Wbrew pozorom stare technologie przeróbki węgla i rud miedzi mogą nam obecnie przynieść spore korzyści. Odpady leżące na kopalnianych hałdach na Górnym i Dolnym Śląsku, głównie te sprzed kilkudziesięciu lat, są pełne cennych surowców, niezbędnych dla gospodarki, także dla przemysłu bateryjnego. Surowce krytyczne i transformacja to jeden z ciekawszych paneli, jakie zorganizowano podczas tegorocznego Europejskiego Kongresu Gospodarczego.
Jak podkreślił prof. Jerzy Buzek, eurodeputowany, b. premier, jeszcze parę lat temu nie wydawało się, aby surowce krytyczne mogły być przedmiotem unijnej troski i legislacji. Teraz to jeden z najważniejszych tematów.
– Implementacja unijnego rozporządzenia o surowcach krytycznych, aktualizacja Polityki Surowcowej Państwa do 2050 r. oraz nowelizacja Prawa geologicznego i górniczego, to najbliższe wyzwania odnośnie surowców krytycznych – poinformował prof. Krzysztof Galos, Główny Geolog Kraju.
Przypomniał, że podstawami kształtowania polityki surowcowej państwa są: rządowa Polityka Surowcowa Państwa do 2050 r. sprzed dwóch lat oraz unijne rozporządzenie Critical Raw Materials Act z listą 34 surowców krytycznych i 17 strategicznych, które weszło w życie kilka dni temu.
– Przyjmujemy listę surowców strategicznych i krytycznych dla UE jako naszą, natomiast będziemy też musieli pamiętać o stworzeniu listy surowców kluczowych dla polskiej gospodarki. I to są punkty wyjścia: prognozy zapotrzebowania i listy surowców, które są najważniejsze – podkreślił.
Dodał, że z rozporządzenia Critical Raw Materials Act wynika wprowadzenie instytucji projektów strategicznych. Przypomniał, że prawo geologiczno-górnicze, które jest podstawą do działania w zakresie pozyskiwania surowców ze złóż kopalnych z 2011 r., było nowelizowane w sposób istotny 8 razy, a w sposób nieistotny kolejne 33 razy.
– Pora je naprawić. To akt wysoko niespójny, trudny, skomplikowany – mówił prof. Galos.
Podkreślił rolę Państwowego Instytutu Geologicznego jako państwowej służby geologicznej – nie tylko w kontekście bazy zasobowej złóż kopalin, ale także dokumentowania bazy antropogenicznej różnego rodzaju odpadów, które są potencjalnym nośnikiem przede wszystkim niektórych metali. Tu mowa m.in. o odpadach pogórniczych i to nie tylko tych najnowszych, ale przede wszystkim tych sprzed 50 czy nawet 100 lat. To one ze względu na ówczesne technologie są najbardziej cenne.
Herbert Wirth z Wydziału Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej, były prezes KGHM Polska Miedź, zauważył rolę złóż miedzi, które są bogate także w metale potrzebne np. w przemyśle bateryjnym.
– Znajdziemy je w odpadach, np. kobalt – kilkadziesiąt gramów na tonę w rudzie, a do 1800 gramów na tonę koncentratu. Tego nie pozyskujemy, to znajduje się w odpadach. Podobnie równie cenny wanad – wyliczył.
Dodał, że aż 25 proc. naszych potrzeb na surowce krytyczne można zabezpieczyć w odpadach, głównie pogórniczych. Pionierem w tym zakresie był ZG Bolesław.
– Trzeba określić bilans zasobowy. Te pierwiastki bateryjne są. Polska dysponuje też dużymi ilościami sodu, który będzie potrzebny do produkcji baterii sodowo-jonowych o dużej wydajności – podkreślił.
Ryszard Pawlik, doradca parlamentarny prof. Jerzego Buzka, uważa, że akt o surowcach krytycznych to próba odpowiedzi na wojnę w Ukrainie i wywołany agresywną polityką putinowskiej Rosji kryzys energetyczny. Podkreślił wagę własnej produkcji surowców, recyklingu i konieczność dywersyfikacji importu.
– To konieczne, bo obecnie mamy często do czynienia z uzależnieniem surowcowym od jednego kraju. Cel to maksymalnie 65 proc. importu jednego surowca z jednego kraju – dodał.
Tomasz Ślęzak, prezes Węglokoksu, uważa, że tak długo będziemy potrzebować węgla, jak długo będziemy wykorzystywać tradycyjne źródła energii.
– Musimy budować nowe, zielone źródła energii, do czego będzie potrzebna nam stal. Górnicy mają przed sobą całkiem dobrą przyszłość. Gospodarka, przemysł obronny potrzebują stali, a do jej produkcji potrzebujemy węgla koksowego – uważa Ślęzak.
Przemysław Sztuczkowski, prezes Cognor Holding, podkreślił, że niezrozumiałe jest, że złom nie został przez Komisję Europejską uznany za surowiec strategiczny.
– Hutnictwo ma dwa działy – wielkopiecowy, który Zielony Ład niemal skasował, oraz drugi, oparty na elektrycznych piecach łukowych, gdzie surowcem jest złom. Hutnictwo obecnie nie zużywa całego złomu, który na terenie Unii powstaje, ale to ostatni moment, aby dostrzec to, co za chwilę się stanie, by działać z wyprzedzeniem. Piece elektryczne powstają. Będzie pogoń za złomem stalowym w Unii i na świecie – mówił prezes Sztuczkowski.
A Tomasz Ślęzak dodał, że to karygodny brak wizji, zdolności przewidywania urzędników unijnych.
– Temat złomu odbije się nam czkawką. Firmy złomowe teraz szukają rynków zbytu, ale to się skończy. Za 5-10 lat będziemy mieć duży deficyt tego surowca – podsumował.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
