Ministerstwo Środowiska Czech zaprezentowało raport o realizacji polsko-czeskiej umowy dotyczącej działalności wydobywczej kopalni węgla brunatnego Turów i jej wpływu na środowisko naturalne. Wniosek ogólny brzmi, że jej zapisy są realizowane i przynoszą dobre efekty.
Rządy Polski i Czech 3 lutego 2022 r. zawarły umowę o współpracy w zakresie odnoszenia się do skutków działalności górniczej w kopalni odkrywkowej Turów. Jednym z najważniejszych punktów porozumienia była ochrona przed spadkiem poziomu wód podziemnych. W tym celu powstała podziemna bariera, której budowa zakończyła się w czerwcu 2022 r.
Dwa lata później kopalnia zakończyła budowę krajobrazowego, ziemnego wału przy czeskiej granicy. Na wale posadzono ponad 14 000 młodych drzew i krzewów. Prace nad budową i zalesianiem krajobrazowego wału, znajdującego się pomiędzy Kopalnią Turów a Republiką Czeską trwały niespełna rok. Zgodnie z przyjętą dokumentacją projektową, wał ma 5 metrów wysokości, ok. 40 m szerokości w podstawie oraz nieco ponad kilometr długości. Budowa wału ziemnego była jednym z postulatów Republiki Czeskiej. Miał na celu zasłonięcie widoku na turoszowski kompleks energetyczny.
W ramach umowy Polska dostarcza również dane pomiarowe poprawiające dokładność monitorowania hałasu na terytorium Czech. W celu badania wpływu kopalni Turów na jakość powietrza zainstalowano po dwie automatyczne stacje monitorowania zanieczyszczeń powietrza w Polsce i w Czechach. Od początku 2023 roku stacje transmitują dane on-line. Dotychczasowe wyniki pomiarów wskazują, że wszystkie limity jakości powietrza związane z ochroną zdrowia ludzkiego są przestrzegane.
Ponadto strona polska przeprowadziła w 2022 r. audyt mający na celu zmniejszenie emisji światła z kopalni Turów. Na jego podstawie wstępnie zmodyfikowano oświetlenie maszyn i obecnie możliwe jest wyłączenie reflektorów, gdy maszyny nie są używane. W przyszłości realizowane będą kolejne działania wynikające z audytu, jak np. wymiana starych lamp na nowe lampy kierunkowe LED.
Czeski raport zawiera m.in. wyniki obserwacji wód podziemnych. W czesko-polskiej sieci studni monitoringowych pomiary poziomu wód gruntowych są przeprowadzane dwa razy w roku. Strona polska cztery razy w roku przekazuje południowym sąsiadom dane o stanie wód gruntowych w studniach objętych umową. Dzięki temu, że odwierty w Czechach zostały wyposażone w specjalne czujniki, przedstawiciele tego kraju mają stały wgląd w stan poziomu znajdujących się tam wód gruntowych. Ponadto Czeska Służba Geologiczna cztery razy w roku przeprowadza misje oceniające natężenie przepływu mieszaniny wód podziemnych i powierzchniowych.
– Z regularnych pomiarów wynika, że poziom wód gruntowych przy ścianie podziemnej się podnosi i to, trzy lata po podpisaniu umowy, jest najważniejsza wiadomość. Dzięki porozumieniu możemy weryfikować pomiary. Dotąd Czeska Służba Geologiczna odbyła 12 misji kontrolnych, mamy więc wszystkie dane i wiemy, że bariera podziemna działa, a poziom wód gruntowych stopniowo rośnie – informuje minister Petr Hladík na stronie Ministerstwa Środowiska Czech.
Jak przyznaje dyrektor Czeskiej Służby Geologicznej Zdeněk Venera, od kwietnia 2022 r. do grudnia 2024 r. poziom wód gruntowych we wszystkich czterech studniach objętych umową wzrósł o 1,5-6 m. I choć w głębszych warstwach na terenie Czech ten poziom w dalszym ciągu spada, to w warstwach górnych, z których pobierana jest woda w zlewni Uhelná, się podnosi. Realizację zapisów umowy pozytywnie ocenia również gospodarz przygranicznego regionu, hetman Kraju Libereckiego Martin Půta. Jak podkreślił, strona czeska po raz pierwszy ma możliwość skontrolowania wpływu działalności KWB Turów na parametry środowiskowe na własnym terenie.
Przed zawarciem porozumienia Czesi nie budowali na granicy z Turowem punktów pomiarowych, a obecnie mogą wykonywać pomiary zapylenia czy hałasu oraz odnotowywać ewentualne przekroczenie innych limitów. Dzięki środkom przekazanym stronie czeskiej, wynikającym z zapisów umowy, w Kraju Liberackim możliwa stała się również realizacja szeregu inwestycji, takich jak zwiększenie pojemności zbiornika Chrastava Svatý Ján czy przebudowa stacji uzdatniania wody w Machnínie, a także doprowadzenie linii wodociągowych z Machníny do Uhelnej, pomiędzy Hrádkiem nad Nisou i Václavicami oraz między Chrastavą a Horním Vítkovem.
Minister Petr Hladík odniósł się pozytywnie również do realizacji innego z punktów porozumienia – powołania do życia Funduszu Małych Projektów Turów. Za jego pośrednictwem są finansowane lokalne i regionalne inicjatywy proekologiczne polegające na sadzeniu drzew czy tworzeniu terenów podmokłych lub stawów w celu zatrzymania wody w krajobrazie.
Zdaniem Ministerstwa Środowiska Czech zawarcie porozumienia było najlepszym możliwym rozwiązaniem sporu wokół działalności kopalni Turów.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
