i Rozwoju – podkreśla Jerzy Markowski.

W resorcie przemysłu nie ma wiceministra od górnictwa

Jak dodaje, na niekorzyść Ministerstwa Przemysłu przemawia też fakt, że przez ponad rok funkcjonowania resortu nie utworzono w nim stanowiska wiceministra odpowiedzialnego za górnictwo.

– Jeśli rząd zdecyduje się na likwidację Ministerstwa Przemysłu, warto by je zastąpić w Katowicach delegaturą Ministerstwa Aktywów Państwowych, z zakresem oddziaływania na energetykę i górnictwo, w której urzędowałby właśnie przedstawiciel rządu w randze wiceministra. On przynajmniej miałby kompetencje właścicielskie – sugeruje Markowski.

W podobnym tonie wypowiada się Wacław Czerkawski, związkowiec, przewodniczący Rady OPZZ Województwa Śląskiego.

 – Nie można odmówić pani minister Marzenie Czarneckiej zaangażowania i dobrych chęci. Ministerstwo Przemysłu, żeby podejmować decyzje kluczowe dla branży energetycznej, musi mieć jednak znacznie więcej kompetencji, nie może być zależne od innych resortów, niekoniecznie przychylnych górnictwu – mówi Wacław Czerkawski.

Z kolei Joanna Pandera z Forum Energii przyznaje, że trudno oceniać pracę jednego resortu, tym bardziej że tworzenie i wdrożenie w życie nowego urzędu zajmuje dużo czasu, zwłaszcza jeśli chodzi o instytucję poza Warszawą. Jej zdaniem recenzować należałoby raczej całokształt polityki energetycznej.

– PiS traktował energetykę instrumentalnie, do realizacji własnych kampanii politycznych, np. poprzez kampanię żarówkową. Upolitycznienie spółek energetycznych było bardzo duże. Ale teraz brakuje nadania energetyce wyższej rangi – wobec odchodzenia od paliw z Rosji czy potrzeby nowych inwestycji. Problemy energetyczne, związane np. z cenami energii, się piętrzą. Warto popatrzeć choćby na Wielką Brytanię i to, z jaką energią po wyborach nowy rząd zabrał się za tematy energetyczne – mówi Joanna Pandera.

Najważniejsze dokonania Ministerstwa Przemysłu*

1. Rozpoczęcie procesu inwestycyjnego budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej
Po wielu latach zapowiedzi udało się faktycznie uruchomić projekt budowy elektrowni atomowej. Podpisanie umowy pomostowej z konsorcjum Westinghouse–Bechtel określiło zasady dalszej współpracy i otworzyło drogę do realizacji tej strategicznej inwestycji.

Wcześniejszym, bardzo ważnym krokiem na drodze do budowy pierwszej elektrowni jądrowej było przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących. Elektrownia będzie stanowiła fundament dla budowy bezemisyjnego i stabilnego systemu energetycznego.

Kolejnym kluczowym elementem dla dalszego rozwoju energetyki jądrowej (m.in. budowy drugiej elektrowni atomowej) jest przygotowanie aktualizacji Programu Polskiej Energetyki Jądrowej. W najbliższym czasie PPEJ zostanie skierowany do publicznych konsultacji.

2. Przygotowanie nowelizacji ustawy o zapasach gazu
Udało się doprowadzić prace nad nowelizacją ustawy o zapasach gazu do etapu legislacyjnego. Nowe regulacje są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa surowcowego – pozwolą na stworzenie modelu bezpieczeństwa dostaw gazu, dostosowanego do wyzwań związanych z niestabilną sytuacją geopolityczną i potrzebą zapewnienia ciągłości dostaw.

Jednym z kluczowych działań związanych z bezpieczeństwem energetycznym było również zapewnienie dostaw LPG. 20 grudnia weszło w życie unijne embargo na import rosyjskiego LPG. Dzięki zaangażowaniu Ministerstwa Przemysłu udało się uniknąć niedoborów tego surowca.

3. Transformacja górnictwa węgla kamiennego i zapewnienie stabilności spółkom węglowym
• Wsparcie dla spółek górniczych – przyznano dopłaty do redukcji zdolności produkcyjnych dla: Polskiej Grupy Górniczej, Południowego Koncernu Węglowego oraz Węglokoksu Kraj. Dodatkowo przeprowadzono procedurę przekazania skarbowych papierów wartościowych w celu podwyższenia kapitału tych spółek.
• Nowelizacja ustawy górniczej – przygotowano projekt ustawy o zmianie ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Projekt został przekazany do konsultacji publicznych, uzgodnień i opiniowania. Celem nowelizacji jest m.in. umożliwienie stopniowego wygaszania kopalń zgodnie z założeniami umowy społecznej, obniżenie kosztów tego procesu oraz wypłata świadczeń dla odchodzących pracowników bezpośrednio przez przedsiębiorstwa górnicze.
• Wniosek notyfikacyjny – złożono zaktualizowany wniosek notyfikacyjny dotyczący zatwierdzenia pomocy publicznej dla trzech spółek górniczych objętych umową społeczną. Wniosek został złożony 14 października ubiegłego roku. Ministerstwo Przemysłu zgłosiło także swoje uwagi do aktualizacji Krajowego Planu dla Energii i Klimatu, dbając o jego zgodność z wnioskiem i umową społeczną.

4. Wsparcie dla przemysłu stalowego
Na początku roku powołano Zespół przy Ministrze Przemysłu ds. opracowania rozwiązań dla poprawy funkcjonowania branży hutniczej. Na podstawie efektów pracy Zespołu, Ministerstwo Przemysłu opracowało wstępny projekt „Planu działań dla zrównoważonego rozwoju przemysłu stalowego”, który ma charakter interwencyjny i systemowy. Plan uwzględnia sześć kluczowych obszarów: konkurencyjność, bezpieczeństwo, środowisko, energia, dekarbonizacja oraz gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Ministerstwo było zaangażowane w ratowanie Huty Częstochowa. Dzięki wsparciu Minister Przemysłu Marzeny Czarneckiej i Ministra Aktywów Państwowych udało się uchronić zakład przed upadłością. Po ponad rocznym przestoju Huta, zatrudniająca blisko 1000 osób, wznowiła produkcję. 

Warto również przypomnieć, że stworzenie nowego resortu działającego poza stolicą w tak krótkim czasie, to ogromne osiągnięcie. Zaledwie w kilka miesięcy powstało pełnoprawne ministerstwo, które skutecznie realizuje swoje zadania. Ministerstwo płynnie przejęło departamenty odpowiedzialne za rozwój energetyki jądrowej oraz gospodarkę kluczowymi surowcami energetycznymi: ropą, gazem, jak i paliwem przyszłości wodorem. Dodatkowo, Ministerstwo funkcjonuje bez nadmiernego zatrudnienia, zachowując efektywność i prostą strukturę, co umożliwia sprawne zarządzanie jako administracja rządowa.

* nadesłał Departament Komunikacji resortu

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.