Katowice: O górnictwie na Europejskim Kongresie Gospodarczym

Polskie górnictwo węgla kamiennego jest w trudnym położeniu i przed nim wiele wyzwań – to główny wniosek z panelu pt. „Węgiel, system, bezpieczeństwo”, który odbył się w czwartek, 9 maja, w ramach Europejskiego Kongresu Gospodarczego. Priorytetową sprawą jest notyfikacja umowy społecznej. Ponadto rozwiązanie problemu zwałów i wielkości produkcji, czyli relacji z energetyką, a także wysokich kosztów i emisji metanu. Ponadto, jak postulował b. wicepremier Janusz Steinhoff, konieczne jest w przypadku górnictwa respektowanie zasad ekonomii. Nie można bowiem utrzymywać trwale nierentownych kopalń.

W panelu, którego patronami były redakcje portalu netTG.pl Gospodarka - Ludzie oraz Trybuny Górniczej, udział wzięli: Marta Jarno, dyrektor Departamentu Analiz w Ministerstwie Przemysłu, Leszek Pietraszek, prezes PGG, Adam Rozmus, wiceprezes JSW ds. technicznych i operacyjnych, Adrian Sienicki, wiceprezes Węglokoksu ds. grupy kapitałowej oraz Janusz Steinhoff, b wicepremier i minister gospodarki.

Sytuację branży nakreśliła dyrektor Marta Jarno, która powiedziała wprost, że górnictwo jest w fatalnym stanie, pomimo tego, że w 2023 r. branża wypracowała zysk.

- Górnictwo stoi przed problemem bardzo wysokich zwałów, które są elementem zastanym po poprzednich niekontrolowanych ruchach w zakresie importu i pewnego niezrozumienia rynku i potrzeb polskiej energetyki. Mamy też problem, który zostawili nam poprzednicy, czyli notyfikacje umowy społecznej – wskazała dyrektor Jarno. Dodała, że nad tą sprawą, której poprzednia opcja rządząca nie była w stanie przeprocedować, pracuje dobra brukselska kancelaria, która ma bogate doświadczenia w tej materii.

Dodała, że jest jednak spora różnica między tym, co zakładała umowa społeczna i dokumenty notyfikacyjne w stosunku do stanu obecnego w branży. Jak wyjaśniła: - Konieczna będzie tu aktualizacja.

Prezes PGG Leszek Pietraszek przyznał, że zwały to nie tylko problem spółki, którą kieruje.

- To jest głębsze zagadnienie, które dotyka też energetyki. Nie zakładamy wysłania górników na postojowe – powiedział.

Prezes największej spółki węglowej zapewnił także, że wydobycie jest dopasowywane do tego, co można zbyć. Poinformował także, że zwały spółki są zapełnione w 85 proc., a spółka już działa prewencyjnie i zapewnia sobie miejsce na węgiel na zewnętrznych zwałowiskach.

O kwestiach produkcji mówił także wiceprezes JSW Adam Rozmus. Dodał, że plany w tym względzie zostały zaktualizowane z powodu pożarów, do których doszło w kopalniach Pniówek i Budryk.

- Problemy natury technicznej były, są i na pewną będą. Nie są one inne niż te, których doświadczałem przez 24 lata pracy w kopalniach należących do Polskiej Grupy Górniczej – powiedział wiceprezes Rozmus, który zanim wszedł do zarządu JSW był właśnie dyrektorem kopalni Mysłowice-Wesoła należącej do PGG.

Uwagę na wydajność polskiego górnictwa zwrócił natomiast Janusz Steinhoff. B. wicepremier przyznał, że to co działo się w polskim górnictwie w ostatnich latach jest konsekwencją nie podejmowania jakichkolwiek decyzji porządkujących tę branżę.

- Wszystkie wskaźniki polskich kopalń, które powinny rosnąć - malały, a te które powinny maleć - rosły. Obserwując górnictwo mogę powiedzieć, ze ciśnie się na usta konstatacja, że ta branża była fatalnie zarządzana. Nie respektowano jakichkolwiek zasad ekonomii. Pomimo tego, że ceny węgla kształtowały się dość korzystnie dla producentów, to branża pogrążała się w marazmie ekonomicznym – ocenił Steinhoff.

- Wydajność pracy w kopalnia to wskaźnik kluczowy. Ona nie rosła tylko spadała. Biorąc pod uwagę fakt, że ponad ponad 50 proc, kosztów, a teraz nawet ponad 60 proc, kosztów to koszty osobowe, pracownicze - to przy tak niskiej wydajności rzędu 600 t na pracownika na rok w PGG trudno jest oczekiwać dobrego wyniki finansowego przy niezłych cenach węgla – dodał ekspert.

Dodał, że w RPA koszt wydobycia tony węgla to 4 dolary, w USA 6 dolarów, a w Polsce to jest 50 dolarów. Steinhoff poprosił także, aby rozwiać mit, że to Unia każe Polsce zamykać kopalnie.

- To nasza suwerenna decyzja, a Unia stoi na straży przestrzegania przepisów związanych ze stosowaniem pomocy publicznej. Pomoc publiczna wpływa negatywnie na uczciwość konkurencji. Musimy się do tego stosować jako państwo członkowskie – wyjaśnił.

Jego zdaniem głównym wyzwaniem dla polskiego górnictwa jest odejście od populizmu i zaklinania rzeczywistości, przedmiotowego traktowania górników poprzez prezentację działań, które nie mają fazy wykonawczej.

- Myślę, że polskie górnictwo ma szansę żeby jeszcze jakiś czas funkcjonować pod warunkiem, że będzie dobrze zarządzane i pojawi się program, który będzie realizowany ponad politycznymi podziałami. Zaklinanie rzeczywistości, że Polska ma węgla na 200 lat czy że każda kopalnia ma pracować do wyczerpania zasobów - nie jest osadzone w realiach ekonomii i obowiązującego prawa – ocenił.

Prezes Pietraszek przyznał, że wydajność spada. Zwrócił jednak, że sektor wydobywczy koegzystuje z energetyką.

- Między tymi sektorami musi być rodzaj pozytywnej kalibracji. My mamy problem z diagnozą zapotrzebowania na węgiel dla energetyki. W opracowaniu, które na swojej stronie umieściło PSE, napisano, że do 2034 r. będzie potrzeba 10 mln ton węgla dla energetyki zawodowej, ale wers wyżej wskazano, ze jeśli będą opóźnienia w off-shore i atomie, to tego węgla będzie trzeba 9 mln t więcej. Założenia, że import jakoś tę lukę zapełni nie załatwia nam sprawy. Dlatego to określenie tego zapotrzebowania, tych poziomów jest ważne dla wydajności – wyjaśnił szef PGG.

Wiceprezes Rozmus w kwestii wydajności podniósł kwestię wynagrodzeń.

- Pewne porozumienia, które zostały podpisane w latach ubiegłych, utrudniają motywacyjny system wynagradzania. W górnictwie należy wrócić do płacenia za robotę. To wymaga rozmów. Liczę jednak na zrozumienie strony społecznej – ocenił wiceprezes JSW.

Dyrektor Jarno w kontekście rządowego planu dla górnictwa przyznała, że konieczna jest dokładna analiza, w jakim stanie są kopalnie, jaki węgiel i jak długo będę produkować, i jak to zestawić z aktywami wytwórczymi. Podkreśliła, że węgiel jeszcze długo będzie stabilizować system, bo nie mamy dla niego zamiennika. Podkreśliła także, że konieczne będzie stworzenia odpowiednich alternatyw, dla ludzi, którzy odejdą z branży.

Prezes Pietraszek w czasie dyskusji podniósł także temat rosnących kosztów. Jak wyliczył, w przypadku energii to więcej o 140 proc., koszty zakupowe 100 proc., a wykonanie 1 m robót przygotowawczych jest droższe o 200 proc.

- Obracamy każdą złotówkę cztery razy, żeby jak najefektywniej ją wydać. Pracujemy nad tym, aby większą część prac wykonywać własnymi zasobami, aby uciec z kosztami, aby lepiej wykorzystywać unikalne i znakomite kwalifikacje naszych pracowników – wyjaśnił i dodał, że spółka angażuje się w projekty związane z wykorzystaniem metanu czy fotowoltaiki.

 - Mamy poczucie odpowiedzialności za naszych pracowników i ich rodziny ale także za ludzi, którzy z tego górnictwa żyją – powiedział prezes PGG.

O wykorzystaniu metanu mówił także wiceprezes Rozmus. Dodał, że spółka w tym zakresie uczestniczy w wielu projektach.

O wyjściu na inne rynki mówił natomiast wiceprezes Węglokoksu Adriann Sienicki.

- W tych trudnych czasach mocno skupiamy się na szukaniu szans, na sprawdzeniu rynków nie tylko lokalnych, ale i międzynarodowych. Na świecie wrasta zapotrzebowanie na produkty energetyczne, wzrasta zapotrzebowanie na moce wytwórcze – ocenił. Dodał, że Węglokoks przez lata był skupiony na handlu międzynarodowym i teraz odbudowuje te kompetencje.

W dalszej części sesji Janusz Steinhoff zwrócił uwagę na Politykę Energetyczną Polski do 2040 r.

- Musimy jako państwo odchodzić dość szybko od produkcji energii z węgla kamiennego i brunatnego. Polska polityka energetyczna idzie w dobrym kierunku. Musimy odchodzić od paliw stałych. W roku 2036 kończą się nam zasoby węgla brunatnego. To jest ogromny problem z Bełchatowem, gdzie pracuje 7 tys. osób i gdzie mamy do czynienia z monokulturą – przyznał,

Problem polskiej energetyki, czyli przebudowa miksu energetycznego, to największe wyzwanie polskiej gospodarki – dodał.

- W wypowiedziach związkowców pojawia się postulat, że rząd powinien zablokować import węgla. Jeśli mówią to związkowcy, to mogę to przyjąć do wiadomości, ale nie podzielać tego poglądu. Jednak, jeśli mówi to przedstawiciel administracji, to budzi to mój niepokój, bo to świadczy o niekompetencji. Polska jest członkiem Unii i członkiem jednolitego unijnego rynku. Nie ma naszego rynku, jest rynek europejski i środki ochronne w tej materii wprowadza Komisja Europejska. Ona nigdy nie wprowadzi barier na import węgla do Europy. Importuje go wiele krajów członkowskich, bo w Europie górnictwa węgla kamiennego w zasadzie nie ma – przyznał Steinhoff.

Prezes PGG Leszek Pietraszek nawiązał też do umowy społecznej, która w jego opinii sama w sobie jest bardzo dużą wartością.

- Wszyscy w niej stwierdzili, że wygaszamy górnictwo węgla kamiennego. To komfort, którego moi poprzednicy nie mieli. Ta umowa nakłada na nas obowiązek zmniejszania mocy produkcyjnych. Ten problem, przed którym stoimy, to w jaki sposób -w jakim tempie będziemy to robić – powiedział. Dodał, że PGG nie ma w statucie zapisane, że odpowiada za bezpieczeństwo energetyczne państwa, ale spółka ma świadomość swojej roli.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.