Obecnie gospodarka o obiegu zamkniętym staje się koniecznością ze względu na rosnące wyzwania związane z zanieczyszczeniem środowiska i wyczerpywaniem zasobów naturalnych. To przede wszystkim duża szansa na stworzenie efektywnego oraz zróżnicowanego modelu gospodarczego.
Czym jest gospodarka o obiegu zamkniętym?
Gospodarka o obiegu zamkniętym (gospodarka cyrkularna), w skrócie GOZ, to model produkcji i konsumpcji, który koncentruje się na zróżnicowanym zarządzaniem zasobami poprzez minimalizację odpadów, maksymalizację efektywności surowców oraz przedłużenie cyklu życia produktów. GOZ to przede wszystkim wielokrotne wykorzystanie zasobów, recykling, naprawa i ponowne użycie produktów, jak również minimalizowanie ich negatywnego wpływu na środowisko. Jej celem jest redukcja emisji gazów cieplarnianych oraz poziomu wykorzystania energii. GOZ tworzy zamknięte pętle procesów, gdzie powstające odpady traktowane są jako surowce w następnych fazach produkcji.
Dlaczego GOZ staje się kluczowym podejściem w nowoczesnym przemyśle?
Dzieje się tak głównie ze względu na szereg globalnych wyzwań środowiskowych, społecznych i ekonomicznych. Rosnąca świadomość ekologiczna, wzrastająca presja na zasoby naturalne, zmiany regulacyjne czy potrzeba innowacji, zdecydowanie napędzają wdrażanie modeli cyrkularnych. GOZ znacząco zyskuje w nowoczesnym przemyśle, głównie poprzez ograniczenie surowców naturalnych czy zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko. Ważnym czynnikiem jest także optymalizacja kosztów oraz wzrost efektywności. Produkcja oparta na GOZ pozwala również zmniejszyć koszty surowców i energii. Dodatkowo firmy lepiej optymalizują swoje procesy produkcyjne oraz logistyczne.
Jakie są główne różnice między tradycyjnym modelem gospodarczym a gospodarką o obiegu zamkniętym?
Tradycyjny model gospodarczy, czyli gospodarka liniowa, różni się od gospodarki o obiegu zamkniętym kilkoma kluczowymi aspektami, do których można zaliczyć:
1. Podejście do surowców
Gospodarka liniowa: surowce są wydobywane, przetwarzane oraz używane do produkcji towarów, po zużyciu stają się odpadami.
Gospodarka o obiegu zamkniętym: surowce wykorzystywane są w maksymalnie efektywny sposób poprzez wielokrotne przetwarzanie, odzyskiwanie oraz ponowne wykorzystanie.
2. Produkcja i konsumpcja
Gospodarka liniowa: produkcja opiera się na maksymalizowaniu ilości produktów, które są wytwarzane przy jak najmniejszych kosztach. Z kolei konsumpcja zorientowana jest na jednorazowe korzystanie i wyrzucanie.
Gospodarka o obiegu zamkniętym: produkcja jest zróżnicowana, a przedsiębiorstwa dążą do efektywnego wykorzystania zasobów, jak również zmniejszenia zużycia energii i emisji. Z kolei konsumpcja koncentruje się na użyczeniu czy dzieleniu się, co zmniejsza konieczność wytwarzania nowych dóbr.
3. Projektowanie produktów
Gospodarka liniowa: produkty są projektowane pod kątem wydajności, kosztów oraz estetyki, bez uwzględnienia ich przyszłego wpływu na środowisko.
Gospodarka o obiegu zamkniętym: produkty są tworzone w myśl ekoprojektowania, czyli w taki sposób, aby nadawały się do recyklingu.
4. Wpływ na środowisko
Gospodarka liniowa: generuje duże ilości odpadów oraz emisji, co skutkuje zanieczyszczeniem środowiska, zmianami klimatycznymi eksploatacją zasobów naturalnych.
Gospodarka o obiegu zamkniętym: dąży do minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko przez zmniejszenie zużycia surowców, emisji i ograniczenia ilości odpadów.
Jakie są zasady projektowania zgodnie z gospodarką o obiegu zamkniętym?
Projektowanie produktów zgodnie z zasadami GOZ wymaga zapewnienia minimalizacji zużycia zasobów, przedłużenia cyklu życia produktów oraz ich komponentów, jak również umożliwienie ponownego wykorzystania oraz recyklingu. Do najważniejszych zasad można zaliczyć:
* proste rozwiązania techniczne, trwałość oraz możliwość naprawy i łatwego recyklingu;
* wykorzystanie części i materiałów, które łatwo poddają się recyklingowi i są dostępne w regionie lub na rynku krajowym;
* zużywanie nie więcej materiałów niż jest to konieczne;
* wykorzystanie produktów ubocznych z innych procesów produkcyjnych;
* wykorzystanie materiałów odnawialnych;
* unikanie stosowania toksycznych oraz rzadkich substancji;
* stosowanie identyfikowalnych komponentów.
Adobe Stock
Jakie są korzyści, wynikające z projektowania zgodnie z zasadami GOZ?
Projektowanie opakowań zgodnie z zasadami GOZ przynosi szereg kluczowych korzyści dla firm, konsumentów i środowiska. Do najważniejszych można zaliczyć:
Korzyści ekonomiczne, w tym:
* zmniejszenie kosztów surowców;
* zwiększenie wartości produktów;
* ograniczenie kosztów związanych z utylizacją.
Korzyści ekologiczne, w tym:
* zmniejszenie ilości odpadów;
* ograniczenie emisji CO2 oraz zużycia energii;
* zmniejszenie zanieczyszczenia;
* ochrona zasobów naturalnych.
Korzyści społeczne, w tym:
* nowe miejsca pracy;
* wzrost świadomości ekologicznej konsumentów;
* lepsze produkty dla konsumentów.
Korzyści biznesowe, w tym:
* uniezależnienie od surowców pierwotnych;
* budowanie pozytywnego wizerunku.
Przykłady projektowania produktów zgodnie z zasadami GOZ i ich przyszłość
Obecnie wiele firm produkuje swoje wyroby z myślą o GOZ. Mowa tutaj np. o smartfonach składających się z modułów, które można w prosty sposób wymienić, co pozwala na szybką i samodzielną naprawę. Wiele firm wprowadza na rynek produkty wykonane z materiałów pochodzących z recyklingu, np. meble, odzież, buty, elektronika itp. Z kolei branża kosmetyczna coraz chętniej produkuje kosmetyki do ponownego napełniania, aby zredukować zastosowanie plastiku.
W przyszłości projektowanie będzie opierało się na:
* większym nacisku na modularność i naprawczość;
* zaawansowanych technologiach recyklingu;
* cyfrowych paszportach produktów;
* nowych modelach biznesowych: wynajem, leasing, subskrypcje.
Projektowanie produktów zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym będzie kontynuować kierunek optymalizacji zużycia zasobów, minimalizacji odpadów oraz przedłużenia cyklu życia produktów, przyczyniając się tym do bardziej zrównoważonej przyszłości.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
