Nowy rok przyniósł nową rolę dla dawnej kopalni Pokój. Od 1 stycznia jej część oznaczona jako Pokój II działa jako Pompownia Stacjonarna Pokój II należąca do Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń znajdującego się w strukturach Spółki Restrukturyzacji Kopalń.
Głównym zadaniem najmłodszego oddziału CZOK jest zabezpieczenie ruchu Halemba kopalni Ruda należącej do Polskiej Grupy Górniczej. W pompowni prowadzone są obecnie inwestycje, których celem jest doprowadzenie do modelu docelowego, czyli pompowania wody z poziomu 790. Ma to zostać zrealizowane jeszcze w tym roku.
Zostanie tylko jeden poziom
Pierwotnie kopalnia Pokój miała być całkowicie zlikwidowana. Zapadły jednak decyzje, które doprowadziły do zmiany programu likwidacji i przekierowania wody do ruchu Bielszowice kopalni Ruda. W wyniku tego część infrastruktury kopalni Pokój II została właśnie przekształcona w dołową pompownię stacjonarną. Gdy kopalnia fedrowała, działało w niej pięć poziomów, czyli 320, 450 (poziom dostępny z szybów Lech), 664 (poziom dostępny z szybów Lech), 600, 790. Obecnie w pompowni czynne są dwa: 600 i 790. To się jednak zmieni.
– Obecnie pompujemy wodę z poziomu 600 i potem jest ona odprowadzana rurociągami do ruchu Bielszowice kopalni Ruda, gdzie znajduje się pompownia głównego odwadniania. Model docelowy zakłada jednak przekierowanie wody z poziomu 600 na poziom 790, gdzie realizujemy prace związane z budową nowej pompowni. Gdy zacznie ona funkcjonować, to właśnie z niej woda będzie odprowadzana w stronę Bielszowic. Tym samym poziom 600 będzie zbędny i będziemy mogli go zlikwidować – tłumaczy Tomasz Jarosik, nadsztygar szybowy pompowni stacjonarnej Pokój II.
Nowa pompownia ma ruszyć jeszcze w tym roku
– Gotowe są już rurociągi, które skierują wodę z poziomu 600 na poziom 790. Ponadto wykonaliśmy już rząpie, z którego będzie pompowana woda. Gotowe są także fundamenty na dwa zestawy pompujące, na które składają się silniki i pompy. Ich montaż jest w toku. Budujemy również niezbędne tamy. Ponadto na poziomie 790 wyrobiska przekształciliśmy w specjalny zbiornik buforowy o maksymalnej pojemności 8 tys. m sześc. To tam będzie trafiać woda z poziomu 600 – tłumaczy nadsztygar i dodaje, że zbiornik nigdy nie będzie cały wypełniony.
Zmiana modelu nie będzie miała wpływu na ilość pompowanej wody. Będzie to ok. 2,2 m sześc. na minutę.
Infrastrukturę pompowni Pokój II tworzą szyb Wanda i towarzyszące mu budynki, obiekty zasilania, pompownie na poziomach 600 i 790 oraz niezbędne wyrobiska i zabudowane w nich rurociągi. Po osiągnięciu modelu docelowego uproszczona zostanie także sieć wentylacyjna. Ogółem liczba metrów wyrobisk zmniejszy się z 9227 m do 4117 m.
Obecnie w pompowni zatrudnionych jest 78 osób. Z czego większość na dole. Praca odbywa się oczywiście w ruchu ciągłym.
Szyb – świadek przemian
Wanda jest ostatnim czynnym szybem, który pozostał po kopalni Pokój. W minionym roku zlikwidowane zostały bowiem szyby Lech I i Lech II. Wieże po nich zostały, bo podobnie jak konstrukcja Wandy znajdują się pod opieką konserwatora zabytków. Sama Wanda jest świadectwem historii przemian zachodzących w polskim górnictwie. Widnieje na niej jeszcze logo od dawna nieistniejącej Kompanii Węglowej.
Była już kopalnia Pokój jest uznawana za jeden z najstarszych zakładów w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Uważa się, że jej początki to rok 1752, kiedy na terenie dzisiejszej Rudy Śląskiej wydobycie rozpoczęła kopalnia Brandenburg. Inni są zdania, że początków zakładu trzeba szukać w 1902 r., gdy z połączenia pól górniczych Friedrich Wilhelm, Eintracht I i Saara I powstała Friedensgrube. Życiorys kopalni Pokój znaczony był fuzjami. W 1968 r. przyłączono do Pokoju kopalnię Wanda-Lech (dawny Brandenburg). W 1995 r. Pokój – zakład był wówczas w strukturach Rudzkiej Spółki Węglowej – połączono z likwidowaną kopalnią Walenty-Wawel. Potem kopalnia działała w Kompanii Węglowej. W 2016 r. – już pod szyldem PGG – w wyniku połączenia Pokoju z innymi rudzkimi kopalniami (Bielszowice i Halemba) powstała jedna zespolona – Ruda.
Zakład na raty trafiał do SRK. Najpierw w styczniu 2017 r. przekazano jego wydzieloną część nazwaną Pokój I. Przejęto wówczas: 7,13 km kw. gruntu, 48 wyrobisk dołowych, 2 szyby górnicze i 239 obiektów powierzchniowych. W marcu 2022 r. do SRK trafiła część oznaczona jako Pokój II. W ramach tej operacji przekazano grunt o łącznej powierzchni 19,7 ha, 73 budynki, 137 budowli na powierzchni, 262 budowle na dole oraz wyrobiska. Z końcem 2024 r. Pokój II przeszedł do historii, a w jego miejsce powstała właśnie pompownia.
Warto odnotować, że w czerwcu ub.r. SRK podpisała z władzami Rudy Śląskiej list intencyjny w sprawie zagospodarowania ok. 65 hektarów terenów po kopalni. Spółka na rzecz miejskich planów przekazała tereny i nieruchomości Oddziału KWK Pokój I – Pokój II oraz byłej Kompanii Węglowej. Znalazły się tam w sumie 23 obiekty do wykorzystania bądź adaptacji. To m.in. budynek maszyny wyciągowej szybu Lech I z wieżą szybową, wieża wyciągowa oraz nadszybie szybu Lech II wraz z halą sprężarek i budynek byłej maszyny wyciągowej szybu Jan Karol. Pokopalniany teren ma strategiczną lokalizację w centrum miasta, pomiędzy dzielnicami Nowy Bytom i Wirek, graniczy bezpośrednio ze zrewitalizowaną hałdą pocynkową oraz amfiteatrem, będącymi częścią Traktu Rudzkiego.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
