Pisze dr PIOTR WOJTULEK, pracownik naukowy Zakładu Gospodarki Surowcami Mineralnymi Instytutu Nauk Geologicznych na Uniwersytecie Wrocławskim i doradca minister klimatu i środowiska:
Jeśli miałbym wymienić bardzo konkretną zmianę, jaką wprowadza unijne rozporządzenie o surowcach krytycznych CRMA (Critical Raw Materials Act), to w mojej ocenie jest nią wprowadzenie europejskich projektów strategicznych. Projekty takie mają się przyczyniać do bezpieczeństwa unijnych dostaw surowców strategicznych, co ma być związane z uproszczonymi procedurami wydawania pozwoleń i ułatwieniami w dostępie do finansowania. Nietrudno więc dostrzec, że umiejętne wykorzystanie tego instrumentu może pozwolić na pobudzenie rynku surowców mineralnych w Europie, tym bardziej że premiowane mają być projekty zarówno w zakresie poszukiwań surowców ze źródeł pierwotnych, jak i związane z recyklingiem i przetwórstwem.
W Unii Europejskiej, której liczne kraje członkowskie borykają się z narastającą stagnacją rynku surowców mineralnych, projekty strategiczne mogą być szansą na renesans inwestycji górniczych. Widać to choćby na przykładzie sąsiadującej z Polską Saksonii, w której geolodzy i górnicy są dumni z wciąż relatywnie świeżego, udanego przedsięwzięcia kopalni głębinowej fluorytu Niederschlag, której zasoby planuje się wykorzystać w rozbudowującym się saksońskim przemyśle bateryjnym. A w kolejce czekają projekty związane choćby ze złożem Sn-Li-W Zinnwald.
Chciałbym zwrócić uwagę, że w pierwszej edycji naboru wniosków o ustanowienie projektów strategicznych wzięły udział także podmioty związane z polskim sektorem surowców mineralnych, co cieszy. Ogółem złożono 170 takich aplikacji, w tym 77 na wydobywanie kopalin ze złóż, 30 – na przetwórstwo, 30 – na recykling odpadów oraz 5 wniosków o projekty substytucyjne (121 projektów dotyczy realizacji na obszarze Unii Europejskiej, a 49 – związanych jest z zagranicą). Jeśli chodzi o wnioski dotyczące nowych inwestycji wydobywczych, jeden wniosek pochodzi z Polski i według informacji podanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska podczas ostatniej konferencji „Klimat inwestycyjny w rozwoju sektora mineralnego w Polsce”, został złożony przez grupę Miedzi Copper Corp.
Chciałbym podkreślić, że rozporządzenie CRMA będzie asumptem do kolejnych naborów wniosków o projekty strategiczne w następnych latach. Jeśli rozwiązanie to okaże się sukcesem i faktycznie pobudzi europejski sektor mineralny, wydaje się, że status projektu strategicznego stanie się pożądany wśród inwestorów, a system udzielania projektów strategicznych będzie niejako kolejnym konkursem na uzyskanie wsparcia ze strony instytucji Unii Europejskiej, podobnie jak ma się to choćby z projektami badawczymi w sektorze naukowym (np. granty European Research Council). W przypadku tego typu akcji niestety polskie podmioty nie wypadają jak dotychczas zbyt dobrze na tle europejskim i mamy do czynienia z deficytem dobrych polskich projektów. Projekt Miedzi Copper wydaje się być zatem dobrym początkiem, ale pytanie, czy w ślad za nim w kolejnych edycjach naboru pojawią się także inne aplikacje dotyczące rynku polskiego? Może to być trudne, biorąc pod uwagę, że wcale nie dysponujemy licznymi tak zaawansowanymi projektami, jak ten opracowany przez prof. Stanisława Speczika i jego zespół.
Biorąc to pod uwagę, warto wziąć przykład ze wspomnianej Saksonii, gdzie generowanie projektów surowcowych odbywa się w ekosystemie przemysłu, administracji publicznej (służby geologicznej czy urzędu górniczego landu Saksonii) oraz nauki. W Saksonii istnieją zwłaszcza silne instytucje naukowe (TU Bergakademie czy Helmholtz Institute Freiberg for Resource Technology) wspierające projekty surowcowe realizowane przez podmioty przemysłowe. Taki ekosystem ma zdolność generowania nowych projektów i know-how. Także w Polsce widać intencję budowy takiego ekosystemu – choćby dzięki ostatniej kooperacji Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (PIG-PIB) z uczelniami wyższymi (AGH, Uniwersytet Wrocławski oraz Uniwersytet Warszawski) przy tworzeniu Krajowego Planu Poszukiwań. Sprzyjać może temu także umowa o współpracy PIG-PIB z Wyższym Urzędem Górniczym. Mam nadzieję, że to początek budowy współpracy w obszarze surowcowym i w umiejętny sposób uda się do niej wciągnąć także podmioty gospodarcze.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
