Nowy katalog celów klimatycznych, na które może być wydane do 100 proc. dochodów państwa ze sprzedaży uprawnień do emisji w systemie ETS, zasady przydziału bezpłatnych uprawnień, mechanizmy dla lotnictwa i transportu morskiego zawiera projekt zmiany ustawy o emisjach gazów cieplarnianych.
Opublikowany w środę i skierowany do konsultacji projekt autorstwa ministerstwa klimatu implementuje nowelizację z 2023 r. dyrektywy ETS, będącą częścią pakietu FitFor55. Znowelizowana dyrektywa przewiduje, że państwa członkowskie UE są zobowiązane do wydatkowania 100 proc. dochodów ze sprzedaży na aukcjach uprawnień do emisji CO2 lub ich równowartości. Wcześniejsze przepisy przewidywały co najmniej 50 proc. W ślad za dyrektywą w projekcie rozszerza się i zmienia katalog celów klimatycznych, na które mają być przeznaczone pieniądze z aukcji uprawnień.
Te cele to rozwój OZE i sieci elektroenergetycznych, unikanie wylesiania, wspieranie ochrony i odtwarzania torfowisk, lasów itp., pochłanianie CO2 przez lasy i gleby w UE, wychwyt i geologiczne składowanie CO2, dekarbonizacja transportu: kolejowego - pasażerskiego i towarowego, autobusowego, morskiego i lotniczego, paliwa alternatywne jak wodór i amoniak, produkowane przy pomocy OZE, bezemisyjne technologie napędu. Kolejne cele to poprawa efektywności energetycznej systemów ciepłowniczych, budynków, a także wsparcie finansowe gospodarstw domowych, także poprzez zmniejszenie obciążeń podatkowych, czy obniżki ceł i opłat od energii elektrycznej z OZE.
W projekcie zawarto też przepis, że w razie nie wydania 100 proc. dochodów, Rada Ministrów w formie uchwały wskaże cele, na które reszta ta zostanie wydana.
Projekt przewiduje nowe zasady przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji dla niektórych instalacji w latach 2026-2030 dla instalacji objętych obowiązkiem audytu energetycznego lub wdrożenia certyfikowanego systemu zarządzania energią, przydział bezpłatnych uprawnień zostanie zmniejszony o 20 proc. Chyba, że instalacja wdroży system zarządzania energią albo wypełni wszystkie zalecenia z audytu. W wypadku wyjątkowo wysokoemisyjnych instalacji, przydział także zostanie ograniczony o 20 proc., chyba że wdrożą Plany Neutralności Klimatycznej.
Od 2026 r. instalacje spalające biomasę, spełniającą kryteria zrównoważonej biomasy zostaną wyłączone z ETS pod warunkiem, że emisje ze spalania tej biomasy będą stanowić ponad 95 proc. ich całkowitych emisji.
Z kolei instalacje ciepłownicze będą mogły się ubiegać o przydział dodatkowych 30 proc. bezpłatnych uprawnień, co ma im umożliwić transformacją. W celu uzyskania dodatkowego przydziału, instalacje będą musiały sporządzić Plan Neutralności Klimatycznej i go realizować. Oszczędności mają być wykorzystane na inwestycje w transformację energetyczną, oraz muszą być ujęte jako dodatkowy przychód przy kształtowaniu taryfy dla ciepła.
Stopniowo ograniczany ma być także bezpłatny przydział uprawnień do emisji dla lotnictwa, na rzecz systemu aukcyjnego. Jak zauważa się w uzasadnieniu projektu, przydział faworyzował operatorów lotniczych ze znaczącymi emisjami historycznymi, poszkodowani byli natomiast przewoźnicy krajowi, którzy legitymują się wzrostami przewozów i niskimi emisjami historycznymi. Odejście od bezpłatnych pozwoleń było postulatem polskich przewoźników - zaznacza się w uzasadnieniu. Pojawi się pula 20 mln bezpłatnych uprawnień dla przewoźników lotniczych wykorzystujących tzw. kwalifikujące się paliwa lotnicze.
Konsekwencją implementacji dyrektywy będzie też włączenie do systemu EU ETS sektora transportu morskiego. Przedsiębiorstwa żeglugowe będą musiały rozliczać emisje gazów cieplarnianych i raportować je na nowych zasadach. Przy czym dyrektywa przewiduje liczne zwolnienia dla przewoźników morskich. Np. w przypadku rejsów pomiędzy portami w jurysdykcji państw EOG a innymi, umorzeniu podlega 50 proc. uprawnień, a w przypadku rejsów wewnątrz EOG - 100 proc.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
